کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۴ بهمن ۱۳۹۶

۲۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۶۸، استاد دکتر سید حسن سادات ناصری ـ پژوهشگر عرصه‌ی زبان و ادبیات فارسی ـ درگذشت.
سید حسن سادات ناصری در سال ۱۳۰۴ در تهران به دنیا آمد. دوره‌های لیسانس تاریخ و فوق لیسانس ادبیات فارسی را در دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به پایان برد. در سال ۱۳۲۸ به دوره‌ی دکتری ادبیات فارسی راه یافت و پایان‌نامه‌ی خود را با عنوان «ارتباط فکر حافظ و مولانا»، به راهنمایی استاد بدیع‌الزمان فروزانفر اختیار کرد و در سال ۱۳۴۸ از آن دفاع نمود.
دکتر سید حسن سادات ناصری، میان سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵، عضو رسمی هیأت علمی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود. او به اقتضای طبع شعر نیز می‌سرود. ضمناً فعالیت مطبوعاتی‌اش را از سال ۱۳۲۵ از طریق همکاری با نشریاتی مانند «وحید»، «یغما»، «ارمغان» و «آموزش و پرورش» آغاز کرد. وی آثاری در زمینه‌ی تاریخ، فرهنگ و ادبیات نیز از خود برجای گذاشته، از آن میان؛ کتاب «هزار سال تفسیر فارسی»، «ارتباط افکار حافظ و مولوی» و «سرآمدان فرهنگ و تاریخ ایران در دوره‌ی اسلامی».
دکتر سید حسن سادات ناصری در سفری که به دعوت مقامات فرهنگی کشور افغانستان برای بررسی چگونگی وضع آموزش و پژوهش زبان و ادب فارسی، به آن کشور رفته بود، در ۱۴ بهمن ۱۳۶۸ در ۶۴ سالگی بر اثر عارضه‌ی قلبی در کابل درگذشت. آرامگاه وی در ابن بابویه شهر ری است.
goo.gl/a99cHx

گردآوری و تنظیم: #آرش_امجدی
@UT_Central_Library

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۰ اسفند ۱۳۹۶

۸۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۱۱، یدالله ثمره ـ ادیب و زبان‌شناس ـ به دنیا آمد.
یدالله ثمره در ۱۰ اسفند ۱۳۱۱ در کرمان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در سیرجان و کرمان به پایان رساند و در ۱۳۲۹ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. ثمره در ۱۳۴۰ در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، گواهی‌نامه‌ی لیسانس گرفت. او در این دوره محضر استادانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، ابراهیم پورداوود، محمد معین، جلال‌الدین همایی، ذبیح‌الله صفا و صادق کیا را درک کرد.
یدالله ثمره در سال ۱۳۴۲ با استفاده از بورس تحصیلی به انگلستان رفت و در رشته‌ی زبان‌شناسی دانشنامه‌ی فوق لیسانس گرفت. او تحصیلات خود را ادامه داد و در ۱۳۴۸ دوره‌ی دکتری رشته‌ی زبان‌شناسی همگانی و فونتیک در دانشگاه لندن را به پایان رساند و در همین سال تدریس در دانشگاه را آغاز کرد. دکتر ثمره همچنین از اعضای پیوسته‌ی «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» و نخستین رئیس «انجمن زبان‌شناسی ایران» است. تألیف «آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجاها»، «دریچه‌ای به زبان فارسی» و ترجمه‌ی کتاب «زبان‌های خاموش» با همکاری دکتر بدرالزمان قریب، از آثار وی است.
دکتر یدالله ثمره ـ ادیب و زبان‌شناس ـ امروز ۸۵ساله شد.
goo.gl/Dmmngi
گردآوری و تنظیم: #آرش_امجدی

@UT_Central_Library

‍ #تقویم_فرهنگی امروز، ۱۸ اسفند ۱۳۹۶

۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۹۰، سیمین دانشور ـ نویسنده و مترجم ـ درگذشت.
سیمین دانشور در سال ۱۳۰۰ در شیراز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مدرسه‌ی‌ انگلیسی «مهر آیین» به پایان برد. پس از این مراحل، برای تحصیل در رشته‌ی‌ زبان و ادبیات فارسی وارد دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۲۹ با دفاع از رساله‌ی خود در مورد زیبایی‌شناسی، موفق به کسب دانشنامه‌ی دکتری از این دانشگاه شد. دکتر سیمین دانشور در سال ۱۳۲۹ با جلال آل‌احمد نویسنده‌ی نامدار ازدواج کرد. دو سال بعد، برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی زیبایی‌شناسی به دانشگاه استنفورد رفت و پس از بازگشت، در هنرستان هنرهای زیبا و دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی در سال ۱۳۵۸ از دانشگاه تهران بازنشسته گردید.
دکتر دانشور از نخستین زنانی بود که در عرصه‌ی داستان‌نویسی در ایران، به فعالیت پرداخت. «شهری چون بهشت»، «سووشون»، «جزیره‎ی سرگردانی» و «ساربان سرگردان» از نوشته‌های داستانی او و «سرباز شکلاتی» اثر برنارد شاو و «دشمنان» اثر آنتوان چخوف، از ترجمه‌های اوست.
دکتر سیمین دانشور ـ نویسنده و مترجم ـ در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ در ۹۰ سالگی درگذشت.

