نویسنده «سیر تطور نگاشتههای علوم قرآن» ادامه داد: ای کاش کسانی مانند «سیدمحمد فرزان» بودند که ترجمه را نقد میکردند. تقریباً در جریانهای «نوآیینانه»، ترجمه ابوالقاسم پاینده مورد نقد شهید مطهری و سیدمحمد فرزان قرار گرفت. کسی که این نقد را در مجله حبیبالله یغمایی چاپ کرد، نوشته بود که چون نقد ترجمه را هر کسی نمیتواند انجام دهد، بدین سان نقد استاد مطهری و سیدمحمد فرزان را چاپ میکنیم. نقد سیدمحمد فرزان دارای نکتههای لطیفی بود، اما متأسفانه ابوالقاسم پاینده فرصتی را که برای اعمال این نقدها داشت، انجام نداد.
وی یادآور شد: نقد ترجمه بسیار لازم است و اگر این نقدها از ابعاد گوناگون باشد، لازمتر است، همچنین ترجمهها هر چه نقد شوند و مترجمان با توجه به این نقدها ترجمه قرآن را انجام دهند، کار ترجمههای قرآن به سامانتر خواهد شد.
مهدویراد در ادامه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه مهمترین نقدی که به ترجمههای قرآن مطرح است چیست، عنوان کرد: قواعد تفسیری در ترجمه اهمیت زیادی دارد و مفسران دانسته یا ندانسته، مستقیم یا غیرمستقیم به آن توجه کردهاند. به عنوان مثال در آیه «كَيْفَ وَ إِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لَا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً»، «ذمه» براساس ادب عربی، هم به معنای عهد، هم به معنای پیمان و هم به معنای ذمهای است که بر عهده کسی میآید و هم به معنای خویشاوندی است که در تفسیر طبری همه این معانی آمده است اما به تدریج که ترجمههای دیگری پس از آن انجام شدهاند، از این معانی کم کرده و اکنون فقط معنای خویشاوندی در ترجمهها دیده میشود.
عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران افزود: اگر لفظی دارای معانی متعددی باشد، همه آنها باید در ترجمه بیاید. خداوند سبحان وقتی «اثم» را حرام کرده است. اگر مترجم فقط معنای «گناه» را بنویسد، ممکن است که اشکال وارد نکند، اما «اثم» به معنای شراب و نوشیدنی ناهنجار هم است و در این صورت نمیتوان یکی را انتخاب کرد و باید فضای آیه مورد توجه قرار گیرد؛ از این رو مهمترین مشکل ترجمهها عدم توجه به قواعد تفسیری و فضای آیه و سوره است.
حجتالاسلام مهدویراد در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا نارسایی ترجمهها میتواند در انس مردم با ترجمهها مؤثر باشد، بیان کرد: سبکی که برخی از علما معتقدند، ترجمه یعنی تفسیر و فهم آن متن، وقتی میگوییم معنای کلمه این است، یعنی مقصود متکلم این است و اگر قرار است مقصود را دریابیم، باید فهم را به کار بگیریم و مفسرانه بفهمیم و مترجمانه بنویسیم، اما برخی علما هم معتقدند که نیاز نیست پرانتزهای متعددی برای ترجمه باز کنیم؛ از اینرو روانی و رسایی ترجمهها میتواند در انس مردم با آنها مؤثر باشد.
وی در ادامه گفت: برخی از ترجمههای قرآن گنگ هستند و اگر کسی کمی عربی بداند، میتواند متن عربی را بهتر از ترجمهها بفهمد. از اینرو بعد از این هر کس میخواهد ترجمه کند، قدری تأمل کند که آیا ترجمه میکند یا از روی دیگران مینویسد و وقتی که میخواهد ترجمه کند همه این مقدمات را مراعات کند.
http://yon.ir/