مكتبة المجلسي ودارالتراث

اتفاقی شگفت در سفر ناصرالدین شاه به کربلا
در زيارت شاه از حرم مطهر حضرت امام حسين عليه السلام چنين شهرت يافته بود كه وقتى او به صحن مطهر وارد مى‏شود، از روضه‏خوانى دعوت مى‏كنند كه براى پادشاه ذكر مصيبت كند و مجلس روضه‏اى بخواند. اين شخص براى اين كه به اصطلاح مجلس خود را گرم كند با توجه به نام ناصر و جمله معروف حضرت ابا عبد الله در زمان شهادت، اشاره به ضريح مقدس مى‏نمايد و حضرت حسين بن على را مخاطب قرار داده و مى‏گويد: اى حسين در روز عاشورا فرياد زدى: «هل من ناصر ينصرنى»، اكنون «ناصر» براى يارى تو آمده، اما افسوس كه دير رسيده است. و چنين شهرت يافته بود كه با شنيدن اين جملات ناصر الدين شاه از شدت گريه به حالت اغما افتاده و اطرافيان او را به حال مى‏آوردند.
@jafarian1964

ناصر الدین شاه قاجار در نامه ی به میرزا حسن آشتیانی (عالم تهران)، فتوای میرزا را نقد نمود و از نحوه ی ابلاغ این فتوا به مردم - که بدون توجه به دولت و حکومت- منتشر شده است، ابراز دلخوردگی کرد. و گفت: حکم که حکم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نبود و بعد بدون توجه به دولت نظر می دهید نمی دانید که اگر دولت نباشد (و حکومت ایران تضعیف شود) حکومت انگلیس و روس ناموس شما را در خطر می اندازد.
اما با قیل و قالهای فراوان در بین طلاب و مردم، شاه مجبور به قبول تحریم تنباکو شد.
شاه می گفت که میرزا شیرازی باید با من مشورت می کرد و بعد فتوی می داد.

کودک چقدر میخورد از نهر آب، آب.

صحنه دردناک دیگر از کربلا، مربوط به لحظه شهادت حضرت علی اصغر (علیه السلام) است؛ لحظه ای که ایشان از فرط تشنگی گریه می کرد و حرمله با تیر سه شعبه، حنجره این کودک را نشانه می گیرد. در این لحظه امام حسین (علیه السلام) خون گلوی فرزند 6 ماهه را به آسمان پرتاب می کند و قطره ای به روی زمین بازنمی گردد.
روح الامین این صحنه دردناک کربلا را در تابلوی «کودک چقدر می خورد از نهر آب، آب» طراحی کرده است


🌾🍃🍃@adabvahekmat

برج عزاداری در شهر جیسلمیر در ایالت راجستان. این برج در پنج طبقه احداث شده و مرکز عزاداری در این شهر می باشد. در هند این ساختمانها را تعزیه می گویند که شبیه بارگاه امام حسین علیه السلام در کربلا می باشد.
تعداد زیادی از این تعزیه ها متعلق به هندوهای غیر مسلمان در هند می باشد.

داغ سید الشهدا گریه می کنی
با غصه های آل عبا گریه می کنی

در اوج روضه های عزا گریه می کنی

ما با گناه اشکِ تو را در می آوریم

از سوز بی وفایی ما گریه می کنی

ای صاحب عزا، تو به این روضه های ما

می آیی و بدون صدا گریه می کنی

«گاهی نجف، مدینه، گهی کربلا و گاه»