گردآوری و تنظیم: #آرش_امجدی

@UT_Central_Library

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۳ فروردین ۱۳۹۷

۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۹۱، بانو دکتر قمر آریان ـ ادیب و پژوهشگر ـ درگذشت.
قمر آریان در سال ۱۳۰۱ در شهر مشهد متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاهش به پایان رسانید. دو سه سالی در دانشسرای مقدماتی دختران مشهد به تدریس پرداخت، سپس برای ادامه‌ی تحصیل به تهران آمد. در سال ۱۳۲۷ از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران دانشنامه‌ی لیسانس گرفت. در سال ۱۳۳۲ با یکی از همشاگردی‌هایش ـ عبدالحسین زرین‌کوب؛ استاد سال‌های بعد زبان و ادبیات فارسی همین دانشکده ـ ازدواج کرد. سپس به دوره‌ی دکتری ادبیات وارد شد. در تمام این دوران، از محضر استادان نامداری چون بدیع‌الزمان فروزانفر، احمد بهمنیار، علی‌اصغر حکمت، جلال همایی، دکتر محمد معین، دکتر ذبیح‌اللـه صفا، دکتر حسین خطیبی و در زبان‌های باستانی از محضر استادان؛ پورداود، مقدم و دکتر صادق‌کیا بهره‌مند شد و رساله‌ی دکتری خود را با عنوان «مسیحیت و تأثیر آن در ادب فارسی» در سال ۱۳۳۷ با درجه‌ی بسیار خوب گذراند.
مقالات، اشعار و ترجمه‌های دکتر قمر آریان در مجلات ادبی تهران از جمله «یغما»، «سخن»، «مهرگان»، «مروارید» و «راهنمای کتاب» منتشر شده است. یک دوره‌ی یکساله «راهنمای کتاب» به سردبیری وی نیز منتشر گردید.
استاد دکتر قمر آریان ـ ادیب و پژوهشگر ـ در ۲۳ فروردین ۱۳۹۱ در ۹۰ سالگی در تهران شمع وجودش خاموش گشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۵ فروردین ۱۳۹۷

