مكتبة المجلسي ودارالتراث

ما در اسلام سماع نداریم!

امروز یکی از دوستان مطالبی را فرستاد بابت نقد تصوف که گویا همینک در ایران برای آن بناست نشستی برگزار شود. نقد تصوف البته چیز خوبی است به دو شرط نخست اینکه واقعاً نقد باشد به معنی بررسی نظری ابعاد مختلف تصوف و دوم اینکه چنانکه مقتضی نقد و نقادی است دست اندرکاران شناخت درستی از تاریخ تصوف داشته باشند و آثار تحقیقی در این رابطه را درست خوانده باشند. بدون این نوع شناخت، کار نقد تصوف به همان پایه از سطح نازل می رسد که کتاب هایی مانند حدیقه الشیعه و آثار ملا طاهر قمی و آقا محمد علی کرمانشاهی در آن جایگاه قابل تفسیر است، یعنی نقد تصوف بر اساس پاره ای از توهمات و عدم آگاهی از درونمایه فکری تصوف و جایگاه آن در تمدن اسلامی. در این باره باز شاید مطلبی بنویسم. اینجا مقصودم چیز دیگری است. در میان آن نوشته ها دیدم یکی دو نفری گفته اند سماع در اسلام حرام است و ما چنین چیزی در اسلام نداریم. خوب، این بحثی بسیار قدیمی است و نخست خود نمایندگان تصوف خراسان در سده های چهارم و پنجم بدان پرداختند که آیا سماع صوفیانه در مجالس خانقاهی و ذکر حلال است یا نه؟ عده ای اول مخالفت کردند و آن را با شریعت منافی دیدند و البته به تدریج رساله ها و کتاب ها نوشته شد اندر حلیت سماع و رقص صوفیانه. من کاری به حلال و حرام آن ندارم. پرسش من این است که یعنی چه ما در اسلام سماع نداریم؟ مقصود از اسلام در اینجا چیست؟ آیا مقصود قرآن و احادیث نبوی است. خوب ما خیلی چیزهای دیگر هم در قرآن و حدیث نداریم اما آنها را اسلامی می دانیم ویا دست کم متعارض با اسلام نمی دانیم. آیا مقصود فقه است؟ خوب وقتی بسیاری از فقیهان اهل سنت آن را با شریعت منافی ندیده اند و با آدابی آن را پذیرفته اند دیگر چه معنا دارد بگوییم ما در اسلام سماع نداریم. فقه در واقع چیزی نیست جز اجتهادات فقیهان. اسلام هم چیزی نیست جز تفسیر فقیهان و متکلمان و عالمان از آن در طول تاریخ. مگر برای تشخیص حلال و حرام راه دیگری داریم؟ وانگهی مگر حکم همه پدیده های بشری را اسلام تعیین کرده است؟ سماع هم مانند بسیاری تظاهرات مذهبی دیگر بخشی از عادات و رسوم و مناسک و باورها و رفتارهای بشری است که در حول و حوش دین به مثابه ایمان به امر مطلق و اعتقاد به مبدأ مطلق شکل می گیرد و زیستی مستقل و در عین حال مرتبط با باورهای تنزیهی در ارتباط با خدا و همچنین باورهای مذهبی دارد. اسلام هم که در جزیره العرب آمد با همه این نوع مظاهر دینی که در شکل پاره ای آداب و مناسک عربی جلوه کرده بود مخالفت نکرد. سهل است برخی از آنها را داخل در شریعت جدید کرد (و فقیهان کردند). در عقیده اسلامی، اسلام دیانت خاتم است. بعد از اسلام طبق این دیدگاه بنا نیست شریعت تازه ای ظهور کند. دست کم از دیدگاه فقه و کلام در سنت اسلامی این بدین معنا بوده که برای هر چیز تازه ای و پذیرش و یا عدم پذیرش آن به عنوان امر مشروع نیازمند شریعت جدیدی نیستیم. آنان اندیشه ختم نبوت را بدین معنا نمی گرفته اند که پس هر چه بعد از ظهور اسلام به عنوان امور جدید شاهدش هستیم یا به کلی غیر مشروع است و یا باید منتظر شریعت جدید بود تا حکم آنها را اعلام کند. دست کم فقیهان چنین می اندیشیده اند. آنان با مبانی اصولی باورشان این بود که می توان با محک اجتهاد حکم امور تازه و بی سابقه را روشن کرد. در این مورد هم برخی از فقیهانی که مستقیم با این پدیده روبرو بوده اند آن را مشروع دانستند. البته مقصود ‌آنان سماعی که امروز در قونیه شاهدش هستیم نبود. وقتی از سماع سخن می رود باید به مجالس ابو سعید ابو الخیر اندیشید و مجلس خوانی قوالان آن روزگار خراسان. در مقابل، گروه هایی باطنی بوده اند که معتقد بودند چاره کار تأویل باطنی شریعت است و یا حتی برخی حکم به تعطیلی شریعت می داده اند تا به گونه ای تفسیری متناسب از ختم نبوت و یا گریزگاهی از آن درست کنند. اما روش فقیهان این نبوده است. آنان اجتهاد را چاره کار می دیدند.
@barrasihayetarikhi

کتاب «آیات شیطانی» زندگی هنرپیشه‌ای هندی با نام محوند را روایت می‌کند که شبیه پیامبر مسلمانان است. این کتاب بر پایه ماجرای صدر اسلام مشهور به غرانیق نوشته شده است و در بسیاری از کتاب های معتبر تاریخ اسلام مانند تاریخ طبری آمده است و شرح آیاتی است که پیامبر اسلام در آن آیات به تمجید از سه بت مورد قبول اعراب می پردازد اما پس از نازل شدن آیات جدید این آیات را از قرآن حذف می کند و می گوید این آیات از طرف خدا نبود بلکه القائات شیطان بوده است.