در مشهد امام رضا گریه می کنی

بر کشته ی فتاده به هامونِ کربلا

بر داغ سید الشهدا گریه می کنی

این روزها به حال دل زینب اسیر

در ماجرای شام بلا گریه می کنی

بر رأس های رفته به بالای نیزه ها

با خیزران و طشت طلا گریه می کنی

حالا دوباره چشم تو را خون گرفته است

با غصه های آل عبا گریه می کنی

وحید محمدی

دو سوگسروده و نوحه منتشر نشده از ناصر الدین شاه

ناصرالدین شاه قاجار چهارمین پادشاه سلسله قاجاریه که نیم قرن بر ایران حکمرانی کرد و در روز گار سلطنتش کشور ایران شاهد فراز و فرود های بسیاری بود و مردم روزگارش چه رنج ها و سختی هایی را که تجربه نکردند و نظاره گر غمگنانه بسیاری از کوته نظری ، سطحی نگری ها و ناکارآمدی ها بودند و گوشه هایی از ایران بزرگ را بیگانگان خیانت پیشه به مدد نیروهای داخلی ضحاک منش و دوچهره از مام وطن جدا ساختند .
میزان پادشاهی پنجاه ساله ناصرالدین شاه در طول هزاره گذشته نادر و قابل توجه است . این شاه قجری هم چون نیای اعلایش فتحعلی شاه اهل ذوق بوده و دیوان اشعاری از او به یادگار مانده که تحت عنوان دیوان کامل ناصرالدین شاه به تصحیح حسن گل محمدی در سال 1390 توسط نشر علم تهران منتشر شده است .
یکی از محاسن کلامی و ادبی ناصرالدین شاه علاقه و ارادت او به خاندان عصمت و طهارت است که در شعرش تجلی خاصی دارد به گونه ای که نوحه ها و سوگ سروده های به جامانده از او گواه این مدعاست هرچند شعر این شاه قاجار که ناصر تخلص است در زمره شعرهای درجه اول ادب فارسی قرار نمی گیرند اما تک بیت های درخشان بویژه در حوزه شعر عاشورایی دارد نظیر
عشق بازی کار هر شیاد نیست این شکار دام هر صیاد نیست ( ناصراالدین شاه : 1390، 124)
نگارنده پس از تورقی بر دیوان منتشر شده ناصرالدین شاه و تطابق آن با برخی از یادداشتهای خویش متوجه وجود برخی از اشعار منتشر نشده بویژه سوگسروده های این شاعر شده که اکنون دو قطعه از اشعار منتشر نشده وی تقدیم می گردد نخست مرثیه ای که در جنگ مجالس که در کتابخانه ملی نگهداری شود توسط آقای سیدعلی حسینی آشتیانی فرزند سید ابراهیم در محرم الحرام سال 1315ه.ق یکی دوسال پس از قتل این شاه قاجاری با عنوان من کلام شاه شهید نگاشته است و متن آن مرثیه این چنین است و ترکیب چیدمان سوگسروده توسط نگارنده تنظیم شده است


ندا آمد که دریای محبت را تلاطم هست
بگفتا کشتی بی بادبان ولنگری دارم
ندا آمد که صیاد قضا را صید می باید
بگفتا قاسم وعباس و عون وجعفری دارم
ندا آمد زنان معصیت کاران امت را
بگفتا زینب و کلثوم ودیگر دختری دارم
ندا آمد جوانان گنه کاران امت را
بگفتا هیجده ساله علی اکبری دارم
ندا آمد که خنجر از تو دارد چشم امیدی
بگفتا از برای زیر خنجر ، حنجری دارد
ندا آمد که پیکان سه پهلو را هدف داری
بگفتا بارالله شیر خواره اصغری دارم
ندا آمد که سیلی صورت گلرنگ می خواهد
بگفتا بار اللها چون سکینه دختری دارم
ندا آمد غل و زنجیر دشمن را چه می گویی
بگفتا عابد بیمار زار و مضطری دارم
ندا آمد که چوب خیزران دارد تمنایی
بگفتا لعل پر خون وعقیق و گوهری دارم
ندا آمد که بر خار مغیلان می دهی چیزی
بگفتا پای اطفال زگل نازک تری دارم
ندا آمد که ناصر هست در صنف عزاداران
بگفتا ناصرالدین شاه را من چاکری دارم
دومین قطعه شعر نوحه ای است نام آشنا و معروف که در اکثر نقاط ایران بزرگ آن را می شناسند و آن را زمزمه می کنند سوگسروده ای با مطلع " این دلتنگم عقده ها دارد " که نگارنده سالیان پیش در روزگار دانشجویی آن را از روی بیاض نوحه ای از دوره قاجاری در شهر بروجن رو نویسی نموده است .
و در روزگار هشت سال دفاع مقدس مرحوم معلمی به تتبع از آن نوحه ای را آماده ساخته و حاج صادق آهنگران اجرا نموده بود و متن آن نوحه چنین است
این دلتنگم عقده ها دارد
گوییا میل کربلا دارد
می روم بینم آن سر انور
زینب از بهر او عزا دارد
می روم بینم در کجا عباس
هردودست ازتن او جدا دارد
می روم بینم در کجا اکبر
مادر از بهر او عزادارد
می روم بینم در کجا قاسم
هر دو دست از خون در حنا دارد
می روم بینم در کجا لیلا
ماتم اکبر او به پا دارد
می روم بینم در کجا زینب
روز و شب افغان ونوا دارد
می روم بینم در کجا کلثوم
از غم عباس ماجرا دارد
می روم بینم در کجا اصغر
مادرش چون نی صد نوا دارد
می زند بر سر ناصرالدین شه
ماتم شاه کربلا دارد