۲۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۴، استاد دکتر محمدجواد مشکور ـ مورّخ، ادیب و زبان‌شناس ـ درگذشت. محمدجواد مشکور در سال ۱۲۹۷ در تهران به دنیا آمد. پس از طی دروس مقدماتی، وارد دانشگاه تهران شد و با دانشنامه‌ی لیسانس ادبیات فارسی در سال ۱۳۳۲، به فرانسه رفت. در سال ۱۳۳۵ دوره‌ی دکتری در تاریخ اسلام را در دانشگاه سوربن به پایان رساند و به ایران بازگشت.
دکتر مشکور سپس به تدریس در دانشگاه تبریز و دانشگاه تهران پرداخت. وی در سال ۱۳۵۳ به عنوان رایزن فرهنگی ایران در دمشق، ضمن تدریس دانشگاه این شهر، کرسی زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه‌های دمشق و حلب تأسیس کرد. دکتر مشکور با تسلط بر زبان‌های عربی، فرانسه، انگلیسی و نیز آشنایی با زبان‌های ترکی استانبولی، لاتین و آلمانی، و زبان‌های باستانی ایران، کتاب‌های ارزشمندی در زمینه‌ی مذاهب و فرقه‌ها، ادیان و عرفان، تاریخ و زبان‌های ایرانی و سامی تألیف کرده است.
این پژوهشگر پرتلاش، دارای ۴۷ عنوان کتاب و بیش از یکصد مقاله درباره‌ی تاریخ ایران و اسلام و مباحث ادبی و فرهنگی است. استاد دکتر محمدجواد مشکور ـ مورّخ، ادیب و زبان‌شناس ـ در ۲۵ فروردین ۱۳۷۴ در ۷۷ سالگی بدرود زندگی گفت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۱ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۹۶، استاد دکتر اسماعیل حاکمی والا ـ ادیب و از مفاخر فرهنگی ایران ـ درگذشت.
اسماعیل حاکمی در سال ۱۳۱۵ در آبادان به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، در ۱۳۳۴ از دانشگاه تهران در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشنامه‌ی لیسانس گرفت و در ۱۳۴۳ موفق به دریافت دانشنامه‌ی دکتری در این رشته گردید.
دکتر حاکمی، در کنار تحصیل در دانشگاه، در مدارس سپهسالار (شهید مطهری فعلی) و مروی، ادبیات عرب و علوم و معارف اسلامی را تدریس می‌کرد. در ۱۳۴۷، با درجه‌ی استادیاری به دانشگاه تهران رفت. در ۱۳۵۲ به مرتبه‌ی دانشیاری و در ۱۳۶۲ به مرتبه‌ی استادی رسید.
استاد دکتر حاکمی، عهده‌دار سمت‌هایی چون معاونت دانشگاه علامه طباطبایی و ریاست کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران نیز بود. او اهل شعر هم بود و در ۱۳۳۵ مجموعه اشعار خود را با نام «شکوفه» منتشر کرد.
آثار متعددی از دکتر حاکمی منتشر شده، از آن میان: «آیین فتوت و جوانمردی»، «مجموعه مقالات طیران آدمیت»، «تحقیق درباره‌ی ادبیات غنایی»، «متون تاریخی»، «سماع در تصوف» و تصحیح کتاب‌هایی در ادبیات کلاسیک ایران. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دکتر حاکمی را به عنوان یکی از مفاخر فرهنگی ایران‌زمین معرفی کرده است.
استاد دکتر اسماعیل حاکمی والا ـ استاد ممتاز دانشگاه تهران در زبان و ادبیات فارسی ـ در ۱ اُردی‌بهشت ۱۳۹۶ در ۸۱ سالگی بدرود زندگی گفت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۹ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۱۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۸، استاد دکتر ذبیح‌الله صفا ـ محقّق، مترجم و ادیب ـ درگذشت.
ذبیح‌الله صفا در سال ۱۲۹۰ در شهمیرزاد سمنان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و بابل گذراند. سپس در تهران تحصیلاتش را تا درجه‌ی دکتری ادبیات ادامه داد و به استادی دانشگاه رسید. دکتر صفا در طول عمر فرهنگی خود سمت‌های فرهنگی مهمی را عهده‌دار شد و از این راه خدمات فرهنگی و اجتماعی بسیاری به انجام رساند؛ دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، رئیس دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران، عضو هیأت علمی نمایندگی ایران در کنفرانس‌های عمومی سازمان یونسکو و نیز عضو پیوسته‌ی فرهنگستان ایران. وی همچنین از سال ۱۳۱۲ همکاری خود را با بسیاری از مجلات فرهنگی کشور آغاز کرد و حاصل این همکاری، نگارش ده‌ها مقاله‌ی تحقیقی در موضوعات ادبی، تاریخی و فلسفی بوده است.
استاد صفا از محققانی ا‌ست که تحقیقات سودمندی در زمینه‌های تاریخ، فرهنگ و ادبیات فارسی به انجام رسانده که «تاریخ ادبیات ایران» در ۵ مجلد، «تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی»، «حماسه‌سرایی در ایران»، «گنج سخن» در ۳ مجلد و «مذاهب تشیع در ایران» از آن جمله‌اند.
استاد دکتر ذبیح‌الله صفا در سال ۱۳۵۴ در آلمان ساکن شد و به تحقیق و نگارش خود ادامه داد، تا این‌ که در ۹ اُردی‌بهشت ۱۳۷۸ در ۸۸سالگی در همان جا درگذشت و در شهر لوبک آلمان به خاک سپرده شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۰ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۸۹،
دکتر علی‌محمد حق‌شناس ـ زبان‌شناس و فرهنگ‌نویس ـ درگذشت.
علی‌محمد حق‌شناس در سال ۱۳۱۹ متولد شد. گواهی دیپلم متوسطه را در شیراز گرفت. سپس به دانشسرای عالی رفت و در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی دوره‌ی لیسانس را پشت سر گذاشت. بعد تحصیلات خود را در دانشگاه لندن در رشته‌ی زبان‌شناسی و آواشناسی به پایان رساند و دانشنامه‌ی دکتری دریافت کرد. دکتر حق‌شناس در ۱۳۵۲ به ایران بازگشت و ابتدا در دانشگاه ملی آن زمان (شهید بهشتی امروز) و بعد در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران، در گروه زبان‌شناسی به تدریس پرداخت. او از استادان برجسته‌ی حوزه‌ی زبان‌شناسی بود. از نوجوانی شعر نیز می‌سرود و «حق‌شناس» تخلص می‌کرد. از این زبان‌شناس نامدار آثاری در تألیف و ترجمه در حوزه‌ی زبان‌شناسی و فرهنگ‌نویسی باقی مانده است، از آن میان؛ «فرهنگ انگلیسی به فارسی هزاره».
استاد دکتر علی‌محمد حق‌شناس پس از سال‌ها فعالیت علمی، در ۱۰ اُردی‌بهشت ۱۳۸۹ در ۷۰ سالگی در تهران بدرود زندگی گفت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_ فرهنگی امروز، ۲۵ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۸۸، محمد امین‌ریاحی ـ ادیب، مورّخ، رئیس بنیاد شاهنامه‌ی فردوسی و از مفاخر فرهنگی ایران ـ درگذشت.
محمد امین‌ریاحی در سال ۱۳۰۲ در خوی متولد شد. تحصیلات خود را نخست در مکتبخانه گذراند و با بازگشایی مدارس جدید، راهی دبستان شد و تا پایان دبیرستان را در اورمیه و خوی گذراند. در ۱۳۲۱ در دانشسرای تهران با رتبه‌ی شاگرد اولی فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۳۳۴ موفق به دریافت دانشنامه‌ی دکتری در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی شد. دکتر امین‌ریاحی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۷ رایزن فرهنگی ایران در ترکیه بود و در دانشگاه آنکارا نیز به تدریس زبان و ادبیات فارسی و تاریخ و فرهنگ ایران پرداخت. وی از ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ رئیس بنیاد شاهنامه‌ی فردوسی و رئیس دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک بود. او در مشاغلی که به عهده داشت، خدمات ماندگاری به انجام رساند، از آن میان؛ ساماندهی کتاب‌های درسی. همچنین در حوزه‌ی زبان و ادب فارسی، تاریخ و جغرافیای تاریخی، تصحیح متون کهن، شاهنامه‌شناسی و حافظ‌شناسی چیره‌دست بود.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دکتر محمد امین‌ریاحی را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است.
دکتر محمد امین‌ریاحی ـ ادیب، مورّخ، رئیس بنیاد شاهنامه‌ی فردوسی و از مفاخر فرهنگی ایران ـ در ۲۵ اُردی‌بهشت ۱۳۸۸، در ۸۶ سالگی، در تهران شمع وجودش خاموش گشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۹ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۸۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۱۴، «فرهنگستان ایران» تأسیس شد.
فرهنگستان ایران در ۲۹ اُردی‌بهشت ۱۳۱۴، برای «اصلاح زبان و خط فارسی» بنیان گذاشته شد. وظایف فرهنگستان در آن زمان عبارت بود از: ترتیب فرهنگ به قصد رد و قبول لغات و اصطلاحات در زبان فارسی، اختیار الفاظ و اصطلاحات در هر رشته، پیراستن زبان فارسی از الفاظ نامتناسب خارجی، تهیه‌ی دستور زبان، جمع‌آوری لغات و اصطلاحات پیشه‌وران و صنعتگران و الفاظ و اصطلاحات قدیمی، و اشعار و امثال و قصص و نوادر و ترانه‌ها، و آهنگ‌های ولایتی، هدایت افکار به حقیقت ادبیات و چگونگی نظم و نثر، تشویق شعرا و نویسندگان در ایجاد شاهکارهای ادبی، تألیف و ترجمه‌ی کتب سودمند و مطالعه و اصلاح خط فارسی.
«فرهنگستان ایران» طبق اساسنامه‌ی خود با ۲۴ عضو کار خود را آغاز کرد. این فرهنگستان که آن را «فرهنگستان اول» نیز می‌نامند، تا سال ۱۳۳۳ به کار خود ادامه داد. در این مدت، طرح‌های تازه‌ای در زمینه‌ی زبان و ادبیات ریخته شد و تعدادی اصطلاحات فنی و علمی به وسیله‌ی فرهنگستان برگزیده و رواج داده شد که مجموعه‌ای از آن به نام «واژه‌های نو»، انتشار یافت. فرهنگستان‌های دوم و سوم به ترتیب در سال‌های ۱۳۴۷ و ۱۳۶۹ بازگشایی شدند.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۳۰ اُردی‌بهشت ۱۳۹۷

