کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۶ دی ۱۳۹۶

۴۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۴، آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی ـ خطیب و واعظ ـ رحلت کرد.
آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی فرزند محدث بزرگ حاج شیخ عباس قمی، در سال ۱۲۹۸ در خاندان علم و تقوا در قم به دنیا آمد. ایشان در مشهد مقدس مقدمات علوم دینی و ادبی را آموخت و همراه پدر رهسپار نجف اشرف گردید. پس از چند سال در ۱۹ سالگی، از شیخ آقا بزرگ تهرانی و یک سال بعد، از پدر اجازه‌ی روایت گرفت.
آیت‌الله محدث‌زاده در سال ۱۳۲۰ به قم رفت و از محضر حضرات آیات: شیخ ابوالحسن مشکینی و سید صدرالدین جزایری بهره برد، اما بیشتر همت خود را بنا بر توصیه‌ی پدر مصروف اخبار و احادیث نمود. از این رو، پس از ۷ سال حضور در قم، در تهران ساکن شد و به شیوه‌ی پدر، وعظ و خطابه و تصحیح و تألیف کتب را پیش گرفت. این محدث پرتلاش، تعداد زیادی از کتاب‌های چاپ‌نشده‌ی پدر ـ حاج شیخ عباس قمی ـ را نیز، تصحیح، تحشیه، مقابله و منتشر کرد. آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی در ۲۶ دی ۱۳۵۴ در ۵۶ سالگی در تهران درگذشت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.
https://goo.gl/Ku5atq
گردآوری و تنظیم: #آرش_امجدی

@UT_Central_Library

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۰ خرداد ۱۳۹۷

۷۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۲۰، شیخ هادی نجم‌آبادی ـ عالم دینی و از مفاخر فرهنگی ایران ـ درگذشت.
هادی نجم‌آبادی فرزند شیخ مهدی، در سال ۱۲۱۳ در روستای نجم‌آبادِ ساوجبلاغ تهران به دنیا آمد. دوازده‌ساله بود که برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف رفت. مقدمات را در آن ‌جا فراگرفت و ۸ سال بعد به امر پدر به تهران آمد. اما پس از مدتی، دوباره برای تحصیل به نجف بازگشت و محضر استادانی چون شیخ حسن نجم‌آبادی و شیخ راضی نجفی را درک کرد. وی در سی‌سالگی دوباره به تهران آمد و از آن‌جا که در فقه، اصول، تفسیر، حدیث و رجال تبحر داشت، در زمان خود از مجتهدان بزرگ و بنام تهران شد.
شیخ هادی روشنفکری بود که خدمات مهمی به نهضت مشروطیت کرد و بسیاری از روشنفکران نامدار از مریدان او بودند. علی‌اکبر دهخدا، محمد قزوینی، ناظم‌الاسلام کرمانی، میرزا جهانگیر خان شیرازی و سید محمد طباطبایی روحانی عصر مشروطه، از تربیت‌شدگان شیخ هادی نجم‌آبادی هستند. بنای بیمارستان وزیری در اراضی متعلق به میرزا علی وزیر و یک باب حمام در کنار بیمارستان در محله‌ی حسن آباد تهران و راه‌اندازی قنات در اشتهارد کرج، از کارهای نیکوکارانه‌ی این عالم دینی است. در تهران، یکی از خیابان‌های فرعی خیابان ولی عصر ـ در شرق پارک دانشجو ـ به نام «شیخ هادی» نام‌گذاری شده است. شیخ هادی نجم‌آبادی در ۲۰خرداد ۱۳۲۰ در تهران درگذشت. انجمن آثار و مفاخر ملی، شیخ هادی نجم‌آبادی را به عنوان یکی از مفاخر ایران‌زمین معرفی کرده است. مقبره‌ی آقا شیخ هادی نجم‌آبادی در خانه‌ی مسکونی وی در حوالی تقاطع خیابان‌های امام خمینی و شیخ هادی ساخته شده است‌. مساحت بنا و مقبره ۵۰۰ مترمربع است و پیشتر ۴ مغازه در ضلع شرقی مقبره وجود داشت که بعداً واگذار شد. این مقبره در سال ۱۳۷۲، بازسازی گردید و در سال ۱۳۷۷ ثبت ملی شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی ۲۳ خرداد ۱۳۹۷

