کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

‍ ??بنیان های بنیاد فرهنگ

بخش دوم کتاب اسنادی از بنیاد فرهنگ با عنوان «بنیان های بنیاد فرهنگ» که سالهای 1343-1361 را در بر میگیرد به کوشش شهرام یوسفی فر و علیرضا ملایی توانی منتشر شده است.
بنیاد فرهنگ ایران یکی از مشهورترین موسسه های علمی، فرهنگی و آموزشی کشور در دو دهۀ پایانی حکومت پهلوی است که نه تنهام نام و آوازۀ آن همچنان بر جای مانده بلکه آثار و دستاوردهای علمی و پژوهشی آن همچنان بر فضای علوم انسانی کشور تاثیرگذار است.
در دهه 1340 گسترده ترین برنامه محمدرضا شاه برای ایجاد تغییرات اجتماعی و اقتصادی در ایران با شعار انقلاب سفید آغاز شد. شاه با انسداد فضای سیاسی و سرکوب خیزش روحانیت، همه حرکت های سیاسی مستقل را زیرزمینی کرد و برنامه های نوسازی اقتدارگرا را از سر گرفت. از آنجایی که اصلاحات اقتصادی ـ اجتماعی بدون توجه به مباحث فرهنگی و علوم انسانی ممکن بود کشور را به سوی بحران و تعارض سوق دهد، برنامه ریزان حکومتی توجه خاصی به مباحث فرهنگی مبذول داشتند و در همین سیر چند نهاد و موسسه فرهنگی تاسیس شد. بنیاد فرهنگ ایران یکی از این نهادها بود که به فرمان محمدرضا شاه در 25 مهر 1343 فعالیت خود را آغاز کرد.
براساس ماده نخست اساسنامه بنیاد فرهنگ ایران، هدف از تاسیس آن خدمت به فرهنگ و سعی در حفظ و ترویج میراث معنوی ایران و کوشش در راه تهذیب و تکمیل و ترویج زبان فارسی و شناسانیدن فرهنگ ایران به ملت های دیگر ذکر شده بود که می کوشید از رهگذر اقدام های مهمی چون تالیف و نشر فرهنگ نامه ها و لغت نامه های فارسی، پژوهش در قواعد و اصول زبان فارسی، ترجمه و نشر آثار محققان خارجی پیرامون تاریخ و فرهنگ ایران، انتشار آثار دانشمندان ایرانی و همکاری با همه موسسات پژوهشی و پژوهشگرانی که در حوزه تاریخ و فرهنگ ایران فعالیت می کردند، در این راستا گام بردارد.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
فصل اول ـ اسنادی از بنیاد فرهنگ ایران پیش از انقلاب اسلامی
فصل دوم ـ خلاصه صورت مذاکرات هیئت امنای بنیاد فرهنگ ایران
فصل سوم ـ اسنادی از بنیاد فرهنگ ایران پس از انقلاب اسلامی
بخش دوم کتاب اسنادی از بنیاد فرهنگ با عنوان «بنیان های بنیاد فرهنگ» که سالهای 1343-1361 را در بر میگیرد به کوشش شهرام یوسفی فر و علیرضا ملایی توانی از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در 535 صفحه منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘

۷ اسفند سالروز درگذشت علامه "علی اكبر دهخدا"

( زاده ۵ اسفند ۱۲۵۷ تهران -- درگذشته ۷ اسفند ۱۳۳۴ تهران ) شاعر، نویسنده، روزنامه نگار و فرهنگ نویس بزرگ

دهخدا، علوم ابتدايي و سطوح عالي را در ايران گذراند. سپس براي تكميل علوم جديد به اروپا سفر کرد و مدت پنج سال به تحقيق و تفحّص پرداخت. بازگشت دهخدا به ايران مصادف با نخستين طليعه افكار آزاديخواهانه و شروع مبارزات جنبش مشروطيت در ايران بود. دهخدا كه با استبداد و مظالم آن زمان شديداً مخالف بود، به صف مبارزان پيوست و به نگارش مقالات تند و طنزآميز پرداخت. او كه از همكاران روزنامه صوراسرافيل بود، پس از توقيف و تعطيلي آن روزنامه به اروپا تبعيد شد. دهخدا پس از استقرار مشروطيت به ايران بازگشت و در روزنامه هاي مختلف نويسندگي كرد. او در دوران جنگ جهاني اول و مهاجرت آزاديخواهان، در يكي از ايلات بختياري منزوي شد و در آنجا مقدمات تدوين لغتنامه بزرگ خود را پي ريزي کرد، اين اثر مهم علمي و ادبي دهخدا، آنچنان گسترده، دقيق و غني است كه ميتوان آن را يكي از شاهكارهاي بزرگ زبان فارسي در قرن اخير دانست. كارهاي ادبي و انتقادي دهخدا از نظر سبك و سليقه كم نظير است و نوآوري او در طنزنويسي، مكتبي نوين در زبان و ادبيات فارسي به وجود آورده است. در زمينه شعر نيز، آثاري برجسته دارد كه با بياني ساده و دلنشين سروده شده است. دهخدا همچنين با گردآوري كتاب امثال و حكم كه مجموعه اي از بيست و چهار هزار ضرب المثل فارسي است، نخستين فرهنگنامه عرفي و عاميانه را در زبان فارسي تدوين كرد.
علی اکبر دهخدا، سرانجام در ۷۶ سالگي درگذشت و در گورستان ابن بابويه به خاک سپرده شد.