۷۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۱۹، احمدرضا احمدی ـ شاعر و نویسنده‌ ـ به دنیا آمد.
احمدرضا احمدی در ۳۰ اُردی‌بهشت ۱۳۱۹ در کرمان متولد شد. جد پدری‌اش ثقه‌الاسلام کرمانی و جد مادری‌اش آقا شیخ محمود کرمانی بود. احمدرضا احمدی در ۱۳۲۶ با خانواده به تهران آمد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی، دوران متوسطه را در مدرسه‌ی دارالفنون گذراند. او از ۲۰ سالگی به طور جدی به سرودن شعر پرداخت. نخستین مجموعه‌ شعرش را با عنوان «طرح» در ۱۳۴۰ منتشر کرد. پس از تأسیس «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان»، در دهه‌ی ۵۰ به استخدام آن درآمد و تا ۱۳۵۸ مدیر تولید موسیقی کانون بود. احمدرضا احمدی برای کودکان داستان نیز می‌نویسد. او سبک ویژه‌ای در این کار دارد و داستان‌هایش آمیزه‌ای از نثر، شعر و خیال‌پردازی‌ است. حضور وی در عرصه‌ی شعر، ادبیات کودکان، دکلمه‌ی شعر و هنر سینما، از او چهره‌ای مؤثر در ادبیات و هنر معاصر ساخته است. از احمدرضا احمدی بیش از ۱۸ مجموعه شعر و ۱۵ کتاب برای کودکان منتشر شده است.
احمدرضا احمدی ـ شاعر و نویسنده‌ی معاصر ـ امروز ۷۸ ساله شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۳ تیر ۱۳۹۷