📚 درسهایی درباره اسلام
نوشته ایگناز گلدزیهر و ترجمه علینقی منزوی
✅ ایگناس گلدزیهر (۲۳ ژوئن ۱۸۵۰ - ۱۳ نوامبر ۱۹۲۱ ) خاورشناس مشهور مجار است که او را به همراه تئودور نولدکه و کریستین اسنوک هورگرونیه از پایه گذاران اسلام‌شناسی نوین در اروپا می‌دانند. از طرفی از سوی بسیاری از مسلمین گلدزیهر از مستشرقین غرض ورز یهودی بود،که سعی می کرد تاریخ اسلام و محتوای آن را تحریف کند و در برخی مطالب از موضع انصاف خارج می گشت. به هر روی کتابش از کتب مهم و تاثیرگذار مستشرقین و اسلام شناسی در این زمینه است.
کتاب وی در دو مجلد فارسی به چاپ رسیده است.
♦️ گلدزیهر در سخنی میگوید:
«طی آن هفته‌ها من واقعاً به روح اسلام وارد شدم به حدیکه در درون به این نتیجه رسیدم که مسلمان هستم و این تنها مذهبی است که اصول و قوانین آن می‌تواند پاسخگوی یک ذهن فلسفی باشد. آرمان من رساندن یهودیت به چنان درجه‌ای بود. آنطور که تجربه به من آموخت، اسلام تنها دینی است که خرافات و عقاید بت پرستانه را نه با عقل‌گرایی بلکه با اصول رد می‌کند.»
✅ گلدزیهر در قاهره حتی به مانند یک مسلمان به عبادت می‌پرداخت: «در میان هزاران مومن، پیشانی ام را به زمین مسجد ساییدم. هیچگاه به مانند آن جمعهٔ متعالی، من در زندگیم چنین مذهبی نبودم.»
✅ علیرغم علاقه وی به اسلام، گلدزیهر یهودی باقی ماند. با وجود اینکه بدلیل مذهبش از ارائه شغل تدریس همراه با دستمزد از وی دریغ می‌شد، اما او از تغییر مذهب خودداری نمود. چنین عملی استقلال مالی و موفقیت حرفه‌ای ویرا تضمین می‌کرد، و لیکن عشق عمیق وی به مذهب آبا و اجدادیش به وی اجازهٔ ترک آن را نداد.
✅ آثار گلدزیهر در این اواخر به علت حملات انتقادآمیز ادوارد سعید در کتاب خود Orientalism، اهمیت تازه‌ای پیدا کرده‌است. سعید اظهار می‌دارد که بنیان‌گذاران شرق‌شناسی آنقدر که به خلق یک تصویر بر اساس تصورات روانی و اعتقادی خود پرداخته‌اند، به تحقیق در مورد واقعیات شرق اهتمام نورزیده‌اند. اساس این تصورات شرق را جامعه‌ای راکد و بدون تغییر در نظر می‌گرفت که در مرتبه‌ای پایین تر از اروپای درگیر در انحرافات جنسی قرار دارد، گرچه آثار گلدزیهر عموماً فاقد این ویژگی هستند. گلدزیهر در کتابها و مقالات پرشمارش به دنبال کشف ریشهٔ اصول اسلامی و اجرای مراسم آن در فرهنگ‌های مختلف است. او اظهار می‌دارد که اسلام با گسترش خود به عنوان یک تمدن به دریافت و صدور آرا پرداخته‌است. بعلاوه تنفر او از کلیسای کاتولیک و دگمهای آن، شوراهای مذهبی و استبدادی را که بردینداران تحمیل می‌کرد، منجر به این شد که اعلام کند تحمل اسلام برای مذاهب دیگر و عقاید دیگران، آن را به الگوی بهتری برای سرمشق شدن در میان سه مذهب توحیدی بدل کرده‌است.
💠 در جهان اسلام اما گلدزیهر محبوبیت چندانی ندارد و با آثار او با احتیاط برخورد می‌شود. «مطالعات اسلامی» اولین کتاب گلدزیهر است که زیر عنوان العقیده و الشریعه فی الاسلام به عربی ترجمه شد و موجی از نارضایتی در میان مسلمین برانگیخت.
💠 حسین نصر نوشته‌های وی پیرامون شیعه را «در نهایت بی عدالتی، بی اساس و مبتذل» توصیف می‌کند.
👇👇👇👇
🆔 @quranied

دو چیز اسلام را نابود می‌کند یکی بدعت و دیگری خرافه؛ در میان دو مسلمين، اهل سنت گرفتار بدعت شدند و بدین وسیله خود را استحاله نمودند از طرف دیگر ما شیعیان مبتلا به خرافات شدیم.
بدعت مربوط به علماء یک دین است و لذا اگر دینی مبتلاء به بدعت شد علماء آن دین، متهم خواهند بود.
ولی خرافه را مردم وارد دین می‌کنند متأسفانه مکتب تشیع از خرافه دور نماند و دشمنان اسلام و تشیع برای بی‌ثمر کردن آموزه‌های عالی تشیع، انواع خرافات را به این دین، وصله کردند و این بار این مردم بودند که با احساساتی رفتار نمودن و با فاصله گرفتن از مسیر علماء، متوسل به خرافاتی شدند که چهره دین را کریه کردند.
یکی از آن خرافات که حد یقف ندارد و روز به روز بر آداب آن افزوده می‌شود خرافه بشارت حلول ماه ربیع است!

از چند جهت قابل تأمل هست:
1- همانطور که در قرآن اشاره به دین واحدی به نام اسلام شده، از یهودیت و نصرانیت هم نام برده و در واقع با این تعبیر، آن شریعت ها هم به رسمیت شناخته است.
2- در حقیقت بحث ایشان در باب قرائات مختلف از یک دین مشترک است که باید توجه کرد آیا خلط موضوع نمی شود اگر یهودیت و مسیحیت را نیز یک قرائت از اسلام بدانیم؟
3- قرآن خود جلوی شریعت های غیر از اسلام را می گیرد و آن را تفکیک می کند.
و…

ايشان از من پرسيد: در برابر چيزهايي كه اصل آنها از دين نيست اما مردم به آنها به چشم دين نگاه مي كنند چه برخوردي داريد؟
گفتم: دو گرايش هست. يك عده كاملا مخالف هستند و با آنها مبارزه مي‌كنند. يك عده در عين اين كه معتقدند بايد جلوي بدعت ها را گرفت اما مبارزه به اين قبيل موارد را اگر سبب شرك نباشد، صلاح نمي دانند و با آسيب زدن آنان به عنوان اين كه دين و ايمان مردم را ضعيف مي كند موافق نيستند. وي گفت: وقتي من مورد پرسش قرار گيرم ديدگاه خودم را مي گويم، اما سائل را به علم و دانش خودش وا مي گذارم كه هر چه خودش مي فهمد به همان باور داشته باشد.
سر جمع بايد بگويم، اين صحبت كه دو ساعت به طول انجاميد، براي من اين خاصيت را داشت كه بخشي از عقايد بوديسم را از زبان يك روحاني بلندپايه بشنوم. از اين حيث برايم جالب بود. وي را در بحث منصف ديدم. هم پرسش مي كرد و هم به پرسشها جواب مي‌داد. وي با زدن مثالي از يك روزنامه‌نگار فلسطيني كه از وي پرسيده بود آيا شما كتابي مثل قران داريد يا نه و پس از شنيدن پاسخ مثبت، از وي پرسيده بود راجع به تعدد زوجات در كتاب شما چه آمده است گفت كه، برخي فقط از دايره فكري خود پرسش مي كنند.
من احساس مي‌كنم خود ايشان هم مصداق همين مسأله بود و دقيقا پرسشهايش از همين ديدگاه بود، چنان كه در شرح مطالب هم آن را مراعات مي‌كرد. علي القاعده من هم بايد چنين بوده باشم. مي‌بايست از لطف آقاي موري موتوي خودم هم تشكر كنم كه واقعا مطالب را خوب و سريع ترجمه و منتقل مي‌كرد.
در ضمن بايد اعتراف كنم كه من از بوديسم چيزي نمي‌دانم.