‎? @bargi_az_tarikh

#برگی_از_تقویم_تاریخ

☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘

‍ ☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘

۲۴ اسفند زادروز غلامحسین صدری افشار

(زاده ۲۴ اسفند ۱۳۱۳ ارومیه) فرهنگ نویس و مترجم

وی بعد از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه به سمت مشاغل گوناگونی رفت و در نهایت به حوزه فرهنگ کشیده شد.
او انتشار آثارش را از سال ۱۳۲۷ در تبریز آغاز کرد و دوازده‏ سالى بر روى تاریخ علم مطالعه کرد. کار فرهنگ‏ نویسى را از سال ۱۳۴۵ در بنیاد فرهنگ ایران با فیش‏ نویسى مخزن‏ الادویه آغاز و تا به امروز این کار را ادامه داده است. ویراستارى، ترجمه، تألیف و نشر کتاب‏هاى متعددى را به وسیله‏ افراد دیگر موجب شده‌است. از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۸ با ماهنامه‏ سخن علمى همکارى داشت. از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۹ در وزارت علوم کار می کرد و مسئول انتشارات علمى بود.
در سال‏هاى ۵۸-۱۳۵۶ مدیریت فصل‏نامه‏ آشنایى با دانش را در دانشگاه آزاد ایران برعهده داشت. در سال‏هاى ۶۱-۱۳۵۸ ماهنامه‏ علمى و فرهنگى هدهد را منتشر کرد. چندین کتاب دیگران تصحیح و آماده‏ چاپ دارد. کتاب‏هایى به نام دیگران نوشته‏ است. از سال ۱۳۵۹ تاکنون گذران زندگی اش تنها از راه نوشتن، ترجمه و ویراستارى بوده است.

تألیفات:
- «تاریخ در ایران» کتابفروشی ابن سینا (۱۳۴۵)
- سرگذشت سازمان‏ها و نهادهاى علمى و آموزشى در ایران، وزارت فرهنگ وآموزش عالی (۱۳۵۰)
- کتابنامه علوم ایران ( ۱۳۵۰ از سوی مرکز اسناد و مدارک علمی وزارت علوم)
- تاریخ ریاضیات (۱۳۵۶ انتشارات توکا) مقدمه
- فرهنگ مترجم (انتشارات نیلوفر سال ۱۳۶۳ که تا کنون ۴ بار چاپ شده است)
- واژه‏ نامه‏ فنى ( انتشارات نیلوفر تا به حال ۷ بار چاپ شده و دو ویراست شده است)
- فرهنگ فارسی که ابتدا چاپ شد و بعد به فرهنگ معاصر و تا کنون چهار ویراست و ۹ بار چاپ شده است.
- فرهنگ معاصر اعلام، انتشارات فرهنگ معاصر
- فرهنگ معاصر فارسی، انتشارات فرهنگ معاصر
- فرهنگ معاصر کوچک فارسی، انتشارات فرهنگ معاصر
- فرهنگنامه فارسى ۳ جلدی، انتشارات فرهنگ معاصر

ترجمه‏ ها:
- مقدمه بر تاریخ علم ( جرج سارتن ۵۷-۱۳۵۳ تا وزارت علوم)
- تاریخ ریاضیات (اسمیت، ۱۳۵۶)
مطالعه تاریخ ریاضیات و تاریخ علم (جرج سارتن ۱۳۵۷ توکا)
- از سنایى تا سعدى (ادوارد براون، انتشارات مرواید که ۴ بار تا کنون چاپ شده است)
- معمارى ایران (نوشته پوپ) ۸ بار چاپ شده است)
- کاکل طاووس (نوشته گورگیوس یوسف)
- ماثر سلطانی عبدالرزاق دنبلی که تصحیح و کتابفروشی ابن سینا و دیگر دو سند از انقلاب مشروطه که انتشارات توکا چاپ کرده است.
- انگلیسیان در ایران (ریچارد رایت، انتشارات اختران)
- تاریخ علم‏ (در ۶ جلد و بیش از ۴ هزار صفحه چاپ شده است).