۴۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۰، دکتر محمد معین ـ ادیب و فرهنگ‌نویس ـ درگذشت.
محمد معین در سال ۱۲۹۷ در رشت به دنیا آمد. در کودکی پدر و مادر خود را از دست داد و تحت تربیت پدربزرگش ـ محمدتقی معین‌العلماء ـ قرار گرفت. معین در نوجوانی به تهران آمد و در مدرسه‌ی دارالفنون به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۱۰ تحصیلات خود را در رشته‌ی ادبیات فارسی و علوم تربیتی ادامه داد و در ۱۳۱۳ از دانشکده‌ی ادبیاتِ دانشسرای عالی دانشنامه‌ی لیسانس گرفت. پس از چند سال، در ۱۳۲۱، نخستین دانشجویی بود که در ایران موفق به دریافت دانشنامه‌ی دکتری در زبان و ادبیات فارسی شد.
دکتر محمد معین با پروفسور هانری کُربَنِ فرانسوی در تصحیح و نقد متون فلسفی و عربی و با علامه دهخدا در کار لغت‌نامه همکاری کرد. او در ۱۳۳۳ به آمریکا رفت و در دانشگاه هاروارد به تدریس پرداخت. یک سال بعد به سمت ریاست لغت‌نامه‌ی دهخدا منصوب شد. در ۱۳۴۰ از سوی دولت فرانسه نشان عالی هنر و ادب را دریافت کرد و در ۱۳۴۵ به ریاست کمیسیون ادبیات و هنر در نخستین کنگره‌ی بین‌المللی ایران‌شناسی در تهران منصوب شد.
دکتر محمد معین پس از سال‌ها تلاش در عرصه‌ی فرهنگ و ادب، در آذرماه ۱۳۴۵، در دفتر گروه زبان و ادبیات فارسی دچار بیهوشی موقت شد. بی‌درنگ به بیمارستان آریا در تهران منتقل شد و بستری گردید. سپس او را برای درمان بیشتر، در مرداد ۱۳۴۶ به کشور کانادا منتقل کردند، اما بهبودی‌ در وضعیت او مشاهده نشد. از این رو، پس از چند ماه به ایران بازگردانده شد و در بیمارستان فیروزگر تهران بستری گردید. معالجات بر روی دکتر معین سودی نبخشید و سرانجام این دانشمند پرتلاش و خستگی‌ناپذیر عرصه‌ی ادب فارسی، پس از حدود ۵ سال بیهوشی، در ۱۳ تیر ۱۳۵۰ در ۵۳ سالگی شمع وجودش خاموش گشت. انجمن آثار و مخاخر فرهنگی، به پاس سال‌ها خدمات علمی و فرهنگی، استاد دکتر محمد معین را به عنوان یکی از مفاخر ایران زمین معرفی کرده است. دکتر محمد معین آثار گران‌سنگی از خود به جای گذاشته که معروف‌ترین آن‌ها «فرهنگ فارسی معین» در ۶ مجلد است.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۳ مرداد ۱۳۹۷

۲۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۲، دکتر عصمت ستارزاده ـ محقق و مترجم ـ درگذشت.
بانو عصمت ستارزاده در سال ۱۲۹۰ در تبریز زاده شد. در سال ۱۳۱۶ به عنوان معلم به وزارت فرهنگ وقت پیوست و پس از مدتی، تحصیلات خود را ادامه داد تا این‌که در سال ۱۳۴۴ دوره‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی را به پایان رساند. دکتر ستارزاده از همان آغاز به سبب تسلطی که بر زبان ترکی استانبولی داشت، تلاش خود را صرف ترجمه‎ی آثاری کرد که دوستداران فرهنگ پربار فارسی به زبان ترکی نگاشته بودند، تا به این طریق بتواند پیوند کهن این دو فرهنگ را بیش از پیش آشکار کند.
دکتر ستارزاده کتاب‌های متعددی را ترجمه کرد که ترجمه‌ی «شرح سودی بر حافظ» و نیز «تفسیر سورآبادی بر گلستان» شناخته‌ترند.
بانو دکتر عصمت ستارزاده ـ پژوهشگر و مترجم ـ در ۳ مرداد ۱۳۷۲، در ۸۲ سالگی در تهران درگذشت.



