میراث خطی شیعه

یادداشت زیر رو جناب آقای مدرسی طباطبائی یک سال و نیم پیش به مناسبتی در ایمیلی، برای بنده نوشتند. فکر می کنم برای دوستان مفید باشد:

در روایات باب زکات فطره که موضوع آن در برخی روایات ، اجناس اربعه و در برخی مطلق قوت رایج بلد است دو روایت از صادقین «ذَرّة» را نیز در فهرست موارد دارد . «ذَرّة» به تصریح اصحاب لغت «گاورس» است که دانه ای ریز مانند کنجد و خشخاش (مناسب ذکر آن در یک روایت همراه آرد و سویق) است. این کلمه در توضیح المسائل به «ذُرّت» تبدیل شده و همین نام اکنون در اینترنت در فتاوای معاصرین و اعلانات دفاتر مراجع (مانند اعلان امسال دفتر آقای .... و غیره) به وفور به کار می رود، و این گر چه با توجه به کلّیت موضوع (قُوت بلد) موجب انفطار سماوات و انشقاق ارض نیست، و مضایقه ای نیز در ذکر مصادیق قوت غالب هر زمان در فتاوا و رسائل نباید باشد، ولی با توجه به سابقه روائی مورد، از مصادیق روشن بدفهمی اصل عربی کلمه است.
ذُرّت بنا بر تحقیق نبات شناسان تا قرن دهم هجری در این سوی جهان وجود نداشته، مانند گندم که در آن سوی دیگر وجود نداشته است. در هیچ فُسیلی هم در طرفین اثری از یکی از این دو در سرزمین دیگری نیست. ذُرّت در این سو و گندم در آن سو از نوآورده ها و سوغات های کشف قاره امریکا در سال هشت صد و نود و هشت هجری برای دو طرف بود. سزاوارست کسی در جایی فرق ذَرّة و ذُرّت را تذکر دهد تا زبان فقه و مفردات آن به صورت اصلی و اصیل محفوظ بماند و مثل میگو نشود که متأخرین ما (و نه احناف که با نظر مشهور فقه ما : «لا یحلّ من صید البحر الاّ السمک» همراهند) به تصور آن که «سمک اربیان» است (در حالی که میگو به اتفاق نظر جانورشناسان از تیره سخت پوستان مانند خرچنگ است و اصلاً از تیره ماهیان نیست) فتوا به حلیّت آن دادند و در فقه ماندگار شد.
@historylibrary

معرفی میراث مخطوط

مجمع ذخائر اسلامی زیر نظر آقای سید صادق حسینی اشکوری _فرزند استاد ارجمند سید احمد اشکوری_ تاکنون تعداد بسیار زیادی از کتابخانه‌های مهم و نیز کتابخانه‌های شخصی و دور افتاده را تحت عنوان معرفی میراث مخطوط فهرست کرده‌اند.
محتوای تعداد قابل توجهی از این فهرستها که بعضا نسخه‌های بسیار ارزشمندی در آن معرفی شده است در فهرستگان نسخه‌های خطی ایران(فنخا) درج نشده است.
برای تهیه این فهرستها باید با مجمع ذخائر اسلامی ارتباط گرفت.
@nosakh_shii

مجموعه رسائلی از سید اسماعیل خاتون آبادی که خودش این مجلد حاضر را به شیخ ابراهیم کردی هدیه کرده است.

کتابخانه مرعشی، شماره نسخه 10016
معرفی آثار توسط دکتر سیدمحمود مرعشی بر روی صفحه اول کتاب
@nosakh_shii

دکتر سید حسین مدرسی:
اکثر معاصرین شاید اصلا نفهمند «عقلانیت» خوردنی است یا پوشیدنی!
ترس حسین مدرسی از چاپ کتاب جدیدش!
در مقدمه گفته‌ام اجازه ترجمه آن را نمی‌دهم. این کتاب فقط برای غیر شیعیان انگلیسی زبان است!

حسین مدرسی در ایمیلی به تاریخ ۲۰۱۳/۵/۱۱ به رسول جعفریان می‌نویسد امسال بیست و پنجمین و آخرین سال حضورش در آکسفورد است. او می‌گوید کتابی تألیف کرده با عنوان «تشیع آنچنان که من می‌شناسم» و آن را برای چاپ به ناشری در آکسفورد سپرده است که در نوبت انتشار در سال آینده [۲۰۱۴م] است. می‌گوید در این کتاب سعی کرده است مانیفست گرایش عقلانی در فکر شیعی را نشان دهد و می‌گوید اگر استادم مطهری و استاد او آیت الله بروجردی زنده بودند از این کتاب خرسند می‌شدند هر چند اکثر معاصرین شاید اصلا نفهمند عقلانیت خوردنی است یا پوشیدنی!
مدرسی می‌نویسد «کسانی خواهند بود که تصور کنند کتاب آمده است تا بساطی را بهم بریزد یا دکانی را فرو بندد». او از دو دل بودن و تردیدش درباره انتشار کتاب می‌گوید و می‌نویسد هنوز هیچ نشده کسی در زیر اعلان کتاب در سایت کامنت انتقادی گذاشته است.
مدرسی می‌گوید در مقدمه ذکر کرده است که به کسی اجازه ترجمه آن را نمی‌دهد و کتاب را فقط برای غیر شیعیان انگلیسی زبان نوشته است. [البته خودشان نیز در ادامه می‌نویسند کسی برای این عدم اجازه او تره هم خرد نمی‌کند].
مدرسی ضمن اشاره به بازخوردهای منفی درباره کتاب قبلی‌اش «مکتب در فرایند تکامل» تحمل عواقب آن را برای خود سخت می‌داند و از رسول جعفریان مشورت می‌خواهد. [جعفریان نیز قاطعانه از مفید بودن کتاب برای عقلانیت شیعه! حمایت می‌کند].
مکاتبات دوستانه، ص۱۵۴ الی ۱۵۷
@nosakh_shii

منتقدِ آقای جعفریان چهار مطلب بیان ‌نمودند:

۱. ادبیات استاد جعفریان در نقد آقای امیرمعزی عامیانه و به دور از فضای علمی است، و ایشان به محدودیت‌های اینستاگرام توجه ندارند؛ یک دانشمند نمی‌تواند در یک فرصت یکساعته نتیجه پژوهش سی ساله خودش را همراه با ارائه مستندات بیان کند و این توقع بیجایی است.

۲. البته اشکالاتی به آقای امیرمعزی به نظر می‌رسد، ایشان نباید از ارائه ادله علمی طفره بروند و باید به مخاطب احترام بگذارند.

۳. آقای امیرمعزی باید منظور و مراد از «پدیدارشناسی تاریخی» را مشخص کنند، و اینکه حد و مرزش چیست، و چه نتیجه‌گیری‌هایی باید کرد.

۴. ارائه مستندات در قالب زبان فارسی از سوی آقای امیرمعزی لازم و ضروری است.
______________
گوییم:
مشخص نشد چرا نام فایل خود را نقد استاد جعفریان گذاشته‌اند، از چهار مطلبی که فرمودند سه مورد آن نقد آقای امیرمعزی بود!
با این حال چند قدمی با مطالب ایشان مشی می‌کنیم:

اینکه گفته‌اند:
آقای جعفریان به محدودیت‌های اینستاگرام توجه ندارند و امیرمعزی نمی‌تواند در یک فرصت یکساعته نتیجه پژوهش‌های خود را همراه با مستندات ارائه کند
گوییم:
متأسفانه آقای قناعتگر به محدودیت‌های تلگرام توجه ندارند و اگر قائل‌ند که امیرمعزی حق دارد در یک سخنرانی یکساعته ادله ارائه ندهد چگونه این حق را به آقای جعفریان در فضای یک نوشته کوتاه تلگرامی نمی‌دهند؟!
مضافا آقای امیرمعزی ادله ارائه دادند ولی ادله‌شان اشبه به جوک بود و اولین جواب لازم به این سخنان همان مطلبی بود که آقای جعفریان بیان کردند، نقد تک تک سخنان بی‌اساس آقای امیرمعزی در مرحله بعدی ان شاءالله.

در اشکال دوم گفته‌اند:
البته اشکالاتی به آقای امیرمعزی به نظر می‌رسد، ایشان نباید از ارائه ادله علمی طفره بروند
گوییم:
آقای قناعتگر به محدودیت‌های اینستاگرام توجه ندارند؛ یک دانشمند نمی‌تواند در یک فرصت یکساعته نتیجه پژوهش سی ساله خودش را همراه با ارائه مستندات بیان کند و این توقع بیجایی است! [و اگر منظورشان این است که ادله را در کتابهایش ارائه دهد، امیرمعزی پاسخ می‌دهد: ادله را در کتابهایم ارائه داده‌ام، و اصلا اگر ادله مرا در کتابهایم ندیده‌ای چگونه در اشکال شماره یک از من دفاع کردی و گفتی سی سال است که پژوهش می‌کنم و کلی ادله دارم که نمی‌توانم در یکساعت بیان کنم؟!]

در مطلب سوم معتقدند:
آقای امیرمعزی باید منظور و مراد از «پدیدارشناسی تاریخی» را مشخص کنند، و اینکه حد و مرزش چیست، و چه نتیجه‌گیری‌هایی باید کرد.
گوییم:
الان این نقدی بر آقای جعفریان است یا بر امیرمعزی یا هیچکدام یا هر دو، یا اصلا بر خودتان که بدون دانستن معنای این اصطلاح به داوری بین دو نفر نشسته‌اید؟

در مطلب چهارم گفته‌اند:
ارائه مستندات از سوی آقای امیرمعزی لازم و ضروری است.
گوییم:
بله ارائه مستندات لازم و ضروری است.

@nosakh_shii

احتمال آغاز به کار کتابخانه مرعشی از شنبه آینده

کتابخانه مرعشی که در طول یکسال و نیم گذشته اغلب اوقات به بهانه کرونا کلیه خدمات‌دهی خود حتی ارسال اسکن نسخه‌های خطی از طریق ایمیل و... را هم متوقف کرده بود احتمالا از شنبه آینده شروع به کار خواهد کرد.
لازم به یادآوری است این کتابخانه مرداد ماه هر سال به مدت یکماه به بهانه سمپاشی، و گرمای هوا و صرفه‌جویی در مصرف انرژی تعطیل می‌شود.
لذا محققین باید خرداد و تیرماه اقدام به رفع نیازهای خود نمایند.
پارسال نیز این کتابخانه حاضر نشد سمپاشی! خود را در همان ماههای تعطیلی کرونایی انجام دهد.

لازم به ذکر است این کتابخانه خودسرانه چندین ماه بیش از آنچه ستاد کرونا بعنوان تعطیلی اجباری اعلام کرده بود تعطیل شده است.
گفتنی است این کتابخانه پارسال ۱۱میلیارد بودجه داشته است.

از استاد جعفریان خواهشمندیم اگر امیدشان در تحقق ریاست جمهوری آقای لاریجانی به ثمر نشست یک خدمت عظیمی به تشیع نمایند و با نفوذی که دارند از آقای لاریجانی بخواهند صرفا بودجه این کتابخانه را قطع کنند [الا در حد پرداخت حقوق کارمندان آنجا] با این کار بزرگ دکتر مرعشی مجبور خواهند شد برای بدست آوردن پول هم که شده خدمات‌دهی نسخ خطی را به شکل معقولی انجام دهند.
بودجه تعریف شده برای کتابخانه هیچ انگیزه‌ای نسبت به خدمات‌دهی برای متولی این کتابخانه باقی نگذاشته است.

@nosakh_shii

مدیریت خوب
از خوبی‌های نوعِ مدیریت آقای رسول جعفریان این است که در هر کتابخانه‌ای که رئیس می‌شوند به نحوی کار می‌کنند که شما برای بعد از ریاست ایشان نیز دغدغه چندانی نداشته باشید.
مثلا اکنون برای کمتر کسی مهم است که رئیس کنونی کتابخانه مجلس کیست، و چرا کارهایی که باید را انجام نمی‌دهد! البته قدری ناراحت‌کننده است؛ ولی آزادسازی منابع، یادگاری از رسول جعفریان است که برای همیشه نیاز طیف گسترده‌ای را به بوروکراسی‌های اداری در اخذ نسخه از کتابخانه مجلس و دانشگاه تهران رفع کرد.

@nosakh_shii