‎? @bargi_az_tarikh

#برگی_از_تقویم_تاریخ

☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘

#یکسال_در_میان_ایرانیان
#ادوارد_براون

ادوارد براون از ایرانشناسان به نام انگلیسی است که در سال 1862 بدنیا آمد و در سال 1925 از دنیا رفت و مهم ترین کتابی هم که درباره ی ایران نوشته تاریخ ادبیات ایران است. براون به خاطر تسلط به زبان فارسی و شناخت ادبیات و فلسفه ی اسلامی و اصول باورهای زرتشتی و بابی با نخبگان روشنفکری ارتباط داشت که تا زمان مشروطه و پس از آن هم ادامه پیدا می کرد.

کتاب «یکسال در میان ایرانیان» حاصل سفر براون است که در سال 1887 یعنی حدود 9 سال پیش از انقلاب مشروطه به ایران آمد. طبق گفته ی خودش پیش از این سفر فارسی را خیلی خوب صحبت می کرده و شرح گفتگویی ها را هم که در این سفرنامه نوشته معلوم می کند که شناخت او اززبان ما خیلی بیشتر از گفتگوهای روزمره بوده است. مثلا در تهران از میرزااسدلله اصول فلسفه ی ملاهادی سبزواری را یاد می گیرد و در شیراز با دو پسر وصال شیرازی به گفتگوی ادبی می نشیند.

دوستانی که سفرنامه ی دکتر پولاک اطریشی را خوانده باشند می دانند که در آنجا با ریزه کاری های رفتار و کارهای روزمره ی ایرانی های آن زمان آشنا می شویم. پولاک به خاطر شغلش با مردم عادی بسیار رفت و آمد داشت. براون برعکس به خاطر علاقه ای که به کارهای فکری داشت بیشتر با روشنفکران جامعه تماس داشته است. روشنفکر را اینجا به معنی کسی بکار می برم که کار فکری می کرده است. البته نوشته ی براون هم از جزئیات خالی نیست و از رسم و رسومی که دیده برایمان می گوید. و اتفاقا چون با زرتشتیان هم زیاد رفت و آمد داشته از رسم و رسوم و روحیه ی آنها بسیار می نویسد.
براون پیش از آمدنش به ایران کتاب کنت گوبینو را درباره ی جنبش بابیه در سالهای 1850 خوانده بود و نوشته اش نشان می دهد که علاقه و کنجکاوی زیادی برای دانستن بیشتر درباره ی جنبش بابی داشته است. براون زمانی به ایران آمده بود که اولا جنبش بابیه سرکوب شده بود و دوم اینکه خود بابیه هم دو دسته شده بودند که عده ی کمی پیرو صبح ازل در قبرس بودند و بیشترشان پیرو بها در عکا در فلسطین. این پیروانشان در ایران نمی توانستند عقیده ی خودشان را آشکار کنند و نوشته ی براون نشان می دهد که تشکیلات مخفی داشته اند و او از شهر به شهر که می رفته با معرفی نامه ی آنها می توانسته با روشنفکران بابی آن شهر به گفتگو بنشیند. 

#تقویم_فرهنگی امروز 10 دیماه 1396 :