@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۷ مرداد ۱۳۹۷

۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۹۱، بهروز ثروتیان ـ پژوهشگر، شارح و مصحح آثار نظامی گنجوی ـ درگذشت.
بهروز ثروتیان در سال ۱۳۱۶ در میاندوآب متولّد شد. تا ۲۴سالگی در زادگاهش بود و با داشتن مدرک پنجم علمی، به‌عنوان دبیر ریاضی تدریس می‌کرد. در سال ۱۳۳۹ مدرک ششم علمی را با معدل ممتاز گرفت و در سال ۱۳۴۲ در کنکور سراسری شرکت کرد و همزمان در دو رشته‌ی «زبان و ادبیات فارسی» و «فلسفه» نفر اوّل شد. ثروتیان رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی را برای ادامه‌ی تحصیل انتخاب می‌کند. در سال ۱۳۴۵ در میان دانشجویان، نفر اوّل دانشگاه تبریز شد و مدال درجه یک علمی فرهنگ را دریافت کرد. سپس برای خدمت فرهنگی به میاندوآب رفت و در سال ۱۳۵۱ دوره‌ی کارشناسی ارشد ادبیات را در تبریز به پایان رساند. در سال ۱۳۵۴ نیز دوره‌ی دکتری ادبیات را در دانشگاه تهران به پایان رساند و در دانشگاه استخدام گردید.
دکتر ثروتیان در سال ۱۳۵۸ از دانشگاه تبریز بازنشسته شد. وی همچنین از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۲ با دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج همکاری می‌کرد. نخستین کتاب او «بررسی فرّ در شاهنامه‌ی فردوسی» نام دارد که انتشار چاپ نخست آن از سوی «مؤسسه‌ی تاریخ و فرهنگ ایران» در سال ۱۳۵۰ صورت گرفت. عمده‌ی کارهای پژوهشی و تخصص استاد دکتر بهروز ثروتیان در زمینه‌ی شرح و تصحیح اشعار نظامی گنجوی بوده است؛ از آن میان: «شرح مخزن‌الاسرار نظامی گنجه‌ای» و «هفت افسانه‌ی خیال‌انگیز در هفت‌پیکر نظامی گنجه‌ای».
استاد دکتر بهروز ثروتیان ـ پژوهشگر و مصحح آثار نظامی گنجوی ـ در ۷ مرداد ۱۳۹۱ در ۷۵ سالگی درگذشت و در بهشت بی‌بی سکینه‌ی کرج به خاک سپرده شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۴ شهریور ۱۳۹۷

۴۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۰، دکتر علی‌اکبر فیاض ـ استاد ادبیات فارسی و بنیانگذار دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه فردوسی ـ درگذشت.
علی‌اکبر مجیدی فیاض، استاد دانشگاه، محقق و مصحح تاريخ بیهقی، در سال ۱۲۷۷ در مشهد به دنیا آمد. ابتدا به تحصیلات حوزوی روی آورد و از محضر استادان حوزه‌ی ادبی خراسان بهره برد. پس از تکمیل تحصيلات حوزوی، از سال ۱۳۰۷ به سمت دبیر در اداره‌ی فرهنگ خراسان استخدام شد و در دبیرستان شاهرضای مشهد به تدریس پرداخت. در سال ۱۳۱۴ دانشسرای مقدماتی مشهد را تأسیس کرد و خود ریاست آن را بر عهده گرفت. چندی بعد، از دانشسرای عالی دانشنامه‌ی لیسانس گرفت. در سال ۱۳۳۲ نیز، دوره‌ی دکتری ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران به پایان رساند.
دکتر فیاض از آغاز ورود به تهران، با دکتر قاسم غنی ـ مرد علم و سیاست آن روزگار ـ آشنا شد و همکاری علمی این دو به انتشار مهم‌ترین کتاب وی ـ تصحیح انتقادی تاریخ بیهقی ـ منجر گردید. وی چهار دوره هم نماینده‌ی مشهد در مجلس شورای ملی بود و در زمانی که قاسم غنی سفیر ایران در قاهره بود، به مصر رفت و در دانشگاه فاروق به تدریس زبان و ادبیات فارسی و ایراد سخنرانی‌هایی درباره‌ی شعر فارسی و تمدن اسلامی پرداخت.
دکتر فیاض پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۴، بنا بر مأموریتی که از سوی دولت به او محول شده بود، دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه مشهد را تأسیس کرد و خود به مدت ۹ سال ریاست آن را بر عهده گرفت. وی در این مدت توانست با انتخاب افراد شایسته، بنیاد این مؤسسه‌ی آموزشی نوپا را به درستی بنا نهد. این دانشمند علوم اسلامی در بنیانگذاری دانشکده‌ی معقول و منقول دانشگاه مشهد نيز که بعدها الهیات و معارف اسلامی نامیده شد، سهمی بسزا داشت و مدتی همزمان با ریاست دانشکده‌ی ادبیات، سرپرستی و تدریس علوم اسلامی آن دانشکده را هم بر عهده داشت.
دکتر فیاض در سال ۱۳۴۳ به تهران بازگشت و خدمات دانشگاهی خود را به عنوان مدیر گروه ادیان و مذاهب دانشکده‌ی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران ادامه داد، تا این‌که در سال ۱۳۴۶ از خدمات دانشگاهی بازنشسته شد. در سال ۱۳۴۹ که مقطع فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه مشهد به اهتمام دكتر غلامحسین یوسفی تأسیس شد، از دکتر فیاض برای تدریس در این دوره دعوت شد و وی به مدت یک سال در این رشته تدریس کرد. کنگره‌ی بزرگداشت ابوالفضل بیهقی در شهریور ۱۳۴۹ نیز با همت علمی وی در مشهد برگزار شد. استاد دکتر علی‌اکبر فیاض، در ۴ شهریور ۱۳۵۰، در حالی که تصحیح جدید تاریخ بیهقی را در چاپخانه‌ی دانشگاه مشهد زیر چاپ داشت، در اين شهر در ۷۳ سالگی زندگی را بدرود گفت.
فهرست کتب منطق، تصحیح تاریخ بیهقی، تاریخ اسلام، محاضرات عن الشعر الفارسی و الحضاره الاسلامیه فی ایران، منطق التلویحات شهاب‌الدین سهروردی، از آثار قلمی استاد دکتر فیاض است.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۱ مهر ۱۳۹۷