گزارش درس دیروز کلاس ملل و نحل
دیروز اولین جلسه درس ملل و نحل بود. فقط سه شاگرد خارجی دارم، چون سال قبل، گروه ما نتوانست دانشجوی ایرانی جدیدی برای تاریخ ایران اسلامی بگیرد!! با دوستان خارجی، مشکل زبان داریم که باید خیلی آرام صحبت کرد. اینها که یکی از ترکیه، دیگر یاز عراق و سومی از لهستان است، دانشجویان تاریخ ایران اسلامی هستند و خوب، بحث های ملل و نحل اسلامی، به خصوص تا قبل از ورود به ایران، قدری براشون دشوار است. باید به تدریج آنها را وارد بحث کنم. جلسه اول در باره قرآن و ملل و نحل صحبت کردم. این که به هر حال، کتاب اصلی مسلمانان قرآن است و این کتاب چه دید ملل و نحلی بدست می دهد. باید شمرده و آرام و ساده می گفتم. امروز این نکات گفته شد:
1. اسلام در تقسیم بندی ادیان بزرگ، در زمره ادیان توحیدی و در کنار یهودیت و مسیحیت از جمله دین های سامی است. نقطه ثقل تقسیم مذاهب در قرآن بحث شرک و توحید است که بر اساس آن جامعه انسانی یا ناس، به گروه مومنین و کافرین تقسیم می شوند. دلیل آن هم این است که مخاطبان اولیه قرآن، بت پرستان بودند، کسانی که تعداد قابل توجهی بت در خانه خدا و حتی خانه های خود داشتند و آنها را پرستش می کردند. ما نمونه این قبیل باورها را حتی در دنیای امروز عمدتا در شرق آسیا و شبه قاره و چین داریم. کتاب مستقلی در باره بت ها نوشته شده که از قرن دوم هجری و به نام الاصنام است. آن کتاب به علاوه آگاهی های دیگر می تواند ما را در جریان باورهای بت پرستان قرار دهد. اثری فوق العاده و منبع مهم در باره باورهایی است که قرآن با آن درگیر بوده و اطلاعاتی در باره بت ها و اسامی آنها هم در قرآن آمده است.
2. و اما از نظر دینی، دین اسلام، در ادامه دین های بزرگ سامی [ منتسب به سام بن نوح] است که ابراهیم در رأس آنها شناخته می شود. این دین بر اساس آنچه در تورات و قرآن آمده، مبتنی بر یکتاپرستی بوده و تمام مبارزات انبیاء در جهت مبارزه با بت پرستی و شرک بوده است. البته گاهی این شرک، ستاره پرستی هم بوده، و اشاراتی در قرآن به آن هست ـ مانند داستان ابراهیم ـ اما اغلب در بت پرستی ظاهر شده است. تصویری که از دین ابراهیم برجای مانده یا ارائه شده، دین حنیف است و این دین حنیف یعنی دینی پاک که مبتنی بر توحید است. در قرآن به صراحت از «دین حنیف» یاد شده و دین اسلام در امتداد آن دانسته شده است. در اخبار جاهلی هم، کسانی به عنوان حنیف معرفی شده اند اما در قرآن نشانی و نامی از این افراد نیست. برخی بر این باورند که دین توحیدی ابراهیم میان و فرزند او اسحاق و اسماعیل تقسیم شده و آنچه به عنوان دین حنیف امتداد یافته، شاخه اسماعیلی آن است، در حالی که دین یهود، شاخته اسحاقی آن است.
3. در قرآن، آشکارا دو دین دیگر مورد توجه است. یکی دین یهود و دیگری مسیحیت. هر دو دین، از جمله دین های اقوام سامی است، اقوامی که در محدوده مصر و بیشتر غرب فرات زندگی می کردند. ما از آنها به عنوان کلدانی و آشوری و نبطی و عرب و عبری یاد می کنیم. اطلاعات فراوانی به مناسبت از یهود یان و مسیحیان داده شده است که البته در گیرودار منازعات و مجادلات انجام شده در زمان نزول قرآن هم هست. اشاره ای هم قرآن به منازعه یهودیان و مسیحیان در یمن شده است. و این که یهودیان و نصارا همدیگر را نادرست می دانستند: « وَ قالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصارى‏ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ وَ قالَتِ النَّصارى‏ لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ» (بقره، 113). هم یهود و هم نصار خود «أبناء الله احباءه» می دانستند و معتقد بودند که به خاطر یهودی یا نصرانی بودن عذاب نمی شوند: « وَ قالَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصارى‏ نَحْنُ أَبْناءُ اللَّهِ وَ أَحِبَّاؤُه‏» (مائده: 18). برخی از باورهای دیگر یهود هم از جمله آنچه در باره «ید الله مغلولة» گفته اند، مورد النکار قرار گرفته و گفته شده است «بل یداه مبسوطتان» (مائده: 64). این نمونه ها فراوان و گردآوری آن حجم معلوماتی ملل و نحلی قرآن را در باره یهود نشان می دهد.
@jafarian1964