۱۴۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۷۵ میلادی، آرتور کریستن سن ـ شرق‌شناس برجسته‌ی دانمارکی ـ به دنیا آمد.
آرتور کریستن سن در ۳۱ دسامبر ۱۸۷۵ در کپنهاک پایتخت دانمارک زاده شد. او در دوران تحصیل پیش از دانشگاه، به زبان‌شناسی و مشرق‌زمین علاقه‌مند گردید و پس از یادگیری زبان فرانسه و لاتین و تاریخ، به آموختن زبان‌های فارسی، عربی، سانسکریت و ترکی پرداخت. کریستن سن پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، به کتابخانه‌های لندن، پاریس، اسپانیا و دیگر جای‌ها سفر کرد و برای نخستین بار، با بناها و آثار تمدن شرق و اسلامی در اسپانیا رو به رو شد. او در سال ۱۹۱۴ به ایران آمد و درباره‌ی فرهنگ، دین و زبان ایران، به تحقیق و نگارش پرداخت. حاصل این سفر و سفرهای بعد او به ایران، کتاب‌ها و آثاری‌ است که در زمینه‌ی تاریخ و فرهنگ ایران نوشته است. از این پژوهشگر ایران باستان بیش از ۳۰۰ کتاب، رساله و مقاله بر جای مانده که پرآوازه‌ترین آن‌ها، «ایران در زمان ساسانیان» است که هنوز هم پس از چند دهه مرجع قابل اعتمادی به شمار می‌رود. «ایران در زمان ساسانیان» آرتور کریستن سن را استاد غلامرضا رشید یاسمی در سال ۱۳۱۴ به فارسی برگردانده است.
پروفسور آرتور کریستن سن ـ خاورشناس نامدار ـ در سال ۱۹۴۵ میلادی، در ۷۰ سالگی، پس از نزدیک به نیم قرن تحقیق پیرامون تاریخ و فرهنگ ایران، درگذشت.
https://goo.gl/AYSmFz

گردآوری و تنظیم #آرش_امجدی

@UT_Central_Library

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۸ مهر ۱۳۹۷

۹ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۸۸، نذير احمد ـ ادیب و از مفاخر فرهنگی ایران ـ درگذشت.
نذیر احمد در سال ۱۹۱۵ میلادی در دهکده‌ای در استان اُتراپرادش هندوستان متولد شد. دوره‌ی تحصیلات دبیرستانی را در سال ۱۹۳۴ به پایان برد. سپس در «دانشگاه لکهنو» در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و در ۱۹۳۹ میلادی دانشنامه‌ی لیسانس گرفت. بعد در همان دانشگاه ادامه‌ی تحصيل داد و در ۱۹۴۵ با ارائه‌ی رساله‌ی‌ خود تحت عنوان «احوال و آثار ظهوری تَرشیزی»، موفق به دریافت گواهی‌نامه‌ی دکتری شد.
دکتر نذیر احمد در ۱۹۵۰ میلادی به عنوان استادیار در دانشگاه لکهنو به تدریس پرداخت و در همین سال با رساله‌ای با عنوان «شعرای فارسی‌زبان عصر عادل‌ شاه» به دانشنامه‌ی فوق دکتری در ادبیات فارسی دست یافت و در میان سال‌های ۱۹۵۵ و ۱۹۵۶ میلادی، برای تکمیل اطلاعات خود در زبان و ادب فارسی، به ایران سفر کرد و از محضر استادانی چون: سعید نفیسی، بدیع‌الزمان فروزانفر، ذبیح‌الله صفا، پرویز ناتل خانلری و محمد معین بهره برد.
استاد نذیر احمد پس از بازگشت به هندوستان، در سال ۱۹۵۷میلادی به استخدام «دانشگاه علیگَر» درآمد و سال‌ها ریاست بخش زبان فارسی و دانشکده‌ی ادبیات این دانشگاه را بر عهده داشت تا این‌که در سال ۱۹۷۷ میلادی بازنشسته شد. وی بارها مورد تقدیر محافل علمی و ادبی قرار گرفت. رئیس‌ جمهور هند، وی را به مناسبت تحقیقات ارزنده‌ای که در عرصه‌ی زبان و ادب فارسی به انجام رسانده ‌بود، در سال ۱۹۷۷ لوح افتخار داد. در ۱۹۸۰ میلادی، «انجمن استادان زبان فارسی هند»، به پاس خدمات شایسته و پرارزش استاد، که در راه نشر و ترویج زبان فارسی کرده‌ بود، نشان «استاد ممتاز فارسی» را به وی اعطا کرد. پروفسور نذیر احمد خود نیز از بنیان‌گذاران «انجمن استادان زبان فارسی هند» بود و سال‌ها ریاست آن را بر عهده داشت.
در سال ۱۹۸۷ نیز برنده‌ی «جایزه‌ی فخرالدین علی‌ احمد» و «جایزه‌ی ادبی پِدِم شِری» گردید. همچنین در همین سال «جایزه‌ی امیر خسرو» از طرف انجمن امیر خسرو دهلوی به دکتر نذیر احمد داده شد و در سال ۱۹۸۸ میلادی، «خانه‌ی فرهنگ جمهوری اسلامی ایران» عنوان «حافظ‌شناس» به وی داد.
این استاد زبان و ادب فارسی «جایزه‌ی تاریخی و ادبی بنیاد دکتر محمود افشار» را هم در سال ۱۳۶۸ به پاس خدمات شایسته به زبان و ادب فارسی در شبه‌ قاره و تصحیح متون کهن فارسی، دریافت نمود. همچنین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، استاد دکتر نذیر احمد را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است. پروفسور نذیر احمد دارای آثار متعددی به زبان اردو و فارسی است، از آن میان؛ تحقیق و نقد «الطاف حسين حالی»(اردو)، «تذكره‌ی علمای بلخ» (اردو)، تصحيح «ديوان سراجی» (فارسی)، تصحیح «غزليات حافظ» (فارسی)، تصحیح «فرهنگ زفان گويا» (فارسی)، تصحیح «لسان‌الشعرا» (اردو)، تصحيح «مكاتيب سنایی» (فارسی)، تصحيح «فرهنگ قواس» (فارسی)، نقد «برهان قاطع مع ضمايم» (اردو) را نام برد. مقالات متعددی نیز به زبان‌های اردو، فارسی و انگليسی از اين پژوهشگر نامدار به جا مانده است.
پروفسور نذیر احمد ـ استاد و پژوهشگر برجسته‌ی زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره‌ی هند و از مفاخر فرهنگی ایران- در ۲۸ مهر ۱۳۸۸ در ۹۴ سالگی شمع وجودش خاموش گشت.


