گفتگوهای تراثی (آرشیو)

اندر خاطرات ارزیابی نسخه های خطی:
چندی قبل جوان دانشجویی که محصل دوره دکتری رشته قرآن و حدیث بود در کتابخانه به نزدم آمد و تصویر چند نسخه خطی را به من نشان داد تا به او بگویم به چه قیمتی کتابخانه آنها را خریداری می کند؟
برای بدست آوردن قیمت نسخه ها ساعتها وقت گذاشته بود و نزد افراد مختلفی رفته بود . از اوضاع بی پولی و گذران سخت زندگی می نالید و می گفت:
28 سال از عمرم می گذرد هیچ در آمدی ندارم , توانایی تشکیل زندگی رو ندارم , با فروش انجیر خشک و زعفران خرج تحصیلم رو در می آورم تا اینکه با دوستم قرار گذاشتیم به خرید وفروش نسخه روی بیاوریم.
دو جلسه که با هم صحبت کردیم و انسی حاصل شد , از من پرسید: آیا خرید و فروش نسخه را برای من مناسب می دانید؟
گفتم : نه تنها تو را توصیه به این کار نمی کنم بلکه به طور جدی از تو می خواهم از این کار صرف نظر کنی.
چون این کار را دون شأن تو میدانم و اساسا کار نحسی است و پولی که از این راه بدست می آید بی برکت است; چون ممکن است نسخه ای که می خرید و می فروشید وقفی باشد یا سرقتی باشد که دردسر بسیاری ایجاد می کند.
نسخه را اگر ارزان بخری به مالک آن جفا کردی و مدیونی و اگر گران بخری خودت ضرر می کنی و اصلا نسخه خطی قیمت مصوب و ثابتی ندارد و برای افراد خبره قیمت گذاری کار دشواری است چه رسد به افرادبی تجربه.
نسخه های مجعول و مزور جاده لغزنده ای برای معامله نسخ خطی است.
به او گفتم به جای این کارها , تحقیق کن و مقاله بنویس و یا در مؤسسات پژوهشی مشغول به کار شو.
برای هر دو مورد عذرهای موجهی آورد.
گفتم : همان انجیر و عسل و زعفران بفروشی بهتر و پولش با برکت تر است.

یعنی مستقیم از تو نشان نمی گیرم و با پرسیدن خبر همرهت از حال تو خبردار می شوم به این منظور که کسی مطلع از خبرگیری من از تو نشود.

سرت را به کوپال پست آورم. به .... کنون بر شکست آورم

سرت را بکوپال پست آورم/ نشانت کنون بر شکست آورم

سلام بر دوستان عزیز
دیشب این پیام را گذاشتم ولی گویا به اشتباه پاک شده است. این بیت را چنین میخوانم:
سرت را به کوپال اسپ آورم
پیشانیت کنون بر شکست آورم
با توجه به قرینه سر و پیشانی و همچنین ترکیب پیشانی و شکستن یا برشکستن که در ابیات دیگر پیشینه دارد و متدوال است.

"عطر سخن"

می تراود ز لب لعل تو عطر سخنم
بس که از بوی تو نوشید زبان و دهنم

فکر صدپاره و هم این دل پاکم به گواه
آورم تا که بخوانم ز تو ای جان و تنم

دادن هدیه به معشوق ز درویشی ماست
تحفه ای نیست گران تر، ز تمام بدنم

به فدای تو کنم سینه پردردم و بیش؛
اگر از من تو بخواهی، بنمایم وطنم

غزلم بوی تو را می دهد ای پیک نشاط
خرم آن فصل بهاری که شوی، هم سخنم


29 فروردین 1397
هادی دهقانیان نصرآبادی (رهرو)

سحرگاه چهارم


سرورا..!

تو را می خوانم
با زبانی که گناهش آن را لال ساخته!

پروردگارم...
با دلی که جرمش آن را در هم پیچیده با تو نجوا می کنم
تو را می خوانم ای پروردگارم...
در حالتی از ترس و اشتیاق، امیدواری و هراس

مولای من!
آن گاه که گناهانم را می نگرم، شیون می کنم
اما به بزرگواری ات که می نگرم به طمع می افتم

پس چنان چه، گذشت کنی
بهترین مهربان، تو هستی

و اگر عذابم کنی، هرگز ستمکار نیستی

خدایا...
اگر با وجود انجام کارهایی که تو خوش نداشتی
باز هم گستاخی کرده و از تو درخواست می کنم
دلیلش بخشش و بزرگواری توست!