در حال حاضر همه سخن از ارائه اسلام نوینی می دهند که تنها نقطه مشترک مدعیان آن، حذف قرائت خشونت از آن است. بسیاری به دنبال تولید یک جریان روشنفکری دینی هستند که این هم نسخه های متعددی دارد. در این سوی، مخالفت با جریان های روشنفکری دینی هم بسیار قوی است، امری که ناخواسته زمینه تأکید بر برداشت های سنتی از دین را که طبعا باز هم به گفته مخالفانش قرائت خشونت در آن هست، به همراه دارد. ما طی این سالها، اجازه رشد افکاری را که می توانست زمینه ای برای تحول در فکر را فراهم کند، کمتر دادیم و به تغییرات صوری بسنده نمودیم.
آنچه مسلم است این که ما نیازند قرائتی از اسلام هستیم که بتواند جنبه های مختلف آن را از نظر اصالت و در عین حال، کارکردی متناسب با وضعیت روز و شرایطی که داریم، در نظر بگیرد. تولید یک چنین قرائتی، اگر کلمه تولید درست باشد، نیاز به تأمل زیادی دارد، کاری که نه متعلق به سیاستمداران و نیروهای امنیتی و نظامی، بلکه در حیطه تأملات علمی و فکری مستقل درجهان اسلام است. آنها باید شفاف، آزاد، و از سر تأمل و تفکر و در عین حال با رعایت مصالح دنیای اسلام، و ترکیب وضعیت کنونی در جهان، در این باره به تأمل بپردازند.
این قرائت، به فرض تولید، و البته در همان زمان که روی آن تأمل صورت می گیرد، باید امکان بروز و ظهور در جوامع اسلامی را داشته باشد، به همین دلیل، باید نوعی همراهی با متفکران دیگر کشورهای اسلامی باشد.
یک نمونه شگفت کشور مغرب است که تقریبا مانند ایران، از دست رادیکالیسم اسلامی تا حدودی در امان بوده است. در این کشور، نهادهای علمی روشنفکری مانند مومنون بلاحدود، با استفاده از قدرت روشنفکری جهان اسلام و نویسندگان برجسته کشورهای دیگر، صدها کتاب و هزاران مقاله در این زمینه منتشر کرده و تلاش کرده اند تا فضای فکری بازی در ارتباط با اسلام و تفکر اسلامی فراهم کنند. این کاری است که در ایران وجود ندارد. علتش هم وابستگی نهادهای فرهگی به قدرت و فکر کردن تنها در یک چارچوب مشخص است.
جالب است که در مغرب، بسا هزینه این مراکز را دولت پادشاهی آن کشور می دهد، اما مواضع آن در جهان اسلام، بسیار بسیط و فراگیر است. این کاری است که در ایران هم که در شرق اسلامی محوری امن و سالم است، باید داشته باشیم. گو این که موسسات فکری فراوانی داریم، اما بسیاری از آنها ناخواسته، خلاف این مسیر گام بر می دارند.
مشکل اصلی ما، دگماتیسم دینی و مذهبی است که اجازه هیچ نوع تغییری را در هیچ یک ابعاد فکر دینی و مذهبی ما نمی دهد و همچنان می خواهد در همان پوسته قدیمی خود بماند. جالب است که به رغم تغییراتی که امام خمینی در افکار دینی برای زندگی در دنیای جدید داد، باز هم کسانی فکرمی کنند باید بر افکار گذشته خود جمود داشته باشند و همچنان دهه شصت را الگوی یگانه می دانند.
در همین روزگار ما، دیدیم که پاپ چگونه تلاش کرد از مسیحیت، دینی فراگیرتر بسازد، و به طور مرتب، روی دوستی و محبت تأکید ورزد، و حتی در کشورهای اروپایی تلاش کند تا از مسلمانان نیز حمایت کرده، برای آنها چتر امنی با توصیه های خود درست کند. یاد داریم که وی چند سال قبل، طی مراسم سالانه ای که داشت، به زندان رفت و پای یک پیرزن مسلمان زندانی را هم شست. اما مع الاسف، به قول عربها، خطاب دینی ما از سوی روحانیون والامقام، بیشتر اوقات، تند و تندتر شده و اگر کسی اندکی نرمی نشان دهد، متهم به انحراف می شود.
به هر روی باید یقین کنیم که اگر کاری برای این شکاف عمیق فکری و عملی که در جهان اسلام سبب این همه خسارت از قتل و جرح و نابودی امکانات و از بین رفتن اعتماد و رواج خشونت و گسترش تفرقه شده است، نکنیم، دیر یا زود باقی مانده این امکانات هم از میان خواهد رفت.
امروز دنیای اسلام، در کنار بخش بزرگی از افریقا، به عنوان ضعیف ترین بخش های تمدنی در عالم کنونی شناخته می شود. این در حالی است که در افریقا تلاش های زیادی برای احیا و بازسازی صورت می گیرد، اما امکانات خوب دنیای اسلام، مانند سعودی، در جهت نابودی و گسترش فقر و جنگ پیش می رود. در این شرایط، چه پیش بینی می توان داشت؟ آیا این جز نابودی چیز دیگری هم خواهد بود؟
@jafarian1964

چنان که این آزادی جنسی، بنیاد خانواده را در فرانسه متلاشی کرده است. این نمونه ها بر اساس گواهی های که از مطبوعات وقت در باره مسائل رخ داده در جوامع غربی ارائه می شود، ادامه می یابد. بخشی از آنها از دیده های خانم عائشه عبدالرحمان یا همان بنت الشاطی است که از مشاهداتش در وین نقل و در روزنامه الاهرام چاپ کرده است. در آنجا از قول یک خانم طبیب فرنگی آمده است که در غرب نسل تازه ای از زنان شاغل پدید آمده که رفتار های عمومی این تمدن بیماری صعب العلاج نازایی برای آنها آورده، بدون این که فیزیولوژی ظاهری و جسمی شان تغییر کرده باشد. این در واقع ناشی از وضع شغلی آنهاست (ص 238 ـ 242). این گزارشهای مطبوعاتی که مانند آن در ایران هم توسط نویسندگان وقت مذهبی مانند مرحوم زمانی و دیگران استفاده می شود، به یک روش دایمی برای اثبات خرابی وضع غرب مورد استفاده بود. آخرین فصل کتاب «راه نجات چیست؟» است، آنجا هم جملات اول از آلکسیس کارل است که کتاب انسان موجود ناشناخته را با این هدف نوشته که ما راهی جز واژگون کردن تمدن صنعتی غرب نداریم، اما چون این ممکن نیست، و بازگشت به عقب روا نه، باید راه دیگری بیابیم. آن وقت راههایی را توصیه کرده و سید قطب عینا مطالب او را طی صفحاتی نقل نموده است (ص 255 ـ 260). سید قطب انتقادهایی به کارل دارد، و می گوید اشکال اصلی نوع ایمان غربی ها به علم، و نوع تلقی آنها از دین است. این دو باید اصلاح شود. (ص 261). این ها مطالبی است که به گفته وی الکسیس کارل هم نمی فهمد، چون محصور در تمدن غربی است و برای همین، راه حل اصلی به ذهن او هم که منتقد غرب است، نمی رسد. به نظر وی، اشکال کارل این است همه راه حل را در «علم» جستجو می کند، و دین در نگاه جامعه او حداکثر یک گرایش صوفیانه یا نوعی احساس روانی و تصفیه اخلاقی است (ص 262). سید قطب می گوید ما باید امثال کارل را با تکیه بر اسلام نجات دهیم و راه را به او بیاموزیم (ص 263). البته، سید قطب تأکید دارد ما تمدن صنعتی را قبول داریم و اساسا این نگرش تجربی، از طریق اندلس به اروپای غربی رسیده است، نگرشی که ضد تفکر یونانی و تجریدی بوده است (ص 271). آنچه از تمدن جدید از نظر اسلام نکوهیده است، چیزی سوای زیربنای علمی تجربی است» (ص 273). در اینجا خلاصه ای از دیدگاه های اسلام در باره اسلام و نظام اقتصادی بیان می کند، و هدف آن را حفظ انسانیت می داند. یک نکته مهم از نظر سید قطب این است که چطور باید این مطلب را به دنیا نشان داد. او بر این باور است که هزاران خطاب و کتاب و فیلم برای نشان دادن نظر اسلام، قادر نیست به اندازه «یک اجتماع کوچک که در نقطه ای دور افتاده بر اساس اسلام تشکیل شود» مزایای اسلام را نشان دهد (ص 287). این توصیه مهم سید قطب در باره تشکیل حکومت اسلامی است که بتواند به عنوان یک ایده آل، معرف اسلام باشد. اما مشکل، صهیونیست ها و صلیبی ها هستند که با این راه مبارزه می کنند. آنها از نشر کتاب هراسی ندارند، جلوی سخنرانی را نمی گیرند، اما در عمل، مانع از تحقق چنین جامعه ای می شوند: «ولی هرگز هرگز به هیچ عنوان و به هیچ صورت، تشکیل جامعه ای را بر اساس اسلام در هیچ نقطه ای از جهان ولو در یکی از دور افتاده ترین جزائر اقیانوسها، نمی توانند تحمل کنند». (ص 287). از نظر سید قطب، تشکیل این جامعه، یعنی اسلام تحقق یافته که آنها با آن مخالف هستند «و به هیچ عنوان وجود تحقق یافته ای را تحمل نمی کنند». (ص 288).وی در پایان به دشواری هایی که سر راه محقق ساختن اسلام به صورت عملی آن هم در مواجهه با تمدن کنونی است، سخن گفته است. سید قطب می گوید هنوز مشکلات درست کردن چنین جامعه ای را نمی دانیم، اما آگاهیم که باید بسیار سخت باشد. وی از اجرای شریعت به عنوان اصلی ترین نکته در آن جامعه تحقق یافته اسلامی اشاره کرده و به برخی از جوانب آن پرداخته است.👇👇
@jafarian1964

خیلی ساده است، دین که بخش مهمی از تفکر جامعه ماست و باید ما را راهنمایی کند، گاه در دستان عده ای ابزاری برای رسیدن به اهداف نادرست می شود، به طوری که کسی نمی تواند دین را از دست آنان نجات دهد. امر غریبی نیست که از امام علی علیه السلام بشنویم که در یک دوره، دین اسیر در دست اشرار بوده که از آن برای دنیا خواهی استفاده کرده اند [فَإِنَّ هَذَا الدِّینَ قَدْ کَانَ أَسِیراً فِی أَیْدِی الْأَشْرَارِ یُعْمَلُ فِیهِ بِالْهَوَى وَ تُطْلَبُ بِهِ الدُّنْیَا.] این دین، اگر به این روز بیفتد، نمی تواند ما را به فلاح که تمدن مادی و معنوی مطلوب است، برساند.
در یک جامعه ای که تفکر اصیل وجود ندارد، آگاهی مردمان چندان بالا نیست، همچنان میلیونها نفر بیسواد هستند، بسیاری شان در عمرشان یک کتاب نمی خوانند، و... کسانی هم خواهند بود که از دین، ابزاری برای رسیدن به اهدافشان استفاده کنند. استفاده از خرافات یکی از اموری است که به راحتی می تواند آنها را سوار بر گرده مردم کند، و آن وقت است که مسیر گم می شود، و رسیدن به آن اهداف، محال.
به نظر می رسد رسیدن به تمدن نیاز به سروصدا ندارد، رسیدن به تمدن، نیازمند تفکر سالم، رفتار درست و قانونمند، و رعایت اصول اخلاقی و قانونی و حقوقی است. اگر کسی تمدن می خواهد، باید نظام حقوقی خود را اصلاح کند و در اجرای آن تبعیض روا ندارد. اگر کسی تمدن می خواهد، باید باور به اشتراک گذاشتن همه افکار و اندیشه ها در کنار هم داشته باشد. اگر کسی تمدن می خواهد، باید بکوشد که در سه اصل علم و قانون و اخلاق، جدیت بخرج بدهد. اینها و مشابه اینهاست که در عمل می تواند ما را به تمدن برساند.
ما خوشحال خواهیم شد که عده ای باور به این طلیعه داشته باشند، اما خواهش مان از آنها این است که بدانند در تمدن، تأسیس مهم است، اما مهم تر فکر کردن برای تداوم آن است.
@jafarian1964

مطهری علیه کهنه گرایی به اسم سنت گرایی
بخشی از مشکل ما در این شهر دانش پرور، این است که وقتی دوستان همدیگر را می بینند، فکر می کنند تمام عالم مثل آنها می اندیشند، در حالی که اندکی گردش در مراکز دیگر، می تواند زمینه های اندیشگی را عوض کند. برای مثال همین که آقای مطهری، پایش را به تهران گذاشت (سال 31)، و مسائل دنیای جدید را اندکی فراخ تر دید، در بسیاری از دیدگاههایش تأثیر گذاشت. ایشان، آن وقت، مسائلی را دریافت که بندرت در اینجا، قابل توجه بود. حضرتشان در یک سخنرانی با عنوان «قوانین اسلام در مقایسه با توسعه و تحول دنیای جدید» [حوالی سال 50] نکات جالبی را در باره ستایش عده ای از کهنه گرایی به اسم سنت گرایی مطرح کردند. عین عبارت ایشان از همان کتاب «پانزده گفتار» که حالا در مجموعه آثار 21 ایشان منتشر شده این است:
ما در اینجا که خود را پاسدار معارف اسلامی می دانیم باید یکی از وظایف خودمان را این بدانیم که از روی مبانی دقیق علمی فلسفی اجتماعی و مطالعات زیاد تاریخی این راه را میان این دو دسته مفرط و مفرُط در جامعه مشخص کنیم. [همچنان که با آن طبقه مبارزه می کنیم که انحرافات زمان را به نام پیشرفت زمان می پذیرند] با آن طبقه مبارزه کنیم که با هر جدیدی و با هر امر نوی مخالفت می کنند. یک عده افراد بودند که گویا که همه پیمانهایشان با کهنه بسته شده بود. مثلا برای نوشتن باید یک قلمدان مرکب باشد و لیقه به آن شکل باشد که چقدر وقت بگیرد برای اینکه این مرکب درست بشود و قلم دم به دم در دوات برود، چقدر وقت از این جهت می گیرد. باز قلم یک جایش مثلا پرمَد بنویسد یک جایش کم مد به جای یک خودنویس به این سادگی که انسان یک دفعه که به این سرعت پر می کند بعد ساعات متوالی می نویسد. فکرش هم دیگر صرف اینکه دائما متوجه دوات وقلم باشد نمی ‌شود می گفتند چون از قدیم پدران ما همیشه با دوات وقلم کار می کردند ما با خود نویس کار نمی کنیم به قول ان شخص گفته بود: «یترکون حمارالله و یرکبون شِمِندوفِر» حمار الله را رها می کنند و سوار شمن دوفر [قطار] می شوند! در مشهد- ما که یادمان نمی آید ولی شنیدیم – اولین باری که در آستانه برق کشیدند یک کسی هیاهو راه انداخت مردم ریختند و تمام چراغ برغها را خاموش کردند. به چه دلیل؟ مگر در متنی از متون اسلام در آیه ای از ایات قران مثلا وارد شده است که یا ایها الذین امنو علیکم به اینکه مبادا که این چراغ نفتی را از دست بدهید! یا ایها الذین امنو به اینکه مبادا اینکه همیشه الاغ سوار بشوید و غیر از الاغ چیز دیگری سوار نشوید. اینها مخلوط کردن دین با سنتهایی است که در میان مردم پیدا می شود و بعد شکل تقدس پیدا می کند.
باز یادم هست در دهات تازه دبستان پیدا شده بود و یک آقایی اینجوراستدلال می کرد ـ البته خلط مبحث بود ـ و در واقع مغالطه می کرد می گفت: ای اقا! این حرفها چیست، مگر مردم دیگر که مکتبخانه می رفتند ملا نمی شدند؟ مگر شیخ مرتضی انصاری از همین راه همین «الف دو زبر ان دو زیر ان دو پیش ان» ملا نشد؟ خوب بچه های ما هم همین جورند. او خیال کرده که شیخ مرتضی انصاری که شیخ مرتضی انصاری شد شرطش همین بود. البته این مانع بزرگی در راهش نبود. برای او هم اگر یک متد درسی بهتری تعیین شده بود از آنچه هم که شد خیلی بهتر می شد. این دیگر جزو اسلام نیست که مثلا ما نو آموز را که میخواهیم یاد بدهیم حتما باید به ان ترتیب الف ب و بعد الف سرگردان و از این حرفها باشد یا به شکل دیگری. اسلام که روی این جور مسائل تکیه‌ای نکرده است. (مجموعه آثار: 21/483)
@jafarian1964

باز هم در باره متکلمان و دستکاری علوم طبیعی
در یادداشتی که در باره شبه علم در تمدن اسلامی داشتم، و نکته محوری آن، اشاره به آراء طبیعی متکلمان اسلامی در هماهنگ کردن باورهای دینی با طبیعیات [در چارچوب معارف رسیده از یونان با همه تنوع آن] بود، این بود که آنچه آنان در باره جسم و جوهر و عرض و رنگ و نور و حرکت و غیره گفتند، و این که گاهی جوهر و عرض می گفتند، یا گاهی جسم را جمعی از اعراض می دانستند و دهها نظریه عجیب و غریب دیگر در باب حرکت و سکون و مکان، تولیدی متفاوت از علوم طبیعی در چارچوب همان دانش طبیعی قدیمی بود؛ چیزی که خیلی زود در برابر آراء جدید علمی در این حوزه، در قرن های شانزدهم تا هیجدهم سقوط کرد.
اما هدف از گفتن این نکته چه بود؟
هدف آنها در این مباحث، در مقام یک متکلم دینی، هماهنگ کردن طبیعیات با شرایع آسمانی و بویژه توحید بود. کاری که کلیسا هم برای قرنها انجام می داد و داستان آنها را در کتاب علم و دین باربور می توان دید. بماند که الان هم برای عده ای همان مطالب در رابطه فیزیک و متافیزیک و درک مفهوم خدا ادامه دارد، در حالی که دانشمندان اصلی فیزیک در آزمایشگاه ها و مراکز خود، مشغول کارهای علمی هستند و از این بحث ها بدورند.
در آن یادداشت خواستم عرض کنم، هماهنگ کردن طبیعیات با شریعت، آن هم با این پیش فرض که آنچه ما از شریعت (مجموعه دین) می فهمیم اصل است و تمام معارف دیگر از جمله طبیعیات و تجربیات باید با آن هماهنگ و همان چارچوب باشد، همان «علم طبیعی اسلامی» است که تجربه شکست خورده ای در دنیای اسلام به دست متکلمان است. هدف آنان این بود که طبیعیات رسیده از یونان، به دین آسیب نزند برای همین روایت تازه ای که چه عرض کنم، پیچیده ای از آن در دنیای اسلام عرضه کردند که خود مانع از رشد آن شد.
البته که فیلسوفان اسلامی که آنها هم تا حدی متکلم بودند، راه مستقیم تری در درک طبیعیات برداشتند، و البته بماند که آنها هم در همان نطریات قدیم یونان ماندند و هیچ گاه از آن پارادایم خارج نشدند و تنها در عصر جدید که همه این مفاهیم ویران شد.
وقتی می گوییم طبیعیات عرضه شده توسط متکلمان اسلامی خاصیت ندارد، یعنی آن نظریات هیچ دری به سوی پیشرفت بشر نگشود. شما می توانید هزاران صفحه در باره جوهر و عرض و انواع نظریات بنویسید، اما نمی توانید یک ظرف ملامین بسازید که نتیجه یک کنکاش در «جسم» به سبک جدید است و اقتصاد ظرف را متحول کرده است.
البته می شود اسم اینها را پوزیتیویسم گذاشت و با انداختن بادی در غبغب گفت که غرب هم خود دیگر به پوزیتیویسم باور ندارد و راست هم هست (البته نه این که نظریات شما را قبول دارد)، اما نمی شود انکار کرد که دنیای جدید با فیزیک و شیمی خود همه چیز را متحول کرد، در حالی که تمام یونان و دنیای اسلام، با طبیعیات خود، یک قدم هم به جلو برنداشتند. البته که آنها به عنوان تاریخ علم ارزشمند هستند.
متکلمان که فارابی در اواخر احصاء العلوم از دست آنها عاصی است، چون می خواهند همه چیز را با شریعت هماهنگ کنند، نقش مهمی در ایجاد انحراف در طبیعیات داشتند. آنها تمام این علوم را در غل و زنجیر نگاه داشتند که مبادا جایی از آن سوراخ شود و کسی حرف نو بزند و بفهمد، مباد که به دین، دینی که آنها دین می دانستند و خدایی که می شناختند (و تازه خودشان متهم بودند که از درک قرآنی و روایی دور شده اند،) لطمه ای بخورد.
آراء این معتزله را در نوع کتابهای آنان، یا کتابهایی که آراء آنها را نقل کرده اند، و نمونه اش همین المقالات بلخی است، و کتاب التوحید یافت شده در یمن که شصت هفت سال پیش منتشر شد، می توان دید.
بنده تأکیدم این نبود که همه طبیعیات کار متکلمان و برساخته آنهاست، بلکه اینها بخش مهمی را به نفع توهمات خود دستکاری کردند، یا مسیرش را از لحاظ علمی عوض کردند و جمودی در آنها ـ به بهانه حفظ دین ـ فراهم آوردند. همین مقدار سهم آنان را به اسم تولید طبیعیات دینی در تاریخ ثابت می کند؛ و این همان است که بنده عرض کردم باید از آن درس گرفت. البته که بخش دیگری از طبیعیات راه خود را رفت و کاری هم به دین نداشت. تأکید من روی کارهای متکلمان بود که همانها نیز گاه کنکاشهای سودمندی در همین حوزه ها داشتند، هرچند هیچ گاه از پارادایم یونانی خارج نشود و تحولی اساسی را به همراه نیاورد.
فکر می کنم آنچه دوست عزیز جناب آقای انصاری در باره آن یادداشت بنده نوشتند، منافاتی با مطالبی که من خواستم عرض کنم ندارد.

باز هم در باره متکلمان و دستکاری علوم طبیعی
در یادداشتی که در باره شبه علم در تمدن اسلامی داشتم، و نکته محوری آن، اشاره به آراء طبیعی متکلمان اسلامی در هماهنگ کردن باورهای دینی با طبیعیات [در چارچوب معارف رسیده از یونان با همه تنوع آن] بود، این بود که آنچه آنان در باره جسم و جوهر و عرض و رنگ و نور و حرکت و غیره گفتند، و این که گاهی جوهر و عرض می گفتند، یا گاهی جسم را جمعی از اعراض می دانستند و دهها نظریه عجیب و غریب دیگر در باب حرکت و سکون و مکان، تولیدی متفاوت از علوم طبیعی در چارچوب همان دانش طبیعی قدیمی بود؛ چیزی که خیلی زود در برابر آراء جدید علمی در این حوزه، در قرن های شانزدهم تا هیجدهم سقوط کرد.
اما هدف از گفتن این نکته چه بود؟
هدف آنها در این مباحث، در مقام یک متکلم دینی، هماهنگ کردن طبیعیات با شرایع آسمانی و بویژه توحید بود. کاری که کلیسا هم برای قرنها انجام می داد و داستان آنها را در کتاب علم و دین باربور می توان دید. بماند که الان هم برای عده ای همان مطالب در رابطه فیزیک و متافیزیک و درک مفهوم خدا ادامه دارد، در حالی که دانشمندان اصلی فیزیک در آزمایشگاه ها و مراکز خود، مشغول کارهای علمی هستند و از این بحث ها بدورند.
در آن یادداشت خواستم عرض کنم، هماهنگ کردن طبیعیات با شریعت، آن هم با این پیش فرض که آنچه ما از شریعت (مجموعه دین) می فهمیم اصل است و تمام معارف دیگر از جمله طبیعیات و تجربیات باید با آن هماهنگ و همان چارچوب باشد، همان «علم طبیعی اسلامی» است که تجربه شکست خورده ای در دنیای اسلام به دست متکلمان است. هدف آنان این بود که طبیعیات رسیده از یونان، به دین آسیب نزند برای همین روایت تازه ای که چه عرض کنم، پیچیده ای از آن در دنیای اسلام عرضه کردند که خود مانع از رشد آن شد.
البته که فیلسوفان اسلامی که آنها هم تا حدی متکلم بودند، راه مستقیم تری در درک طبیعیات برداشتند، و البته بماند که آنها هم در همان نطریات قدیم یونان ماندند و هیچ گاه از آن پارادایم خارج نشدند و تنها در عصر جدید که همه این مفاهیم ویران شد.
وقتی می گوییم طبیعیات عرضه شده توسط متکلمان اسلامی خاصیت ندارد، یعنی آن نظریات هیچ دری به سوی پیشرفت بشر نگشود. شما می توانید هزاران صفحه در باره جوهر و عرض و انواع نظریات بنویسید، اما نمی توانید یک ظرف ملامین بسازید که نتیجه یک کنکاش در «جسم» به سبک جدید است و اقتصاد ظرف را متحول کرده است.
البته می شود اسم اینها را پوزیتیویسم گذاشت و با انداختن بادی در غبغب گفت که غرب هم خود دیگر به پوزیتیویسم باور ندارد و راست هم هست (البته نه این که نظریات شما را قبول دارد)، اما نمی شود انکار کرد که دنیای جدید با فیزیک و شیمی خود همه چیز را متحول کرد، در حالی تمام یونان و دنیای اسلام، با طبیعیات خود، یک قدم هم به جلو برنداشتند. البته که آنها به عنوان تاریخ علم ارزشمند هستند.
متکلمان که فارابی در اواخر احصاء العلوم از دست آنها عاصی است، چون می خواهند همه چیز را با شریعت هماهنگ کنند، نقش مهمی در ایجاد انحراف در طبیعیات داشتند. آنها تمام این علوم را در غل و زنجیر نگاه داشتند که مبادا جایی از آن سوراخ شود و کسی حرف نو بزند و بفهمد، مباد که به دین، دینی که آنها دین می دانستند و خدایی که می شناختند (و تازه خودشان متهم بودند که از درک قرآنی و روایی دور شده اند،) لطمه ای بخورد.
آراء این معتزله را در نوع کتابهای آنان، یا کتابهایی که آراء آنها را نقل کرده اند، و نمونه اش همین المقالات بلخی است، و کتاب التوحید یافت شده در یمن که شصت هفت سال پیش منتشر شد، می توان دید.
بنده تأکیدم این نبود که همه طبیعیات کار متکلمان و برساخته آنهاست، بلکه اینها بخش مهمی را به نفع توهمات خود دستکاری کردند، یا مسیرش را از لحاظ علمی عوض کردند و جمودی در آنها ـ به بهانه حفظ دین ـ فراهم آوردند. همین مقدار سهم آنان را به اسم تولید طبیعیات دینی در تاریخ ثابت می کند؛ و این همان است که بنده عرض کردم باید از آن درس گرفت. البته که بخش دیگری از طبیعیات راه خود را رفت و کاری هم به دین نداشت. تأکید من روی کارهای متکلمان بود که همانها نیز گاه کنکاشهای سودمندی در همین حوزه ها داشتند، هرچند هیچ گاه از پارادایم یونانی خارج نشود و تحولی اساسی را به همراه نیاورد.
فکر می کنم آنچه دوست عزیز جناب آقای انصاری در باره آن یادداشت بنده نوشتند، منافاتی با مطالبی که من خواستم عرض کنم ندارد.

روحانیت و معیشت از طریق دین

من با این گفته آقای دکتر سروش که روحانیت را تعریف می کند به طبقه ای که ارتزاقش از طریق دین است مخالفم. یعنی این را درست ندیدن کارکرد روحانیت و نقد ساختاری آن می دانم. روحانیت پدیده ای منحصر به اسلام نیست. همه ادیان کم و بیش با پدیده ای مشابه روحانیت در اسلام آشنايند. تازه همانطور که دکتر سروش به درستی گفته اسلام دیانتی است که نهادی رسمی از نقطه نظر الهیاتی به عنوان روحانیت ندارد. امرار معاش از طریق دیانت منحصر در روحانیت نیست. در جوامع اسلامی امرار معاش از طریق دین را گروه های اجتماعی و اصناف دیگر هم تجربه کرده و می کنند. مثلاً صنف مداحان و یا قرآن خوان های سر قبور و يا زیارتنامه خوان ها و خیلی شغل های دیگر که عرفاً در شمار روحانیت قلمداد نمی شوند. از طرف دیگر در طول تاریخ بسیاری از کسانی که امروز ما از آنان با عنوان روحانيت یاد می کنیم از طریق دین امرار معاش نمی کرده اند. همیشه که سهم امام و اموال شرعی وجود نداشته و یا دست کم برای همه نبوده. در قرن های نخستين بیشتر عالمان و محدثان از طریق کاسبی و تجارت و کشاورزی و از این قبیل امرار معاش می کرده اند. اینقدر این مطلب نمونه دارد که می توان برای آن ده جلد کتاب نوشت. متکلمان و اهل فلسفه که آنها هم با تعریف امروزی از طبقه روحانيت قلمداد می شوند بیشتر از طریق دولت ها و یا خدمات در کتابخانه ها و یا از طریق شغل های دبیری امرار معاش می کرده اند. نمونه اش ابو سهل نوبختی، بزرگترین متکلم شیعه عصر غیبت صغری است که از طریق شغل های دیوانی و به عنوان کاتب امرار معاش می کرده. وقفنامه های مدارسی مانند نظامیه و مستنصریه و غیره و غیره بیشتر بر اساس وقف های دولتمردان و یا صاحب منصبان و یا متدینان ثروتمندی اداره می شد که به هزار دلیل اموال خود را وقف مدارس می کردند و از رهگذر آن طالب علمان و مدرسان و فقیهان در مدارس به عنوان استاد و دانشجو در معنای امروزی آن امرار معاش می کردند. در ازمنه قدیمه مدرسان فقه و مذهب و شریعت تا آخر عمر مناصب رسمی در مدارس داشتند و از اوقاف مدارس به آنها ماهیانه مبلغی برای امرار معاش پرداخت می شد. حساب طالب علمان هم که روشن است. آنان مانند دانشجویان بورسیه امروزی مختصری از اوقاف مدارس نصیب می بردند و درس و بحث خود را دنبال می کردند. شماری از صوفیه هم که با تعریف امروزی در شمار روحانیت قرار نمی گیرند اتفاقاً در طول تاریخ بیش از علما از طریق مساعدت های مالی دوستدارانشان که با نیت های دینی از مال خود به آنها می بخشیدند ارتزاق می کردند. باری در صد و اندی سال اخیر با سرازیر شدن اموال شرعی در حوزه ها و از طریق نهاد مرجعیت امرار معاش از طریق اموال شرعی و از طریق دین ظهور بیشتری یافته است. با این وصف بخش عمده این اموال از طریق شهریه برای طلاب علوم دینی اختصاص می یابد و همان کارکرد بورسیه را دارد. اموال شرعی در قرون قبل هم مقدارش زیاد نبود و هم رسم بر تصرف در آن نبود (به دلائل مختلف فقهی و غیر فقهی که شرحش نوشتن کتابی را می طلبد). باری شاید روشنترین نمونه امرار معاش از طریق دین را باید در چند دهه اخیر در پدیده امامان جماعت دید. در این مورد در سال های اخیر به دلیل دخالت حکومت تحولاتی صورت گرفته که اصلاً داستان را به شکلی دیگر درآورده است. روضه خوانان و مداحان که از کار و شغلشان درآمدی برای خود می سازند هم عرفاً از شمار روحانیت قلمداد نمی شوند. تازه همان ها هم معمولاً از طریق نذورات و از این دست تأمین می شوند که پدیده شایعی است در همه ادیان. خوب. با این وصف چرا باید روحانیت را طبقه و صنفی تعریف کرد که از طریق دین امرار معاش می کند؟ حقیقت این است که باید گفت روحانيت (با همه تحولات معنایی آن در طول تاریخ و سابقه ها و بحث های نظری درباره جایگاه آن و بود و نبود آن) طبقه و صنفی است که به دین به مثابه "نهاد" خدمت می کند. بحث اصلی باید بر سر این باشد که چگونه باید دين به مثابه یک نهاد را ببینیم و تعریف کنیم و با آن تعامل کنيم. فرق دین به مثابه "ايمان" با دين به مثابه "اعتقاد مذهبی" و هر دو با دين به مثابه "نهاد" چیست؟ همه بحث های نظری باید برود سر این موضوع اساسی؛ به ویژه با ظهور پدیده دولتی شدن نهاد دین و دخالت حکومتها در امر دین. تازه باید این نکته را هم بحث کرد که نسبت علمای متخصص در دین با نهاد روحانيت چیست؟ چه راهکاری برای تأمین مالی آنها می توان در نظر گرفت که به عوام زدگی همانطور که به درستی آقای دکتر سروش بدان توجه می دهد راه نیابد. درباره این موضوع باز هم خواهم نوشت...

@barrasihayetarikhi

الصهیونیه و ما ادریک ما الصهیونیه!

صهیونیزم و اسرائیل یک کشور نیست که بگوییم مشکل ایران با اسرائیل چیست ؟ اسرائیل یک پادگان غرب در خاورمیانه است تا خاورمیانه را به نفع غرب مدیریت کند . اسرائیل یک کشور خاورمیانه ای نیست تا به عنوان یک همسایه به آن نگریسته شود و مثلا آن را با عراق بسنجیم و نوع برخورد آن کشور با ایران را با نوع برخورد عراق با ایران مقایسه کنیم آن گونه که برخی در اینجا مطرح کرده اند . اسرائیل همان جنبه یورشی و غارت گری عراقی هست که در صدام نمود یافته است . صدام ،محمد سلمان و دیگر رهبران عرب و غیر عربی که علیه مردم خاورمیانه فعالیت می کنند همان روح اسرائیل است که لباس عربی پوشیده است . بحث شیعه و سنی و نژاد عربی و ایرانی و این که در عراق ایرانی زندگی نمی کند و در اسرائیل فلان قدر ایرانی است و یا این که در نماد یاد بود برجام عکس کورش است و امثال این چیزها حرف های بچه گانه است و اگر پاسخی داده نشده به علت بچگانه بودن این حرف ها است . معیار تصمیم که نباید حرف چند احمق فلسطینی مجروح باشد که بین خون شیعه و سنی تفاوت قایل می شوند .این ها درست مثل نادان های شیعه همه دنیا را از دریچه مذهب می بینند . مسئله ،مسئله مذهب و دین نیست . نه بحث شیعه و سنی و نه بحث اسلام و یهود مطرح است . کودکانه است که اگر فکر کنیم مسئله اسرائیل مسئله یهود است . غرب بهایی که برای حفظ اسرائیل می پردازد برای مسیحیت نمی پردازد اگر مسئله دین بود باید غرب مسیحیت را مقدم می داشت اما مسئله اسرائیل ،مسئله پادگان غرب برسر چاه های نفت است . اسرائیل به عنوان پادگان غرب در یک طرف داستان است و ما و عرب ها نه به عنوان شیعه و سنی و یا عرب و ایرانی بلکه به عنوان صاحبان یک ثروت مشترک در سوی دیگر قرار داریم . برای این پادگان عرب و ایرانی تفاوتی ندارد بلکه مهم سواری گرفتن است تا دیروز عرب ها چموشی می کردند و ایرانی مرکب راهوار بود و در نتیجه شاه محبوب اسرائیل بود امروز ایران چموش است و عربستان اسب رام که باید علیه ایران بکار گرفته شود . می خواهم عرض کنم مسئله اسرائیل مسئله غرب غارت گر علیه خاورمیانه غارت شده است و نه یک کشور در همسایگی یهودی در کنار چند کشور مسلمان شیعه و سنی . اسرائیل و ایدؤلوژی شیطانی آن یعنی صهیونیزم , در حقیقت نماد روح شرور غرب است.این پادگان به همه چیز نگاه ابزاری دارد . اینان کورش بزرگ را هم برای اهداف شیطانی خودشان گروگان گرفته اند .
واقعا اگر غرب به فکر نجات جان یهودیان بود چرا بعد از جنگ جهانی دوم در قلب کشورهای اسلامی و آن هم در خاورمیانه در انبار نفت جهان این نطفه حرام را کاشت ؟چرا بخشی از اروپا و به خصوص آلمان را به عنوان غرامت یهودی کشی در اختیار این ملت مظلوم !!! نگذاشت ؟چرا از مستعمرات خودشان در افریقا ،امریکای جنوبی و یا خاور دور قطعه ای را به عنوان سرزمین یهود در اختیار آنان نگذاشت؟ شاید برخی به غلط تصور کنند که اسرائیل از نژاد یهودی تشکیل شده است اما اگر چنین تصوری دارند سخت اشتباه می کنند . ریشه اسرائیلی ها هیچ ربطی به یهود ندارد اینان قوم ترک خزری هستند و اصالت آن به کاره غربی دریاچه خزر برمی گردد . به قوم تاجر مسلک و رباخواری که به سوی اروپا رفته و جریان مالی و پولی غرب را در دست گرفتند و به هنگام پیدایش نفت در خاور میانه برای چنگ زدن بر این چاه ها با بهره گیری از دین یهود منطقه کنونی را غصب کردند .