@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۸ آذر ۱۳۹۷

۷۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۲۰، علی رواقی ـ ادیب، مصحح و شاهنامه‌پژوه ـ به دنیا آمد.
علی رواقی در ۸ آذر ۱۳۲۰ در مشهد زاده شد. تحصیلات عالی خود را در سال ۱۳۳۹ در رشته‌ی ادبیات در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد آغاز کرد و در ۱۳۴۴ دوره‌ی لیسانس را به پایان برد. سپس به تهران آمد و تحصيلات خود را ادامه داد تا این که در سال ۱۳۵۳ دانشنامه‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی را از دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران دریافت کرد. موضوع پایان‌نامه‌ی فوق لیسانس وی «فرهنگ شاهنامه» با راهنمایی دکتر محمد معین و دکتر سید جعفر شهیدی بود. در دوره‌ی دکتری نیز، «اشتقاق فعل در زبان فارسی» را به عنوان زمینه‌ی پژوهشی رساله‌ی خود برگزید و به راهنمایی دکتر پرویز ناتل خانلری و دکتر مهدی محقق آن را به انجام رسانید.
دکتر رواقی در طول تحصیل از محضر استادانی چون احمدعلی رجایی بخارایی، غلامحسين يوسفی، بديع‌الزمان فروزانفر، جلال همایی، پرویز ناتل خانلری، محمد معين، مجتبی مينوی، علی‌اكبر فياض و محمد پروين گنابادی بهره برد.
دكتر رواقی فعالیت‌های پژوهشی خود را زیر نظر دکتر خانلری در مجلات «سخن» و «بنیاد فرهنگ ایران» آغاز کرد و در مراحل بعد به گروه علمی «بنیاد شاهنامه‌ی فردوسی» به سرپرستی استاد مجتبی مینوی پیوست و پژوهش‌های خود را در گستره‌ی زبان فارسی، بر «شناخت زبان شاهنامه» و «رمزگشایی از واژگان ناشناخته‌ی فارسی نوین» به ویژه در دوره‌ی تکوین آن استوار ساخت. دستاورد پژوهشی این دوره او را به نظریه‌ی گونه‌شناسی تاریخی ـ تطبیقی زبان و شناخت گونه‌های حوزه‌های جغرافیایی و ناحیه‌ایِ زبان فارسی بر پایه‌ی نوشتارهای کهن رهنمون ساخت که پایه‌های استواری را برای شناخت تاریخ زبان فارسی نوین و سبک‌شناسی پیش روی پژوهشگران نهاده است.
دکتر رواقی از سال ۱۳۴۸ به تدریس در دانشكده‌ی ادبيات دانشگاه تهران پرداخت. در ۱۳۵۳ به درجه‌ی استادیاری زبان و ادبیات فارسی نائل آمد و یک سال بعد با استفاده از فرصت مطالعاتی به فرانسه رفت و در زمينه‌ی فرهنگ‌نويسی به تحقيق پرداخت و در سال ۱۳۵۶ در دانشگاه «پل والری مون پليه»، زبان فارسي را تدريس كرد. سرانجام در سال ۱۳۸۱ بازنشسته شد. دکتر رواقی اکنون فعالیت‌های پژوهشی را در پژوهشگاه شخصی خود با همکاری شماری از دانشجویان و دانش‌آموختگان در گستره‌ی زبان فارسی و فرهنگ ایرانی دنبال می‌کند. وی در سال ۱۳۶۹ جزء نخستین ۱۰ نفری بود که به عضویت پیوسته‌ی «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» درآمد و در سال ۱۳۸۰ به عنوان چهره‌ی ماندگار در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی معرفی شد.
یکی از زمینه‌های پژوهشی که استاد رواقی سال‌ها درباره‌ی آن به تحقیق و پژوهش پرداخته، «ترجمه‌های قرآن کریم» است که آن را از سال ۱۳۴۴ آغاز کرده است. نخستین کتاب قرآنی که از وی به چاپ رسید، «تفسیر قرآن پاک» بود که در ۱۳۴۸ از سوی «بنیاد فرهنگ ایران» منتشر شد. ترجمه‌ی «قرآن موزه‌ی پارس»، دومین پژوهش قرآنی استاد بود که «بنیاد فرهنگ ایران» در ۱۳۵۵ آن را انتشار داد. سومین کتاب دکتر رواقی در این زمینه، تصحیح «تفسیر بصائر یمینی» بود که تنها یک مجلد از آن در سال ۱۳۵۹ در انتشارات «بنیاد فرهنگ ایران» به چاپ رسید. دکتر رواقی پس از این مراحل، به بررسی مجموعه‌ی ترجمه‌های قرآن در کتابخانه‌ی آستان قدس پرداخت که «قرآن قدس» نخستین اثر از این مجموعه بود که در ۱۳۶۴ در ۲ مجلد انتشار یافت. تصحیح کتاب‌های «برگردانی کهن از قرآن کریم» و «ترجمه‌ای فارسی از قرآن مجید» از دیگر پژوهش‌های این محقق پرتلاش حوزه‌ی قرآنی است. از استاد رواقی آثار ارزنده‌ی دیگری منتشر شده، از آن میان؛ تصحيح «فرهنگ تكمله الاصناف»، «ذيلی بر فرهنگ‌های فارسی» با همکاری مریم میرشمسی، «زبان فارسی فرارودی»، «گزيده‌ی شاهنامه»، «واژه‌های ناشناخته در شاهنامه» و «داستان‌های شاهنامه‌ی فردوسی». استاد رواقی اکنون نیز «فرهنگ فارسی ـ تاجيكی»، «فرهنگ مصدر در زبان فارسی»، «فرهنگ بزرگ واژگان قرآنی» بر اساس حدود ۵۰ ترجمه و فرهنگنامه‌ی قرآنی و «فرهنگ شاهنامه» را آماده‌ی چاپ دارد.
استاد دکتر علی رواقی امروز ۷۷امین شمع زندگانی‌اش روشن می‌شود.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۱۰ دی ۱۳۹۷

۱۴۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۷۵ میلادی، آرتور کریستن سن ـ شرق‌شناس نامدار دانمارکی ـ به دنیا آمد.
آرتور کریستن سن در ۳۱ دسامبر ۱۸۷۵ در کپنهاک پایتخت دانمارک زاده شد. او در دوران تحصیل پیش از دانشگاه، به زبان‌شناسی و مشرق‌زمین علاقه‌مند گردید و پس از یادگیری زبان فرانسه و لاتین و تاریخ، به آموختن زبان‌های فارسی، عربی، سانسکریت و ترکی پرداخت.
کریستن سن پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، به کتابخانه‌های لندن، پاریس، اسپانیا و دیگر جای‌ها سفر کرد و برای نخستین بار با بناها و آثار تمدن شرق و اسلامی در اسپانیا روبه‌رو شد. او در سال ۱۹۱۴ به ایران آمد و درباره‌ی فرهنگ، دین و زبان ایران به تحقیق و نگارش پرداخت. حاصل این سفر و سفرهای بعد او به ایران، کتاب‌ها و آثاری‌ است که در زمینه‌ی تاریخ و فرهنگ ایران نوشته است. از این پژوهشگر ایران باستان بیش از ۳۰۰ کتاب، رساله و مقاله بر جای مانده که پرآوازه‌ترین آن‌ها، «ایران در زمان ساسانیان» است که هنوز هم پس از چند دهه مرجع قابل اعتمادی به شمار می‌رود. «ایران در زمان ساسانیان» آرتور کریستن سن را استاد غلامرضا رشید یاسمی در سال ۱۳۱۴ به فارسی برگردانده است.
پروفسور آرتور کریستن سن در سال ۱۹۴۵ میلادی، در ۷۰ سالگی، پس از نزدیک به نیم‌قرن تحقیق پیرامون تاریخ و فرهنگ ایران، درگذشت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

برای بی بی سی فارسی يک پيشنهاد دارم: يا درباره زبان فارسی و زبان ملی تاريخی چند هزار ساله ايران چيزی نگوييد و يا قبل از آن به طور نمونه اين دوره کتاب را از آغاز تا انجام بخوانيد. زبان فارسی زبان فرهنگ و تمدن ايران در چند هزار سال فرهنگ و تمدن اين سرزمين است. زبان ايران اسلامی است. زبان همان سرزمینی است که هزاران سال است در برابر همه دشمنانش و در برابر همه تجاوزگری ها و حملات خارجی ايستاد و هويت و زبان و فرهنگ و تمدن خود را حفظ کرد. زبان فارسی زبان ملی همه اقوام ايرانی است. ايران وحدتی است که همه کثرات قومی و زبانی اقوام ايرانی را در تحت هويت و زبان ملی خود که همان زبان فارسی است جمع کرده. اين هويت و زبان ملی بود که ايران را در تمام اين قرون حفظ کرد. فارسی زبان ايرانشهر است. کمی تاريخ بخوانيد و فرهنگ و ادبيات و تاريخ را به اهلش بسپاريد...

https://t.me/azbarresihayetarikhi

یکسال در میان ایرانیان

نویسنده: ادوارد براون

ادوارد براون از ایرانشناسان به نام انگلیسی است که در سال 1862 بدنیا آمد و در سال 1925 از دنیا رفت و مهم ترین کتابی هم که درباره ی ایران نوشته تاریخ ادبیات ایران است. براون به خاطر تسلط به زبان فارسی و شناخت ادبیات و فلسفه ی اسلامی و اصول باورهای زرتشتی و بابی با نخبگان روشنفکری ارتباط داشت که تا زمان مشروطه و پس از آن هم ادامه پیدا می کرد.

کتاب «یکسال در میان ایرانیان» حاصل سفر براون است که در سال 1887 یعنی حدود 9 سال پیش از انقلاب مشروطه به ایران آمد. طبق گفته ی خودش پیش از این سفر فارسی را خیلی خوب صحبت می کرده و شرح گفتگویی ها را هم که در این سفرنامه نوشته معلوم می کند که شناخت او اززبان ما خیلی بیشتر از گفتگوهای روزمره بوده است. مثلا در تهران از میرزااسدلله اصول فلسفه ی ملاهادی سبزواری را یاد می گیرد و در شیراز با دو پسر وصال شیرازی به گفتگوی ادبی می نشیند.

دوستانی که سفرنامه ی دکتر پولاک اطریشی را خوانده باشند می دانند که در آنجا با ریزه کاری های رفتار و کارهای روزمره ی ایرانی های آن زمان آشنا می شویم. پولاک به خاطر شغلش با مردم عادی بسیار رفت و آمد داشت. براون برعکس به خاطر علاقه ای که به کارهای فکری داشت بیشتر با روشنفکران جامعه تماس داشته است. روشنفکر را اینجا به معنی کسی بکار می برم که کار فکری می کرده است. البته نوشته ی براون هم از جزئیات خالی نیست و از رسم و رسومی که دیده برایمان می گوید. و اتفاقا چون با زرتشتیان هم زیاد رفت و آمد داشته از رسم و رسوم و روحیه ی آنها بسیار می نویسد.
براون پیش از آمدنش به ایران کتاب کنت گوبینو را درباره ی جنبش بابیه در سالهای 1850 خوانده بود و نوشته اش نشان می دهد که علاقه و کنجکاوی زیادی برای دانستن بیشتر درباره ی جنبش بابی داشته است. براون زمانی به ایران آمده بود که اولا جنبش بابیه سرکوب شده بود و دوم اینکه خود بابیه هم دو دسته شده بودند که عده ی کمی پیرو صبح ازل در قبرس بودند و بیشترشان پیرو بها در عکا در فلسطین. این پیروانشان در ایران نمی توانستند عقیده ی خودشان را آشکار کنند و نوشته ی براون نشان می دهد که تشکیلات مخفی داشته اند و او از شهر به شهر که می رفته با معرفی نامه ی آنها می توانسته با روشنفکران بابی آن شهر به گفتگو بنشیند.
#سفرنامه
#mmdbahrami45
@historyazd

زبان فارسی، ايرانشهر و استاد مصطفی ملکيان

این روزها مطلبی در کانال ها در رابطه با "فارسی زبانان" و "فارسی دانان" به استاد مصطفی ملکيان نسبت داده می شود که اميدوارم نسبتی نادرست باشد؛ گو اينکه از ايشان سابقا هم مطالبی در رابطه با تاريخ و تمدن ايرانی شنيده و يا خوانده بودم که حقيقتا خيلی نا اميد کننده بود. حالا فارغ از آنکه حقيقتا اين مطلب از ايشان است و يا نه اين چند سطر را اينجا می نويسم. اميدوارم ايشان بخوانند:

زبان فارسی دو ويژگی عمده تاريخی دارد: يکی اينکه زبان فرهنگ است؛ يکی از کهنترين زبان های زنده دنياست که ده ها هزار کتاب و قطعات نثر و نظم با استفاده از آن نوشته و سروده شده است. زبان ارتباط فرهنگی و تمدنی ما با تعدادی از همسايگان امروزی ماست. فارسی زبان صرفا فارسی دانان نيست؛ چه در آن صورت تعدادی از ايرانشناسان خارجی را هم بايد فارسی زبان به معنای فارسی دان دانست. خير. فارسی زبان يعنی کسی که فارسی زبان تجربه زيسته فرهنگی اوست؛ عامل ارتباط با تاريخ و فرهنگش؛ فارغ از اينکه زبان مادريش چيست؛ چه بسياری از کسانی که در رشد و اعتلای اين زبان در طی قرن های گذشته مساهمت داشته اند کسانی بودند که شايد زبان مادريشان غير فارسی بود اما همان ها زبان فارسی را به عنوان زبان فرهنگ و زبان مکتوب خود زيسته بودند. از نقطه نظر مساهمت فرهنگی زبان های سريانی و عربی هم هر کدام در طی تاريخ دو هزار سال گذشته و برای مدتی در ميان تمدن های اين منطقه نقشی مشابه داشته اند.

نکته دوم: با اين وصف زبان فارسی يک ويژگی مهم ديگر دارد: زبان فارسی زبان يک قوم نيست. زبان يک ملت است. زبان "ايرانشهر" است. زبانی است ريشه گرفته در تاريخ يک سرزمين با چند هزار سال تاریخ که هويت پيوسته و تاريخی و فرهنگی خود را حفظ کرده و اين زبان را در مراحل مختلف خود متحول کرده و اينک هزار و اندی سال است که در شکل فارسی کنونی آن در ادبيات و فرهنگ و زندگی مردمان اين سرزمين به زیست خود ادامه می دهد. همه ايرانيان در طول تاريخ اين هويت را با يکديگر و در کنار هم شکل داده اند؛ به عنوان يک ملت. اين مليت مفهومی تاريخی/ فرهنگی دارد. ربطی به دولت-ملت های مدرن ندارد. مفهومی نيست که با يک تصميم سياسی و يا با اراده ای قاهره در لحظه ای از تاريخ اين سرزمين شکل گرفته باشد. هويتی است سيال و تاريخی که در عين وحدت خود ضامن حضور کثرت هاست: وحدت در عين کثرت و کثرت در عين وحدت. اين است ويژگی ايرانشهری که در تاريخ می شناسيم. نه اين مليت و نه اين زبان بر ساکنان اين سرزمين هيچگاه تحميل نشده است. تحميلی قومی نيست. اساسا زبان فارسی زبانی قومی نيست چرا که فارس و فارسی يک قوميت نيست. همه ساکنان اين سرزمين از چند هزار سال پيش به اين سو ايرانی اند با همه تنوع هايشان و زبان مشترک فرهنگی همه سازندگان اين سرزمين و اين فرهنگ و اين تمدن زبان فارسی است؛ زبانی که با آن فرهنگ و تمدن چند هزار ساله خود را منتقل کرده اند و متحول کرده اند. با اين تحول زبان فارسی هم متحول شده و از زبان های قديم آن به زبان فارسی دوره اسلامی رسیده است. ما در ايران تنها زبان فارسی نداريم. هيچ گاه تنها زبان فارسی نداشته ايم. سياهه نام های زبان ها و لهجه های ايرانی سياهه بلندی است. همه اين زبان ها و لهجه ها در طول تاریخ برای خود فرهنگ شفاهی و مکتوب داشته و دارند اما همه آنها در عين حال خادم زبان فارسی در تحول تاريخی اش بوده اند؛ زبان فرهنگ ملی و دینی اين سرزمين.

https://t.me/azbarresihayetarikhi