مهدی طهماسبی

@riznokteha

تعزیه خوانی در تکیه دولت ۲
هزار توی تاریخ روایت ۱۷ :
تعزیه خوان تکیه دولت وسایر تعزیه های مهم پیرمردی بود که او را میرزا تقی معین البکاء می گفتند .
دو ماه به محرم مانده ،منزل معین مرکز تعزیه خوان ها می شد و از تمام نقاط ایران بهترین آوازه خوان ها برای امتحان و تمرین به آن جا می آمدند و برای ماه محرم آماده می شدند .
پس از میرزا تقی خان معین البکاء ، پسربرادرش میرزا باقرخان مین البکاء جانشین وی گشت . میرزا باقرخان خیلی شبیه عضدالملک نایب السلطنه بود . ریش بلند وسفیدی داشت . عبا و لباده و قبا و کلاه و شلوار و کفش و حتی جوراب هایش ایام محرم سیاه بود .
روضه خوانی تکیه دولت از ساعت یازده شروع می شد و چهل پنجاه روضه خوان روی صحنه تکیه منبر می رفتند.
پس از ختم روضه مقارن ظهر ، معین البکا با آن قیافه موقر جلو می افتاد و تمام تعزیه خوان ها از شمر و خولی و ابن سعد و قاسم خوان و علی اکبر خوان و امام خوان و زینب خوان ، همه دنبال او می آمدند. یک دسته موزیک در جلو و یک دسته موزیک از عقب حرکت می کردند و موزیک می زد و تعزیه خوان ها و معین البکاء روی صحنه می آمدند و مقابل بالاخانه شاه ایستاده و چند مرتبه به صورت دسته جمعی تعظیم می کردند.
سپس یکی از بچه ها که صدایش از همه بهتر بود چند فردی از ابیات محتشم را می خواند و آن گاه همه تعزیه خوان ها یک آهنگ ، این ابیات را می خواندند و شاه و مادر شاه و عزت الدوله خواهر شاه را دعا می کردند و اما اشعار چنین بود:
از نگین ظفر مکن کوتاه
دست جم جاه ناصرالدین شاه
و :
عزت الدوله را به عزت و جاه
دارپاینده زیر سایه شاه
دعای مادر شاه که با موزیک مکرر خوانده می شد این فرد بود:
کن کرم عزت ستر کبری را
مام شاهنشاه مهد علیا را

بعد از اجرای این مراسم ، تعزیه شروع شده و به طور متوسط سه ساعت طول می کشید و موضوع تعزیه ها داستان های مذهبی تاریخی بود که به قول
" جرجی زیدان " برای زنان بی سواد و بی اطلاع ایران بهترین درس تاریخ به شمار می آمد .
بعضی از روزها دو تعزیه توی هم می رفت و از ظهر تاغروب طول می کشید ‌مثلا داستان قربانی کردن اسماعیل وتعزیه شهادت حضرت علی اکبر و یا عروسی بلقیس و عروسی حضرت قاسم در کربلا از آن تعزیه های طولانی حساب می شد .

شیخ الفقهاء و المجتهدین صاحب جواهر الکلام و ثواب مرثيه خوانى براى حضرت امام حسين عليه السلام

از اين رو شيعيان بايد به هر اندازه كه مى توانند با شركت در مجالس عزادارى امام حسين عليه السلام مكتب او را تداوم بخشيده و اگر گريه دارند بر عزاى ايشان گريه كرده و اگر گريه ندارند خود را شبيه گريه كنندگان در آورند.
بعضى از مراجع بزرگ مقيد بودند كه كارى كنند تا نامشان در طومار روضه خوانان ابى عبد الله الحسين عليه السلام ثبت بشود. هر جمله اى كه مرحوم محدث قمى رضوان الله عليه از صاحب جواهر در مفاتيح نقل مى كنند دقت كنيد. چند بيت مرثيه عربى درباره ى حسين عليه السلام از يك مرثيه خوان است. محدث قمى نقل مى كنند كه صاحب جواهر بارها مى فرمود: من حاضرم ثواب نوشتن كتاب جواهرم را به اين مرثيه خوان داده (شیخ کاظم ازری صاحب الفیه) و او ثواب اين اشعارش را به من بدهد. 

@jawaher_kalam

دو سوگسروده و نوحه منتشر نشده از ناصر الدین شاه

ناصرالدین شاه قاجار چهارمین پادشاه سلسله قاجاریه که نیم قرن بر ایران حکمرانی کرد و در روز گار سلطنتش کشور ایران شاهد فراز و فرود های بسیاری بود و مردم روزگارش چه رنج ها و سختی هایی را که تجربه نکردند و نظاره گر غمگنانه بسیاری از کوته نظری ، سطحی نگری ها و ناکارآمدی ها بودند و گوشه هایی از ایران بزرگ را بیگانگان خیانت پیشه به مدد نیروهای داخلی ضحاک منش و دوچهره از مام وطن جدا ساختند .
میزان پادشاهی پنجاه ساله ناصرالدین شاه در طول هزاره گذشته نادر و قابل توجه است . این شاه قجری هم چون نیای اعلایش فتحعلی شاه اهل ذوق بوده و دیوان اشعاری از او به یادگار مانده که تحت عنوان دیوان کامل ناصرالدین شاه به تصحیح حسن گل محمدی در سال 1390 توسط نشر علم تهران منتشر شده است .
یکی از محاسن کلامی و ادبی ناصرالدین شاه علاقه و ارادت او به خاندان عصمت و طهارت است که در شعرش تجلی خاصی دارد به گونه ای که نوحه ها و سوگ سروده های به جامانده از او گواه این مدعاست هرچند شعر این شاه قاجار که ناصر تخلص است در زمره شعرهای درجه اول ادب فارسی قرار نمی گیرند اما تک بیت های درخشان بویژه در حوزه شعر عاشورایی دارد نظیر
عشق بازی کار هر شیاد نیست این شکار دام هر صیاد نیست ( ناصراالدین شاه : 1390، 124)
نگارنده پس از تورقی بر دیوان منتشر شده ناصرالدین شاه و تطابق آن با برخی از یادداشتهای خویش متوجه وجود برخی از اشعار منتشر نشده بویژه سوگسروده های این شاعر شده که اکنون دو قطعه از اشعار منتشر نشده وی تقدیم می گردد نخست مرثیه ای که در جنگ مجالس که در کتابخانه ملی نگهداری شود توسط آقای سیدعلی حسینی آشتیانی فرزند سید ابراهیم در محرم الحرام سال 1315ه.ق یکی دوسال پس از قتل این شاه قاجاری با عنوان من کلام شاه شهید نگاشته است و متن آن مرثیه این چنین است و ترکیب چیدمان سوگسروده توسط نگارنده تنظیم شده است


ندا آمد که دریای محبت را تلاطم هست
بگفتا کشتی بی بادبان ولنگری دارم
ندا آمد که صیاد قضا را صید می باید
بگفتا قاسم وعباس و عون وجعفری دارم
ندا آمد زنان معصیت کاران امت را
بگفتا زینب و کلثوم ودیگر دختری دارم
ندا آمد جوانان گنه کاران امت را
بگفتا هیجده ساله علی اکبری دارم
ندا آمد که خنجر از تو دارد چشم امیدی
بگفتا از برای زیر خنجر ، حنجری دارد
ندا آمد که پیکان سه پهلو را هدف داری
بگفتا بارالله شیر خواره اصغری دارم
ندا آمد که سیلی صورت گلرنگ می خواهد
بگفتا بار اللها چون سکینه دختری دارم
ندا آمد غل و زنجیر دشمن را چه می گویی
بگفتا عابد بیمار زار و مضطری دارم
ندا آمد که چوب خیزران دارد تمنایی
بگفتا لعل پر خون وعقیق و گوهری دارم
ندا آمد که بر خار مغیلان می دهی چیزی
بگفتا پای اطفال زگل نازک تری دارم
ندا آمد که ناصر هست در صنف عزاداران
بگفتا ناصرالدین شاه را من چاکری دارم
دومین قطعه شعر نوحه ای است نام آشنا و معروف که در اکثر نقاط ایران بزرگ آن را می شناسند و آن را زمزمه می کنند سوگسروده ای با مطلع " این دلتنگم عقده ها دارد " که نگارنده سالیان پیش در روزگار دانشجویی آن را از روی بیاض نوحه ای از دوره قاجاری در شهر بروجن رو نویسی نموده است .
و در روزگار هشت سال دفاع مقدس مرحوم معلمی به تتبع از آن نوحه ای را آماده ساخته و حاج صادق آهنگران اجرا نموده بود و متن آن نوحه چنین است
این دلتنگم عقده ها دارد
گوییا میل کربلا دارد
می روم بینم آن سر انور
زینب از بهر او عزا دارد
می روم بینم در کجا عباس
هردودست ازتن او جدا دارد
می روم بینم در کجا اکبر
مادر از بهر او عزادارد
می روم بینم در کجا قاسم
هر دو دست از خون در حنا دارد
می روم بینم در کجا لیلا
ماتم اکبر او به پا دارد
می روم بینم در کجا زینب
روز و شب افغان ونوا دارد
می روم بینم در کجا کلثوم
از غم عباس ماجرا دارد
می روم بینم در کجا اصغر
مادرش چون نی صد نوا دارد
می زند بر سر ناصرالدین شه
ماتم شاه کربلا دارد

مهدی طهماسبی

@riznokteha

عکسی از ناصرالدین شاه که در بریتانیا برداشته شده است - با سپاس از آقای محمدرضا میرزا قاجار مظفری نواده ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه
@qajariranhistory

ناصر الدین شاه قاجار در نامه ی به میرزا حسن آشتیانی (عالم تهران)، فتوای میرزا را نقد نمود و از نحوه ی ابلاغ این فتوا به مردم - که بدون توجه به دولت و حکومت- منتشر شده است، ابراز دلخوردگی کرد. و گفت: حکم که حکم رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نبود و بعد بدون توجه به دولت نظر می دهید نمی دانید که اگر دولت نباشد (و حکومت ایران تضعیف شود) حکومت انگلیس و روس ناموس شما را در خطر می اندازد.
اما با قیل و قالهای فراوان در بین طلاب و مردم، شاه مجبور به قبول تحریم تنباکو شد.
شاه می گفت که میرزا شیرازی باید با من مشورت می کرد و بعد فتوی می داد.

تعزیه خوانی در تکیه دولت ۲
هزار توی تاریخ روایت ۱۷ :
تعزیه خوان تکیه دولت وسایر تعزیه های مهم پیرمردی بود که او را میرزا تقی معین البکاء می گفتند .
دو ماه به محرم مانده ،منزل معین مرکز تعزیه خوان ها می شد و از تمام نقاط ایران بهترین آوازه خوان ها برای امتحان و تمرین به آن جا می آمدند و برای ماه محرم آماده می شدند .
پس از میرزا تقی خان معین البکاء ، پسربرادرش میرزا باقرخان مین البکاء جانشین وی گشت . میرزا باقرخان خیلی شبیه عضدالملک نایب السلطنه بود . ریش بلند وسفیدی داشت . عبا و لباده و قبا و کلاه و شلوار و کفش و حتی جوراب هایش ایام محرم سیاه بود .
روضه خوانی تکیه دولت از ساعت یازده شروع می شد و چهل پنجاه روضه خوان روی صحنه تکیه منبر می رفتند.
پس از ختم روضه مقارن ظهر ، معین البکا با آن قیافه موقر جلو می افتاد و تمام تعزیه خوان ها از شمر و خولی و ابن سعد و قاسم خوان و علی اکبر خوان و امام خوان و زینب خوان ، همه دنبال او می آمدند. یک دسته موزیک در جلو و یک دسته موزیک از عقب حرکت می کردند و موزیک می زد و تعزیه خوان ها و معین البکاء روی صحنه می آمدند و مقابل بالاخانه شاه ایستاده و چند مرتبه به صورت دسته جمعی تعظیم می کردند.
سپس یکی از بچه ها که صدایش از همه بهتر بود چند فردی از ابیات محتشم را می خواند و آن گاه همه تعزیه خوان ها یک آهنگ ، این ابیات را می خواندند و شاه و مادر شاه و عزت الدوله خواهر شاه را دعا می کردند و اما اشعار چنین بود:
از نگین ظفر مکن کوتاه
دست جم جاه ناصرالدین شاه
و :
عزت الدوله را به عزت و جاه
دارپاینده زیر سایه شاه
دعای مادر شاه که با موزیک مکرر خوانده می شد این فرد بود:
کن کرم عزت ستر کبری را
مام شاهنشاه مهد علیا را

بعد از اجرای این مراسم ، تعزیه شروع شده و به طور متوسط سه ساعت طول می کشید و موضوع تعزیه ها داستان های مذهبی تاریخی بود که به قول
" جرجی زیدان " برای زنان بی سواد و بی اطلاع ایران بهترین درس تاریخ به شمار می آمد .
بعضی از روزها دو تعزیه توی هم می رفت و از ظهر تاغروب طول می کشید ‌مثلا داستان قربانی کردن اسماعیل وتعزیه شهادت حضرت علی اکبر و یا عروسی بلقیس و عروسی حضرت قاسم در کربلا از آن تعزیه های طولانی حساب می شد .

ناصر الدین شاه در حال آموزش استفاده از قاشق و چنگال

ناصرالدین شاه سه ماه پیش از نخستین سفرش به اروپا طرز استفاده از قاشق چنگال را آموخت‌.
او گفته بود: نمی فهمد چطور کسی می تواند با ادوات غذا بخورد چون "مزه از انگشت ها شروع می شود."