و با وجود شرم اندکم، ابزار من در سختی ها
نرمش و مهربانی توست

و امید بسته ام که تو مرا بین این حال و آن آرزو
ناامید نخواهی کرد
پس امیدم را محقق کن
و صدایم را بشنو
ای بهترین کسی که اهل دعا او را می خوانند
و برترین کسی که یک امیدوار به آن امید دارد


فرازی از ابتدای دعای ابوحمزه

جرعه ای از جام سحر

10) سحرگاه دهم

ای مولای ما...
خودمان می دانیم که به دلیل کرده هایمان سزاوار چه هستیم!
اما... تو به ما و دانسته های ما آگاهی
که هرگز ما را از خودت منصرف نخواهی ساخت
حتی اگر سزاوار رحمتت نباشیم

پس سزاوار توست که بر ما و بر گناهکاران
با فضل گسترده ات بخشش کنی

پس بر ما به آن چه شایسته ی توست، منت گذار
و بر ما ببخش که ما نیازمندان جایزه ی توییم

ای بسیار آمرزنده!
ما به نور تو هدایت یافتیم
و با بخشش تو بی نیاز شدیم
با نعمت تو صبح و شام کردیم
گناهان ما پیش روی توست...
خدایا... از آن ها آمرزش تو را می‌طلبیم
و به تو باز می گردیم

تو... با نعمتها با ما دوستی می کنی
و ما... با گناهان، با تو رویا رو می شویم!

همواره خیر تو به سوی ما فرو می ریزد
و پیوسته پلیدی ما به سوی تو فرا می آید!

فرشته ای والا، با کرداری زشت از جانب ما نزد تو می آید
اما باز هم بازت نمی دارد از این که
با نعمتهایت ما را در برگیری و بر موهبتهایت بیفزایی!




ترجمه ی آزاد فرازی دیگر از دعای ابوحمزه

جرعه ای از جام سحر

14) سحرگاه چهاردهم


خدایا...
هر گاه گفتم که دیگر آماده و مهیا می شوم
و در پیشگاهت به نماز می ایستم و با تو مناجات می کنم
هنگامی که نماز گزاردم بر من خواب آلودگی انداختی!

و چون با تو نجوا کردم، از من حال مناجات را بازگرفتی!

چرا هر گاه گفتم از درون شایسته
و به همنشینی با توبه کاران نزدیک شده ام،
آزمونی بر من عرضه داشتی که پایم را لغزاند؟!
و میان من و خدمت به تو فاصله شد؟!

سرور من...
نکند مرا از درت رانده و از خدمتت محروم کرده ای؟!

یا شاید مرا چنین دیده ای که
حق تو را سبک می شمارم و دورم ساخته ای؟!

یا شاید دیده ای که از تو روی میگردانم و از من بدت آمده؟!

نکند در جایگاه دروغگویان مرا یافتی و دورم انداختی؟!

یا مرا دیدی که نعمتهایت را سپاس نمی گزارم و محرومم کردی؟!



ترجمه ی آزاد یکی از زیباترین فرازهای دعای ابوحمزه

جرعه ای از جام سحر

سحرگاه پانزدهم

خدایا...!

نکند در نشستهای اهل علم مرا نیافتی و خوارم نموده ای؟!

یا شاید در میان غفلت زدگان مرا دیدی، و از رحمتت ناامیدم ساختی؟!

یا شاید مرا دیدی که با نشستهای اهل باطل انس دارم
پس میان من و آنان... جایم گذاشتی؟!

یا دوست نداری دعایم را بشنوی و از خودت دورم میکنی؟!

یا شاید به بزهکاری و گناهم کیفرم میدهی؟!

یا شاید به کمی شرمم از خودت، مجازاتم میکنی؟!

پس ای پروردگار من...

اگر چنین است و با این همه، از من بگذری...
دیر زمانی است که از گناهکاران پیش از من در گذشته ای!

چرا که ای پروردگار من...
بزرگواری ات برتر از کیفردهی مقصران است!

و من...
به فزون بخشی توست که پناه می برم

از تو... به خودت می گریزم!

در پی وفای توام به آن چه وعده دادی...
یعنی...گذشتن از کسی که به تو خوش گمان است...!



ترجمه ی آزاد یکی از زیباترین فرازهای دعای ابوحمزه

.

جرعه ای از جام سحر
25) سحرگاه بیست و پنجم


سرور من...
مرا عذاب مکن، در حالی که من به تو امید دارم

خدایا...
امیدم را محقق گردان
ترسم را ایمنی بخش
که با زیادی گناهانم جز به گذشت تو امیدی ندارم

سرور من...
من از تو آن چیزی را می خواهم که لایق نیستم
در حالی که تو شایسته ی تقوا و آمرزشی
پس مرا بیامرز و از عنایتت، جامه ای مرا بپوشان
که تمام آثار گناهم را بر من بپوشاند
و آنها را برایم ببخش در حالی که دنبال آن ها نمیروم
که تویی صاحب منت دیرینه
و تویی که دارای گذشت فراوانی و در بخشودن بزرگوار...

خدای من...
تو... همانی که فیضت را می باری...
حتی بر کسی که از تو درخواستی ندارد
و بر منکران پروردگاری ات...

پس ای خدای من...
بر آن کس که از تو درخواست می کند
و یقین دارد که حکم و فرمان از آن توست، چه می کنی؟!!

تویی فرخنده و بلند مرتبه... ای پروردگار من...

خدای من...
بنده ی تو در پیشگاهت، در حالی که تنگدستی
او را به پا داشته، درب نیکی ات را با دعایش می کوبد
پس به آبروی بزرگوارانه ات، از او روی برمگردان...
و از من آن چه را که می گویم پذیرا باش
که من با این دعا تو را خوانده ام
و امید دارم که با شناختم از رأفت و مهربانی ات، مرا رد نکنی...



ترجمه ی آزاد فرازهای پایانی دعای ابوحمزه

شیخ حر عاملی و استفاده از بیتی فارسی در متن عربی
کتاب اثناعشریه در رد بر صوفیه شیخ حر عاملی (م 1104) را نگاه می کردم. این دانشمند عرب لبنانی که نویسنده کتاب پرارج وسائل الشیعه است، سالها در ایران زیست و پس از درگذشت در مشهد دفن شد. همیشه دلم می خواست بدانم این علمای عرب مهاجر لبنانی، در ایران، چه قدر فارسی یاد گرفته اند. شیخ بهایی و توانائیش را در فارسی می دانیم. طنزهای فارسی از شیخ حر در دست است. گفته اند: زمانی شاه سلیمان به مجلسی آمد و شیخ حر کنارش نشست. شاه به شوخی از او پرسید: مولانا! فرق حر با خر چیست؟ او هم بدون تأمل گفت: یک وجب! (یا گفت به اندازه یک مخده)
به هر حال، در این رد صوفیه دیدم که شیخ در میان این رساله که به عربی است، به شعری فارسی تمسک کرده، و آن را به اعتبار این که نظر صوفیان را منعکس می کند، رد کرده است.
در متن شیخ حر در باره گروه واقفیه از صوفیه آمده است که اینها قائل به این هستند که بنده عاجز از شناخت خداوند است و در واقع شناخت خداوند محال است. این گروه این بیت را به فارسی می گویند:
تو را تو دانی و تو، ترا نداند کس / ترا که داند که ترا، تو دانی و بس.
در جستجو، دیدم این «بیت» در تفسیر سوره حمد از رشید الدین فضل الله آمده است. شاید جلوتر هم باشد که بنده نگشتم و بی اطلاعم. در متن تفسیر او به صورت نظم یا نثر! آمده است: «تو را که داند که تو دانی، تو را نداند کس، تو را تو دانی و بس». (کذا)
در وبلاگی دیگر شعر به این صورت آمده بود:
تو را که داند که تو را تو دانی تو / تو را نداند کس تو را تو دانی بس.
@jafarian1964

 
این آب ها که ریخت، فدای سرت که ریخت
اصلا فدای امّ بنین مادرت، که ریخت
گفته خدا دو بال برایت بیاورند
در آسمان علقمه، بال و پرت که ریخت
اثبات شد به من که تو سقای عالمی
بر خاک، قطره قطره ی چشم ترت که ریخت
طفلان از این که مشک به دست تو داده اند
شرمنده اند، بازوی آب آورت که ریخت
گفتم خدا به خیر کند قامت تو را
این قوم غیض کرده به روی سرت که ریخت
وقت نزول این بدن نا مرتّبت
مانند آب ریخت دلم؛ پیکرت که ریخت
معلوم شد عمود شتابش زیاد بود
بر روی شانه های بلندت سرت که ریخت
اما هنوز دست تو را بوسه می زنم
این آب ها که ریخت فدای سرت که ریخت

به جای گریه شاید سکته می کرد
ستارخان سردار غیور ایرانی در خاطراتش می گوید:

من هیچوقت گریه نکردم،
چون اگر گریه می کردم آذربایجان شکست می خورد
و اگر آذربایجان شکست می خورد ایران شکست می خورد.
اما در زمان مشروطه یک بار گریستم.
و آن زمانی بود که 9 ماه در محاصره بودیم بدون آب و بدون غذا.
از قرارگاه آمدم بیرون، مادری را دیدم با کودکی در بغل، کودک از فرط گرسنگی به سمت بوته علفی رفت و بدلیل ضعف شدید بوته را با خاک ریشه می خورد، با خودم گفتم الان مادر کودک مرا فحش می دهد و می گوید لعنت به ستارخان.
اما مادر، فرزند را در آغوش گرفت و گفت: "اشکالی ندارد فرزندم، خاک می خوریم، اما خاک نمی دهیم." آنجا بود که اشک از چشمانم سرازیر شد.

زنده و پاینده باد نام کسانی که بخاطر عزت این مملکت و آب و خاک، جانانه ایستادند!/
اینک اگر ستارخان زنده بود و می دید که تندروان مذهبی «همگام با سیاسیون و ملّیونی که در سال 57 ندانستند کجای تاریخ ایستاده اند»ما را به بهانه مشروعه و شریعتزدگی به پیشامشروطه برگرداندند آن وقت به جای گریه سکته می کرد.
@m_sehati✅