۱۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۹، یحیی ماهیار نوابی ـ زبان‌شناس و از مفاخر فرهنگی ایران ـ درگذشت.
یحیی ماهیار نوابی در سال ۱۲۹۱ در شیراز متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند. دوره‌ی دبیرستان را هم در دارالفنون و کالج آمریکایی تهران به پایان رساند. از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران دانشنامه‌ی لیسانس گرفت و تحصیلات خود را تا مقطع دکتری در همان جا ادامه داد.
دکتر ماهیار نوابی در سال ۱۳۲۷ با سمت دانشیاری در دانشگاه تبریز به تدریس پرداخت. پس از ۲ سال، به «مدرسه‌ی زبان‌های شرقی دانشگاه لندن» رفت و نزد پروفسور هنینگ زبان‌های باستانی ایران را فراگرفت. به دنبال بازگشت به میهن، ریاست دانشکده‌ی ادبیات تبریز را بر عهده گرفت و به تدریس زبان‌های باستانی ایران پرداخت. همچنین به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد. بعد رایزن فرهنگی ایران در پاکستان شد. دو سال و نیم در این سمت باقی ماند و پس از بازگشت، کار تدریس را در دانشگاه تهران پی گرفت.
دکتر ماهیار نوابی افزون بر ده‌ها مقاله، چند کتاب نیز تألیف کرد، از آن میان؛ «۵۷ دستنوشت پهلوی»، «گنجینه‌ی دستنوشت پهلوی»، «پژوهش‌های ایرانی» و «یادگار زریران».
دکتر یحیی ماهیار نوابی در ۱۱ مهر ۱۳۷۹ در ۸۸ سالگی در سوئد درگذشت. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، استاد دکتر ماهیار نوابی را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۶ آبان ۱۳۹۷

۵۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۴۷، استاد ابراهیم پورِ داوود درگذشت. وی، ایران‌شناس، اوستاشناس و نخستین مترجم فارسیِ «اَوِستا» و استاد فرهنگ و زبان‌های ایران باستان در دانشگاه تهران بود.
ابراهیم پورِ داوود در سال ۱۲۶۴ در محله‌ی سبزه‌میدان رشت به دنیا آمد. در بیست‌سالگی به تهران آمد و به آموختن طب قدیم پرداخت. بعد از ۳ سال به لبنان رفت و در بیروت فراگیری زبان و ادبیات فرانسه را آغاز کرد. پس از گذشت دو سال و نیم، به زادگاه خود بازگشت و به دنبال آن به فرانسه رفت. پورِ داوود در فرانسه با محمدعلی جمالزاده ـ نویسنده‌ی نامدار معاصر ـ آشنا شد. او در آن جا در رشته‌ی حقوق دانشگاه پاریس به تحصیل پرداخت. با آغاز جنگ جهانی اول، درس و تحصیل را رها کرد و مدتی در سویس بود. بعد به برلین رفت و در این شهر تحصیلاتش را در رشته‌ی حقوق ادامه داد. در آلمان، با خاورشناس آلمانی ـ یوزف مارکوارِت ـ آشنا شد و این آشنایی او را به تحصیل و تحقیق درباره‌ی ایران باستان علاقه‌مند کرد.
ابراهیم پورِ داوود به دنبال علاقه‌مندی‌اش به گذشته‌ی ایران و فرهنگ و تمدن آن، به هندوستان رفت و دو سال و نیم در آن ‌جا ماند. او در هندوستان به انتشار بخشی از ادبیات کهن ایران پرداخت. در سال ۱۳۱۶ به ایران بازگشت و به تدریس در دانشکده‌ی حقوق و ادبیات دانشگاه تهران مشغول شد. پورِ داوود در ۱۳۴۲ از دانشگاه تهران بازنشسته شد و در ۱۳۴۶ عنوان استاد ممتاز این دانشگاه را به دست آورد. استاد ابراهیم پورِ داوود پس از سال‌ها تحقیق و پژوهش توانست برای نخستین بار بخش‌هایی از «اَوِستا» را همراه با توضیحات، به فارسی برگرداند. ادامه‌ی این کار او را بعدها شاگردش ـ جلیل دوستخواه ـ به پایان رساند و کامل کرد. این پژوهشگر ایران باستان تألیفات دیگری هم در حوزه‌ی فرهنگ و تمدن ایران دارد.
استاد ابراهیم پورِ داوود، در بامداد ۲۶ آبان ۱۳۴۷ در ۸۳سالگی در تهران درگذشت و در زادگاهش ـ رشت ـ در آرامگاه خانوادگی به خاک سپرده شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۴ دی ۱۳۹۷