۱۲۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۷۱، شیخ زین‌العابدین مازندرانی رحلت کرد.
شیخ زین‌العابدین بارفروشی مازندرانی، از بزرگان امامیه‌ی اوائل قرن چهاردهم هجری است. ایشان پس از مهاجرت به نجف اشرف، از محضر شیخ حسن ـ از شاگردان صاحب جواهر ـ و سیدالعلمای مازندرانی بهره برد. وی به حسن تقریر و بیان در میان همدوره‌های خود ممتاز بود و از لحاظ علمی استادی کامل به شمار می‌رفت.
شیخ زین‌العابدین همچنین مرجع تقلید جمع زیادی از شیعیان هند و عراق و ایران بوده است. از فرزندان وی، شیخ علی ـ صاحب فهرست جواهر ـ و حاج شیخ محمدحسین مجتهد، معروفند. «ذخیرة‌ُالمعاد» به فارسی که به «سؤال و جواب» معروف است، از آثار شیخ زین‌العابدین مازندرانی ا‌ست.
شیخ زین‌العابدین مازندرانی در ۲۳ خرداد ۱۲۷۱ به دیدار معبود شتافت.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۳ آذر ۱۳۹۷

۷۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۲۱، آیت‌الله شیخ محمدحسین غروی اصفهانی ـ فقیه شیعی، عارف، حکیم، شاعر و فیلسوف ـ درگذشت.
شیخ محمدحسین غروی اصفهانی معروف به «کمپانی» بود و این اضافه نام را از پدرش حاج محمدحسن معینُ‌التجّار مشهور به «کمپانی» گرفته بود.
شیخ محمدحسین در سال ۱۲۵۷ در کاظمین به دنیا آمد. او در خانواده‌ای ثروتمند زندگی می‌کرد و از این موقعیت در راه تحصیل علم استفاده کرد. تحصیلات مقدماتی را در زادگاهش در محضر شیخ محمدحسین توسرکانی آغاز نمود و برای ادامه‌ی آن، در نجف اشرف به تحصیل فقه و اصول پرداخت.
شیخ محمدحسین غروی اصفهانی مکتب آیات عظامی چون: سید محمد طباطبایی فشارکی، حکیم محمدباقر اصطهباناتی شیرازی و شیخ محمدکاظم خراسانی معروف به آخوندِ خراسانی را درک کرد. آخوند خراسانی صاحب کتاب «کفایةُالاصول» بود که کمپانی از برجسته‌ترین شاگردان ایشان در طول ۱۳ سال بود و پس از رحلت آخوند، تدریس را آغاز کرد و چندین بار دوره‌های «اصول» و «فقهِ مکاسب» را درس داد و بسیاری از علمای منقول را تربیت کرد که هر یک در جایگاه خود منشأ خدمات و اثرات ماندگاری شدند؛ از آن میان، آیات عظام: سید ابوالقاسم خویی، شیخ محمدتقی بَهجَت فومنی و سید محمدهادی میلانی. علامه سید محمدحسین طباطبایی نیز از شاگردان برگزیده‌ی ایشان در عرفان بود.
آیت‌الله شیخ محمدحسین غروی اصفهانی معروف به «کمپانی»، در ۲۳ آذر ۱۳۲۱ در ۶۴سالگی در نجف اشرف بدرود زندگی گفت و در آستان قدس علوی، زیر ایوان طلای مولای متقیان، در مقبره‌ی کوچکی در کنار آرامگاه علّامه حلّی به خاک سپرده شد.
آیت‌الله سید محمدهادی میلانی از شاگردان برجسته‌ی ایشان و از عالمان نامدار عصر خود، گفته است: «شیعه، در دویست سال اخیر، فردی به جامعیت مرحوم اصفهانی به خود ندیده است».

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

#تقویم_فرهنگی امروز، ۲۶ دی ۱۳۹۷

۴۳ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۴، آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی ـ خطیب و واعظ ـ رحلت کرد.
آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی فرزند محدث بزرگ حاج شیخ عباس قمی، در سال ۱۲۹۸ در خاندان علم و تقوا در قم به دنیا آمد. ایشان در مشهد مقدس مقدمات علوم دینی و ادبی را آموخت و همراه پدر رهسپار نجف اشرف گردید. پس از چند سال در ۱۹سالگی، از شیخ آقا بزرگ تهرانی و یک سال بعد، از پدر اجازه‌ی روایت گرفت.
آیت‌الله محدث‌زاده در سال ۱۳۲۰ به قم رفت و از محضر حضرات آیات: شیخ ابوالحسن مشکینی و سید صدرالدین جزایری بهره برد، اما بیشتر همت خود را بنا بر توصیه‌ی پدر مصروف اخبار و احادیث نمود. ایشان پس از ۷ سال به تهران آمد و به شیوه‌ی پدر، وعظ و خطابه و تصحیح و تألیف کتب را پیش گرفت. این محدث پرتلاش، تعداد زیادی از کتاب‌های چاپ‌نشده‌ی پدر ـ حاج شیخ عباس قمی ـ را نیز، تصحیح، تحشیه، مقابله و منتشر کرد.
آیت‌الله محدث‌زاده پس از رویداد ۱۵ خرداد ۴۲، در حمایت از رهبر نهضت اسلامی، به حکومت پهلوی اعتراض نمود و همراه ۵۰ عالم روحانی دیگر بازداشت شد و به زندان افتاد.
آیت‌الله علی محدث‌زاده‌ی قمی در ۲۶ دی ۱۳۵۴ در ۵۶سالگی در تهران درگذشت و در آرامگاه شیخان قم به خاک سپرده شد.

@UT_Central_Library

بازنویسی و تنظیم: #آرش_امجدی

اينکه فهرست شيخ در طی يک دوران نسبتا بلند به تدريج تکميل شده قابل ترديد نيست منتهی اینکه ويرايش اول آن درست بعد از تکميل تحرير اول منتشر نشده باشد البته مسلم نیست. اين را هم اضافه کنم که شيخ تا سال های آخر مواردی را به فهرست خود اضافه می کرد و اين بعد از انتشار نسخه کتاب و شهرت آن در ميان اصحاب بود. اگر واقعا اولين نسخه منتشر شده شيخ به نام ابن براج انتشار يافته بود اين بايد به اواخر حيات مرتضی (درگذشت: سال 436 ق) مربوط باشد (يعنی شاید دو سه سالی قبل از مرگ مرتضی. می دانيم که تحريری از شرح حال مرتضی را در زمان حيات او در فهرست نوشت). ابن براج در سال 438 ق بغداد را ترک کرد. شايد در اين فاصله يعنی بين 432 ق (سال تدوين تلخيص الشافي که در فهرست نامش ديده می شود) تا 438 ق فهرست شيخ منتشر شده باشد.

با اين وصف ترديدی نيست که شيخ بعد از ورود به بغداد در سال 408 خيلی زود به محضر شيخ مفيد راه يافت و اندکی بعد به تدوين فهرست خود آغاز کرد؛ يعنی سال ها قبل از سال 429 ق، زمانی که ابن براج برای درک محضر مرتضی به بغداد درآمد. اين از آنجا معلوم است که تحرير اول فهرست شيخ اندکی بعد از وفات شيخ مفيد فراهم شده بود (و در آن از مرگ مفيد در همان اول شرح حالش خبر می دهد). اين را از اينجا می توان فهميد که شيخ در اوائل فهرست در ذيل شرح حال ابن نوح سيرافي می نويسد: "و له كتاب أخبار الأبواب غير أن هذه الكتب كانت في المسودة و لم يوجد منها شي‌ء، و أخبرنا عنه جماعة من أصحابنا بجميع رواياته، و مات عن قرب إلا أنه كان بالبصرة و لم يتفق لقائي إياه." ابن نوح سيرافي اندکی بعد از سال 408 ق که شيخ به بغداد آمد درگذشت. شيخ می توانست علی الاصول محضر او را درک کند البته به شرطی که به بصره، محل سکونت ابن نوح می رفت. با اين وصف ابن نوح خيلی زود درگذشت ("مات عن قرب") و شيخ مؤفق به ديدار او هم نشد. با توجه به آنچه از زندگی و حيات علمی او می دانيم ابن نوح نمی توانست خيلی سال بعد از تاريخ 408 همچنان زنده باشد. او محتملا همان حدود 411 ق و يا اندکی بعد در همان بصره درگذشت و به خاک رفت. شيخ هنگامی که تحرير اول فهرست خود را می نوشت گمان می برد از آثار ابن نوح چيزی جز مسودات باقی نمانده اما بعدها در سال 447 ق که غيبت خود را می نوشت از کتاب أخبار الأبواب ابن نوح مفصلا بهره برد.

آنچه درباره تاريخ تحرير نخست الفهرست شيخ گفتيم با اين واقعيت هم سازگار است که در مقدمه فهرست، شيخ از مرگ زودهنگام احمد ابن الغضائري ياد می کند ("و اخترم هو رحمه الله "). ابن غضائري احتمالا اندکی بعد از مرگ پدرش (در 411 ق) در حدود سال 413 ق خرقه تهی کرد.

https://t.me/azbarresihayetarikhi

#نسخه_خوانی

ذکر املح المتکلمین شیخ سعدی شیرازی

و لقب شیخ، مصلح الدین است. در فضل و کمال و حسن سیرت اخلاق، صاحب‌کمالان عالَم، همگی متفق‌اند. صد و دو سال عمر یافت. سی سال به تحصیل علوم و سی سال به سیاحت مشغول بود و تمام ربعِ مسکون را مسافرت کرده و سی سال دیگر به‌سَرِ طاعت نشسته و سال‌ها طریق مردان پیش گرفته و شیخ در روزگار اتابک سعد زنگی بوده و گویند پدر شیخ ملازم اتابک بوده و وجه تخلص [سعدی] بدان جهت است؛ و دیوان شیخ را در زمان ماضی، «نمکدان شعرا» می‌نامیدند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📙از جنگ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ؛به شماره شناسه 816373

@manuscript_ir

〰️🍃🌺