۲۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۷۵، احمد تفضلی ـ استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران ـ درگذشت.
احمد تفضلی در سال ۱۳۱۶ در اصفهان متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و در سال ۱۳۳۵ از مدرسه‌ی دارالفنون دانشنامه‌ی دیپلم ادبی گرفت. دوره‌ی لیسانس را نیز در ۱۳۳۸ در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران با رتبه‌ی اول به پایان رساند. در همان سال دوره‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی را در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران آغاز کرد. تفضلی در سال ۱۳۴۰ برای ادامه‌ی تحصیل به اروپا رفت و با تحصیل در رشته‌ی فرهنگ و زبان‌های باستانیِ مدرسه‌ی زبان‌های شرقی و مطالعات آفریقایی دانشگاه لندن، در ۱۳۴۴ دانشنامه‌ی فوق لیسانس گرفت. مدتی نیز در پاریس در دانشگاه سوربن از محضر استادان نامداری چون پروفسور ژان پی یر دومناش بهره برد و در سال ۱۳۴۵ با راهنمایی دکتر صادق کیا موفق به دریافت دانشنامه‌ی دکتری در زبان‌های باستانی از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران گردید. دکتر احمد تفضلی به زبان‌های عربی، انگلیسی، فرانسوی و آلمانی مسلّط بود و با زبان روسی نیز آشنایی داشت. آثار گوناگونی از این دانشمند فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران باقی مانده، از آن میان؛ «واژه‌نامه‌ی کتاب پهلوی مینوی خرد» و «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام» با همکاری دکتر ژاله آموزگار.
دکتر احمد تفضلی در ۲۴ دی ۱۳۷۵ در ۵۹سالگی در تهران درگذشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۴ بهمن ۱۳۹۷

۲۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۶۸، استاد دکتر سید حسن سادات ناصری ـ پژوهشگر عرصه‌ی زبان و ادبیات فارسی ـ درگذشت.
سید حسن سادات ناصری در سال ۱۳۰۴ در تهران به دنیا آمد. دوره‌های لیسانس تاریخ و فوق لیسانس ادبیات فارسی را در دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به پایان برد. در سال ۱۳۲۸ به دوره‌ی دکتری ادبیات فارسی راه یافت و پایان‌نامه‌ی خود را با عنوان «ارتباط فکر حافظ و مولانا»، به راهنمایی استاد بدیع‌الزمان فروزانفر اختیار کرد و در سال ۱۳۴۸ از آن دفاع نمود.
دکتر سید حسن سادات ناصری، میان سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۵، عضو رسمی هیأت علمی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود. او به اقتضای طبع شعر نیز می‌سرود. ضمناً فعالیت مطبوعاتی‌اش را از سال ۱۳۲۵ از طریق همکاری با نشریاتی مانند «وحید»، «یغما»، «ارمغان» و «آموزش و پرورش» آغاز کرد. وی آثاری در زمینه‌ی تاریخ، فرهنگ و ادبیات نیز از خود برجای گذاشته، از آن میان؛ کتاب «هزار سال تفسیر فارسی»، «ارتباط افکار حافظ و مولوی» و «سرآمدان فرهنگ و تاریخ ایران در دوره‌ی اسلامی».
دکتر سید حسن سادات ناصری در سفری که به دعوت مقامات فرهنگی کشور افغانستان برای بررسی چگونگی وضع آموزش و پژوهش زبان و ادب فارسی، به آن کشور رفته بود، در ۱۴ بهمن ۱۳۶۸ در ۶۴سالگی بر اثر عارضه‌ی قلبی در کابل درگذشت. آرامگاه وی در ابن بابویه شهر ری است.

@UT_Central_Library


بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی