کتابخانه اسلامی و تصوف

# آثار تحلیلی ـ سیاسی و حماسی نهضت عاشورا
72- مجموعه مقالات [اوّلین] كنگره بین المللی امام خمینی رحمه الله و فرهنگ عاشورا (دفتر اوّل ـ سوم)
تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، چاپ اوّل، 1374 ـ 1375، 433+433+413 ص.
كتاب حاضر شامل مجموعه مقالات اولین كنگره بین المللی امام خمینی رحمه الله و فرهنگ عاشورا است كه به اهتمام مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در سال 1374 برگزار شد. نویسندگان مقالات از دانشوران و نخبگان حوزه و دانشگاه و با گرایشهای فكری متفاوت هستند. كه با نگرشی جدید به قیام امام حسین علیه السلام و علل و زمینه ها، دستاوردها، آثار و ارزش های عاشورا از دیدگاه امام خمینی و... پرداخته شده است. عناوین و نویسندگان مقالات دفتر اوّل عبارت اند از:
اصول تحلیل حادثه بزرگ قیام امام حسین علیه السلام (علامه محمدتقی جعفری)، حماسه حسینی و ظهور حقیقت آدمی (مصطفی دلشاد تهرانی)، پژوهشی درباره یك شعار معروف «ان الحیاة عقیدة و جهاد» (عنایت الله مجیدی)، تأثیر فرهنگ عاشورا و نمودهای عینی آن اندیشه و زندگانی امام خمینی رحمه الله (حسین رزمجو)، ادبیات عاشورا در دوره حضور امامان علیه السلام(260 ـ 61 ه) (افتخارزاده)، سنت احیاگری، روشهای پاسداری از حماسه عاشورا و فرهنگ آن در تاریخ فرهنگ اسلامی (جواد محدثی)، انقلاب اسلامی و نهضت حسینی (محمد واعظ زاده خراسانی)، قرآن و حماسه خونین كربلا (محمدباقر بهبودی)، مقایسه بین مفهوم شهادت در مسیحیت و اسلام (ابوالفضل عزتی)، تربیت یافتگان فرهنگ عاشورا (مهتاب رضاپور)، تأثیر فرهنگ عاشورا بر هنرهای نمایشی ایران (یعقوبعلی برجی)، عاشورا قبل از اسلام و حادثه كربلا (رضا استادی)، بررسی دیدگاه اجتماعی امام خمینی رحمه الله درباره نهضت عاشورا و جایگاه آن در اندیشه ایشان درباره تغییر جامعه (غلامرضا صدیق اورعی)، بازتاب فرهنگ عاشورا در اندیشه و رفتار سیاسی امام خمینی رحمه الله با تكیه بر بررسی مردم و نخبگان در دو حركت (زهرا رهنورد)، با عاشورا (احمد آكوچكیان)، قیام جاودانه (محمدرضا حكیمی)، امام خمینی رحمه الله و احیاء نگرش سیاسی به عاشورا (محمد سروش)، عاشورا، رهگشای تشیع (سیدجعفر شهیدی)، تطبیق قیام امام حسین علیه السلام با موازین فقهی (نعمت الله صالحی نجف آبادی) و پویایی جامعه و دگرگونی در گفتمان عاشورا (سیدهاشم آقاجری).
دفتر دوم: عاشورا در فقه، ارزیابی دیدگاه فقهی امام خمینی و دیگر فقیهان درباره قیام سیدالشهدا (سیدضیاء مرتضوی)، پیامها و دستاوردهای عاشورا و جنبشهای حق طلبانه و اصلاحی الهام گرفته از آن در تاریخ اسلام (سیدمحمد مهدی جعفری)، عدالت میراث متروك انبیاء در حكومت اموی (غلامحسین زرگرنژاد)، عرفان متعالی امام خمینی رحمه الله، پرتوی از عرفان حسینی (عباس ایزدپناه)، كربلا، از برداشت معنوی تا برداشت سیاسی (رسول جعفریان)، حسین بن علی علیه السلام در آیینه شعر (سیدعلی رضا حجازی)، حسین وارث و پوینده راه انبیاء، عرضه قیام حسینی به قرآن (عبدالعلی بازرگان)، تعبیر ایدئولوژیك از عاشورا (علیرضا علوی تبار)، فلسفه تكرار مراسم عزاداری عاشورا (محمدابراهیم جناتی)، تكلیف گرایی در نهضت حسینی و نهضت خمینی (كاظم قاضی زاده)، نقش نهضت عاشورا در شكل گیری و تداوم انقلاب اسلامی ایران (جمیله كدیور)، امام خمینی میراث دار فتوت حسین (همایون همتی)، سیر مقتل نگاری (محمدجواد صاحبی)، اسلام ناب در صحرای سرخ كربلا (پرویز خرسند)، پیامها و دستاوردهای نهضت عاشورا (محمدمحمدی اشتهاردی)، ریشه های تاریخی و زمینه های اعتقادی نهضت عاشورا (مهدی پیشوائی)، تأثیر فرهنگ و هنر عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی (احمد احمدی بیرجندی)، نقش عاشورا در شكل گیری انقلاب اسلامی (عبدالمجید معادیخواه)، نهضت عاشورا و دفاع مقدس (محمدرضا سنگری)، تأثیر فرهنگ عاشورا و نمودهای عینی آن در اندیشه و زندگانی امام خمینی رحمه الله (لطف علی لطیفی پاكده)، اصول فرهنگ و تعالیم عاشورا (هاشم هاشم زاده هریسی).

پژوهشی در قصه موسی و خضر علیهما السلام از قرآن و عرفان.
تالیف: دکتر علیرضا اطمینان...
@erfaneeslami1

پژوهشی در قصه موسی و خضر علیهما السلام از قرآن و عرفان.
تالیف: دکتر علیرضا اطمینان...⬇️



@erfaneeslami1

یکی از جنبه های تاریخ اجتماعی که در همه قلمرو جهان اسلام، قابل بررسی و 
پژوهش می باشد؛ حضور وابستگان نسبی پیامبر خدا در مناطق گوناگون مسلمان نشین می باشد. کسانی که با عناوین بنی هاشم، طالبیان، علویان، فاطمیان، شرفا، سادات، نجبا، اهل بیت، ذوي القرباو... شناخته می شوند و حضورشان در نواحی مختلف، دلایل، پیامدها و سرنوشت متفاوتی داشته است. این حضور در مناطقی مثل طبرستان، یمن، مغرب ومصر، که منجر به تأسیس حکومت توسط آنها شد، در دید گزارشگران تاریخی قرار گرفته و برای این منظور آثاری تهیه شده است. اما در مناطقی مثل خراسان، سادات، با وجود حضور در گستره زمانی و مکانی وسیع، موفق به تشکیل حکومت نشدند، بنابراین تاریخ نگاران، کمتر به صورت مستقل به حضور و نقش آنها پرداخته اند. در این مناطق، باید نام و سرگذشت سادات را یا در منابع انساب جستجو نمود که داده های تاریخی آن ها بیشتر اندک و مغشوش است و یا اینکه در منابع تاریخی، رجالی و حدیثی، اشاره ای گاه و بی گاه به نام و شرح حال کوتاه آنها را جستجو کرد.
مجموعه اطلس تاریخی سادات ایران که در حال حاضر سه جلد از آن منتشر شده قصد دارد با تکیه بر منابع دسته اول انساب به بررسی وضعیت اجتماعی سادات در ایران بپردازد.
@Ganjinemaktoob

معرفی کتاب با امکان دانلود فایل پی دی اف👆


■علویان طبرستان
□ابوالفتح حکیمیان


تحقیق جامعی در احوال، آثار و عقاید فرقه زیدیه ایران است.

کتاب مشتمل بر چهار فصل، به این شرح است:

فصل اول: محیط تاریخی و جغرافیایی طبرستان در سه قرن اول هجری
فصل دوم: قیام سادات علوی
فصل سوم: عقاید و آراء فرقه زیدیه
فصل چهارم: محیط فرهنگی طبرستان در دوران امارت علویان
و بخش پایانی: فضلای گرگانی عصر علویان

@mazandnume

معرفی کتاب با امکان دانلود فایل پی دی


■علویان طبرستان
□ابوالفتح حکیمیان


تحقیق جامعی در احوال، آثار و عقاید فرقه زیدیه ایران است.

کتاب مشتمل بر چهار فصل، به این شرح است:

فصل اول: محیط تاریخی و جغرافیایی طبرستان در سه قرن اول هجری
فصل دوم: قیام سادات علوی
فصل سوم: عقاید و آراء فرقه زیدیه
فصل چهارم: محیط فرهنگی طبرستان در دوران امارت علویان
و بخش پایانی: فضلای گرگانی عصر علویان

🔺🔺

یکی از جنبه های تاریخ اجتماعی که در همه قلمرو جهان اسلام، قابل بررسی و 
پژوهش می باشد؛ حضور وابستگان نسبی پیامبر خدا در مناطق گوناگون مسلمان نشین می باشد. کسانی که با عناوین بنی هاشم، طالبیان، علویان، فاطمیان، شرفا، سادات، نجبا، اهل بیت، ذوي القرباو... شناخته می شوند و حضورشان در نواحی مختلف، دلایل، پیامدها و سرنوشت متفاوتی داشته است. این حضور در مناطقی مثل طبرستان، یمن، مغرب ومصر، که منجر به تأسیس حکومت توسط آنها شد، در دید گزارشگران تاریخی قرار گرفته و برای این منظور آثاری تهیه شده است. اما در مناطقی مثل خراسان، سادات، با وجود حضور در گستره زمانی و مکانی وسیع، موفق به تشکیل حکومت نشدند، بنابراین تاریخ نگاران، کمتر به صورت مستقل به حضور و نقش آنها پرداخته اند. در این مناطق، باید نام و سرگذشت سادات را یا در منابع انساب جستجو نمود که داده های تاریخی آن ها بیشتر اندک و مغشوش است و یا اینکه در منابع تاریخی، رجالی و حدیثی، اشاره ای گاه و بی گاه به نام و شرح حال کوتاه آنها را جستجو کرد.
مجموعه اطلس تاریخی سادات ایران که در حال حاضر سه جلد از آن منتشر شده قصد دارد با تکیه بر منابع دسته اول انساب به بررسی وضعیت اجتماعی سادات در ایران بپردازد.
@yortchi_bosjin_pdf

قرآن "خراسان دختر نیشابور" با ترجمۀ فارسی از قرن پنجم هجری
بررسی نسخۀ 2156 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و دیگر پاره‌های آن در آستان قدس رضوی و مجلس شورای اسلامی


این مقاله به معرفی و بررسی قرآنی کهن از قرن پنجم هجری می‌پردازد که در اوایل قرن ششم هجری در تملک دختری به نام خراسان بنت ابی القاسم بن علی بن مانکدیم قرار داشته است. تاکنون 12 جزء مختلف از این قرآن در کتابخانه های مختلف در ایران و جهان یافت شده است. نام مالک نسخه در آغاز جزء اول این قرآن همراه با نسب وی تا امام علی بن ابیطالب علیه السلام ذکر شده است و نشان می‌دهد اجداد وی از علویان طبرستان بوده‌اند، اما جد پدر وی یک سده قبل از کتابت نسخه به نیشابور مهاجرت کرده است. این قرآن در 30 پارۀ مجزا همراه با ترجمۀ فارسی با خط نسخ کهن و احتمالا در نیشابور (محل زندگی خراسان بنت ابی‌القاسم) کتابت شده است. متن قرآن به قرائتی مرکب از کِسائی، ابن‌عامر، و ابوعمرو نوشته شده است. ترجمۀ فارسی آیات با آنکه متأثر از سبک و واژگان ترجمۀ تفسیر طبری‌است، اما دارای اختصاصات املایی، واژگانی و لهجه‌ای مخصوص به خود است. در پایان مقاله، متن کامل ترجمۀ فارسی یک جزء از این قرآن (نسخۀ ش 2156 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران) بازنویسی وبر رسی شده است.

⬆️⬆️

کتاب نهضت امام حسین علیه السلام و قیام کربلا | فضه محمودی
این نوشتار به معرفی کتاب نهضت امام حسین(ع) و قیام کربلا اثر غلامحسین زرگری نژاد (انتشارات سمت، تهران) پرداخته است.

از کتاب حسین وارث آدم دکتر شریعتی و حماسه حسینی شهید مطهری تا کتاب شهید جاوید صالحی نجف‌آبادی که هرکدام از زوایای دید خاص به خود و در فضای فرهنگی دوران معاصر گفتگوهای فراوانی را برانگیخته و بر میراث فکری عاشورا‌شناسی اندیشه شیعی افزوده اند. این تولیدات در کنار نگاه سنتی و فرهنگ عمومی ایرانیان شیعی درباره قیام عاشورا و شهادت مظلومانه امام حسین، همیشه همچون نقطه کانونی در روح و روان و عاطفه مذهب تشیع و هویت جماعت شیعه حضوری تاثیرگذار داشته و سرنوشتی متفاوت را برای اهالی این فرهنگ همراه ساخته است به نحوی که کربلا و شیعه در طول تاریخ به هم پیوندی جاودان خورده اند. در این میان پس از سالهای طولانی وقفه در ارائه اندیشه ای متفاوت و نو و دارای چارچوبی علمی برای تحلیل واقعه کربلا و نهضت امام حسین علیه السلام در عرصه دانشگاهی و قشر تحصیل کرده، کتابی توسط دکتر غلامحسین زرگری نژاد استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران نگاشته شد که می توان مدعی بود تا حدود زیادی این خلاء را پر کرده و البته به طرح زاویه دیدی روش‌‌مند و قابل دفاع از منظر علم تاریخ نیز پرداخته است که می تواند فرصتی را پدید آورده تا تضارب آرائی در عرصه علمی میان علاقه مندان به تحلیل این واقعه مهم صورت بگیرد تا اهمیت و عمق واقعه کربلا بهتر و مناسبتر شناخته شود. به همین دلیل در این گفتار به معرفی گزارش گونه ای از کتاب نهضت امام حسین علیه السلام و قیام کربلا می پردازیم. کتاب حدود ۴۵۰ صفحه دارد که به نسبت کتب دیگر در این باره از حجم زیادی برخوردار است و البته با نگاهی به فصل بندی کتاب در قالب ۶ فصل و چارچوبی که برای آن به ترتیبی که در ادامه می ‌‌آید این امر قابل اهمیت است.
نگارنده پیش‌درآمدی نزدیک به ۳۰ صفحه را به نقد و بررسی منابع و مآخذ تاریخ کربلا اختصاص داده است که در آن به اعتبار‌سنجی متقدم‌ترین و اصلی ترین ماخذ تاریخ قیام کربلا و واقعه عاشورا یعنی مقتل‌‌الحسین ابو‌‌مخنف پرداخته است. این فرایند اعتبار سنجی به عنوان بخش آغازین کار نشان از رویکرد انتقادی است که در روش‌شناسی مطالعات تاریخی بخشی مهم تلقی می شود. وارسی جایگاه ارزش و اعتبار ابومخنف و روایات وی همراه با تبارشناسی و بستر تولد و رشد ابومخنف و بررسی تعلقات اعتقادی ابومخنف در این بخش باعث شده که خواننده به نقش این مبانی در تولید روایت تاریخی واقعه ای با چنین اهمیت پی ببرد چرا که در متن کتاب به دسته بندی های جالبی از راویان و گرایش‌های قبیله ای و اعتقادی و سیاسی آنها توسط مولف مواجه می شویم. در این بخش خواننده در می یابد چگونه ابومخنف و خاندانش علی رغم همراهی کامل با علی (ع) در دوران خلافت و فتنه های عصر ایشان اندک اندک از این گرایش علوی فاصله گرفته در نهایت در فضای ابهام تاریخی وارد شده اند(ص ۱۱) و علی رغم شهادت مخنف بن سلیم پس از واقعه کربلا در عین الورده در کنار توابین، نشانه ای دیگر از کنش‌های علوی فرزندان و خاندان وی دیده نمی شود در عین حال که به قاطعیت نیز نمی توان برخلاف آن صحه گذاشت و مولف نیز با نقد رویکردهای کتب رجال و حدیث شیعی و سنی بر این نکته تاکید می نماید (ص۱۳) اما سرانجام با بازنمائی فضای سیاسی و گروه بندی های عقیدتی آن دوران از منظری تاریخی از امامیه و علویان تا عثمانی ها و خوارج در کنار نقد و بررسی رویکرد گزارش‌های ابومخنف و محتوای مطالب وی که عمدتا درباره تاریخ تشیع گردآوری کرده نتیجه می گیرد که ابومخنف به اقرب احتمال در شمار علویانی است که در آن دوران علی رغم عدم گرایش کلامی به تشیع امامیه به معنای سیاسی و عاطفی کلمه در شمار ارادتمندان علی و خاندان آن حضرت بوده اند (ص۱۷)(پیشینه )

yon.ir/mBFA2

کتاب نهضت امام حسین علیه السلام و قیام کربلا | فضه محمودی
این نوشتار به معرفی کتاب نهضت امام حسین(ع) و قیام کربلا اثر غلامحسین زرگری نژاد (انتشارات سمت، تهران) پرداخته است.

از کتاب حسین وارث آدم دکتر شریعتی و حماسه حسینی شهید مطهری تا کتاب شهید جاوید صالحی نجف‌آبادی که هرکدام از زوایای دید خاص به خود و در فضای فرهنگی دوران معاصر گفتگوهای فراوانی را برانگیخته و بر میراث فکری عاشورا‌شناسی اندیشه شیعی افزوده اند. این تولیدات در کنار نگاه سنتی و فرهنگ عمومی ایرانیان شیعی درباره قیام عاشورا و شهادت مظلومانه امام حسین، همیشه همچون نقطه کانونی در روح و روان و عاطفه مذهب تشیع و هویت جماعت شیعه حضوری تاثیرگذار داشته و سرنوشتی متفاوت را برای اهالی این فرهنگ همراه ساخته است به نحوی که کربلا و شیعه در طول تاریخ به هم پیوندی جاودان خورده اند. در این میان پس از سالهای طولانی وقفه در ارائه اندیشه ای متفاوت و نو و دارای چارچوبی علمی برای تحلیل واقعه کربلا و نهضت امام حسین علیه السلام در عرصه دانشگاهی و قشر تحصیل کرده، کتابی توسط دکتر غلامحسین زرگری نژاد استاد تاریخ اسلام دانشگاه تهران نگاشته شد که می توان مدعی بود تا حدود زیادی این خلاء را پر کرده و البته به طرح زاویه دیدی روش‌‌مند و قابل دفاع از منظر علم تاریخ نیز پرداخته است که می تواند فرصتی را پدید آورده تا تضارب آرائی در عرصه علمی میان علاقه مندان به تحلیل این واقعه مهم صورت بگیرد تا اهمیت و عمق واقعه کربلا بهتر و مناسبتر شناخته شود. به همین دلیل در این گفتار به معرفی گزارش گونه ای از کتاب نهضت امام حسین علیه السلام و قیام کربلا می پردازیم. کتاب حدود ۴۵۰ صفحه دارد که به نسبت کتب دیگر در این باره از حجم زیادی برخوردار است و البته با نگاهی به فصل بندی کتاب در قالب ۶ فصل و چارچوبی که برای آن به ترتیبی که در ادامه می ‌‌آید این امر قابل اهمیت است.
نگارنده پیش‌درآمدی نزدیک به ۳۰ صفحه را به نقد و بررسی منابع و مآخذ تاریخ کربلا اختصاص داده است که در آن به اعتبار‌سنجی متقدم‌ترین و اصلی ترین ماخذ تاریخ قیام کربلا و واقعه عاشورا یعنی مقتل‌‌الحسین ابو‌‌مخنف پرداخته است. این فرایند اعتبار سنجی به عنوان بخش آغازین کار نشان از رویکرد انتقادی است که در روش‌شناسی مطالعات تاریخی بخشی مهم تلقی می شود. وارسی جایگاه ارزش و اعتبار ابومخنف و روایات وی همراه با تبارشناسی و بستر تولد و رشد ابومخنف و بررسی تعلقات اعتقادی ابومخنف در این بخش باعث شده که خواننده به نقش این مبانی در تولید روایت تاریخی واقعه ای با چنین اهمیت پی ببرد چرا که در متن کتاب به دسته بندی های جالبی از راویان و گرایش‌های قبیله ای و اعتقادی و سیاسی آنها توسط مولف مواجه می شویم. در این بخش خواننده در می یابد چگونه ابومخنف و خاندانش علی رغم همراهی کامل با علی (ع) در دوران خلافت و فتنه های عصر ایشان اندک اندک از این گرایش علوی فاصله گرفته در نهایت در فضای ابهام تاریخی وارد شده اند(ص ۱۱) و علی رغم شهادت مخنف بن سلیم پس از واقعه کربلا در عین الورده در کنار توابین، نشانه ای دیگر از کنش‌های علوی فرزندان و خاندان وی دیده نمی شود در عین حال که به قاطعیت نیز نمی توان برخلاف آن صحه گذاشت و مولف نیز با نقد رویکردهای کتب رجال و حدیث شیعی و سنی بر این نکته تاکید می نماید (ص۱۳) اما سرانجام با بازنمائی فضای سیاسی و گروه بندی های عقیدتی آن دوران از منظری تاریخی از امامیه و علویان تا عثمانی ها و خوارج در کنار نقد و بررسی رویکرد گزارش‌های ابومخنف و محتوای مطالب وی که عمدتا درباره تاریخ تشیع گردآوری کرده نتیجه می گیرد که ابومخنف به اقرب احتمال در شمار علویانی است که در آن دوران علی رغم عدم گرایش کلامی به تشیع امامیه به معنای سیاسی و عاطفی کلمه در شمار ارادتمندان علی و خاندان آن حضرت بوده اند (ص۱۷)(پیشینه )

yon.ir/mBFA2

💠 مهاجران به قم(۲)

✍️ حمید صادقی

در بخش اول این یادداشت برخی مهاجرت‌های انجام شده به قم را برشمردیم. در این مجال، پاره‌ای دیگر از مهاجران تقدیم می‌گردد:
۵. در قرن چهارم سادات حمزیه و شجریه به شهر قم مهاجرت و در جوار حضرت معصومه(س) دفن شدند. به طور کلی بعد از تدفین حضرت معصومه(س) توجه علویان و سادات به قم فزونی یافت و در فاصله کوتاهی عده بسیاری از فرزندان امام حسن، امام حسین، موسی بن جعفر، علی بن موسی الرضا(ع)، از فرزندان محمد حنفیه، زید بن علی ابن الحسین، و اسماعیل فرزند امام صادق(ع) از اطراف به قم روی آوردند.
۶. خاندانی از دیلم به قم مهاجرت و در قم می‌زیستند که تا قرن ششم در این شهر بودند.
۷. در قرن ششم و هفتم خاندانی در قم بوده است که خود را از اولاد مقداد بن اسود از اصحاب خاص امیرالمومنین(ع) می‌دانستند.
۸. در دوره مغول و تیمور معروف‌ترین خاندان‌های قم خاندان صفی بوده است.
۹. خاندان‌های محترمی که از قرن‌های قبل به قم آمده (در زمان سلطان محمود غزنوی) و اکنون در قسمتی از روستاهای اطراف قم اقامت دارند خاندان خلج هستند که از شمال شرقی ایران به خلجستان آمده‌اند.
۱۰) خاندان بیگدلی در زمان سلاطین صفوی به قم مهاجرت نمودند و از نواده آذربیگدلی صاحب آتشکده آذر هستند.
۱۱. به طور کلی در عهد صفویه در قم خاندان‌های معروفی وجود داشته که یا از قم بوده‌اند و یا از جاهای دیگر مهاجرت کرده‌اند. طوایفی که پس از انقراض صفویه به قم آمده و یا آورده شده‌اند:
- عشایر بیگلرلو که ابتدا در سواحل آسیای صغیر می‌زیستند. پس از تیموریان به اصفهان و سپس به کاشان و کریمخان زند آنان را به قم هجرت داد.
- ایل سعدوند را آقا محمدخان قاجار از فارس به مشرق قم هجرت داد.
- خاندان گائینی را از شیراز هجرت و در شمال قم اسکان داد.
- عشایر عبدالملکی در زمان قاجاریه از فارس به قم آمدند.
- هفت طایفه دیگر در دوره قاجاریه از کرمانشاه و از فارس به قم آمدند: از باختران عشایر لشنی و کرزه‌بر، زند و زند وکیل از فارس - کلهر از کرمانشاه - شاهسون - لک - کلکو از فارس - عرب میش‌مست - بغدادی ترکمان - سادات طباطبایی از زواره اصفهان - سادات موسوی از سبزوار هستند.
۱۲. تعداد افراد مهاجر در مواردی به‌قدری زیاد بوده که محله یا کوچه‌ای در قم به نام اهالی نامگذاری شده است؛ مثل یزدی‌ها، جندقی‌ها، طالش‌ها، محله عربستان، طرقی‌ها، سرای همدانی‌ها، و نیز خانواده‌های بسیاری در قم اقامت دارند که به نام شهرستان معروف‌اند؛ از قبیل کاشانی، نائینی، بادی و ... .
۱۳. آوارگان افغان از دیگر گروه‌های مهاجر به قم محسوب می‌گردند. طی آمار رسمی تعداد آوارگان افغان که کارت برای آنان صادر گردیده ۱۴۰۰۰ نفر هستند. (آمار دی ۱۳۶۴)
۱۴. معاودین. جمعیت معاودین که آمار رسمی نشان می.دهد حدود هفت هزار نفر هستند. (آمار دی ۱۳۶۴)

منبع:
قم از نظر اجتماعی اقتصادی، سید حسین ابن الرضا، ص ۹۰ - ۹۳.
۹۸/۰۷/۱۱
🆔 telegram.me/qompajoohi

نقابت
نقابت يعنى سرپرستى تمامى مرد و زنى كه به حضرت ابو طالب پدر امير المؤمنين نسبت مى‌رساندند، و لذا اين منصب را «نقابت طالبيين» مى‌خواندند.
خلفاى عباسى كه مى‌ديدند علويان در مازندران قيام كرده‌اند و حكومت آنجا را قبضه نموده‌اند و امكان دارد بى‌اعتنائى به آنها موجب شود سرانجام خلافت عباسى را براندازند، به فكر افتادند بخشى از مناصب دولتى را در قلمرو بنى عباس به آنها واگذار نمايند. مناصبى كه تناسبى با آنها داشته باشد، و بزرگان آنها نيز آن را بپذيرند.
نخستين و مهم‌ترين اين مناصب كه به علويان تعلق مى‌گرفت، منصب مهم «نقابت» بود.
ماوردى دانشمند معروف عامه متوفى به سال ٤٥٠ ه‍‌ - كه همعصر رضى بوده مى‌گويد: نقيب مى‌بايد در ميان كليه علويان عصر پنج كار را انجام دهد.
١ - هر گاه ميان سادات و علويان نزاعى در گرفت، شخص نقيب كه سرپرست رسمى و رئيس قانونى آنهاست، بايد فصل خصومت كند، و حكم او نافذ است.
٢ - اموال و دارائى يتيمان سادات و علويان بايد تحت سرپرستى نقيب باشد، و فقط‍‌ اوست كه بايد به آن رسيدگى كند.
٣ - اجراى حدود و احكام الهى در بارۀ سادات كه گناهى مرتكب مى‌شوند به عهده شخص نقيب است كه از خود آنهاست.
٤ - بايد دختران و زنان بى‌سرپرست آنها را شوهر دهد، و به كار آنها رسيدگى كند.
٥ - مراقبت از ديوانگان آنها كسانى كه نياز به سرپرست دارند، با اين پنج چيز نقابت عامه حاصل مى‌گشت، و نقابت نقيب و صدور فرمان او تحقق مى‌يافت و نقيب مى‌بايد دانشمندى مجتهد باشد تا حكم او صحيح و قضاوتش نافذ باشد.
سيد رضى چنانكه گفتيم در سال ٣٨٠ ه‍‌ - كه ٢١ ساله بود به مناصب نقابت طالبيان و امارت حاج و نظارت بر ديوان مظالم از طرف بهاء الدوله ديلمى نائل گشت. سپس در ١٦ محرم سال ٤٠٣ به سرپرستى امور علويان و طالبيان در تمام قلمرو اسلامى منصوب و «نقيب النقباء» خوانده شد.
گفته‌اند كسى به اين مقام غير از حضرت امام رضا عليه السلام، نائل نگشت، آن گاه سمت نمايندگى بر حرمين شريفين يعنى مكه و مدينه نيز بر مناصب وى افزوده شد.
كار نقيب اين بوده كه نسب سادات و علويان را تحت نظر بگيرد و معلوم كند چه كسى سيد است، و به كدام امام نسبت مى‌رساند، و نگذارد ديگرى خود را در ميان سادات و علويان جا بزند، و به طور خلاصه سلسله انساب علويان را از هر خطرى مصون بدارد، تا نسب آنها دچار خدشه نگردد.
همچنين اسامى پسران و دختران سادات و علويان را در هر فاميلى كه متولد مى‌گردند بايد ثبت كند، و با رسيدگى به كارها و نيازمندى‌هاى آنان حشمت و شرافت آنها را نگاه دارد تا احترام پيغمبر در ميان ايشان محفوظ‍‌ بماند.
و نيز آنها را با اخلاق پسنديده بار آورد و نگذارد كه مرتكب معاصى شوند و راه انحراف پيش گيرند، و زبان مردم به روى آنها گشوده گردد.
به طور خلاصه تمامى امور دينى و دنيوى علويان بايد از نظر نقيب به بهترين وجه انجام پذيرد، و آنها كه منتسب به پيغمبر مى‌باشند، توسط‍‌ بزرگ مردى از دودمان خود، در ميان مسلمين با عزت و احترام زندگى كنند، و ديگران نظارتى بر آنها نداشته باشند، و در كار ايشان دخالت نكنند و منتى بر آنان نگذارند، تا بدين گونه تحقير نشوند. و در ميان مردم عزيز و سرفراز باشند.
از زمان معتضد عباسى كه در سال ٢٧٩ ه‍‌ - به خلافت رسيد، احترام به علويان و تعيين سرپرست براى ايشان معمول شد، ولى بدين گونه كه در هر شهرى يكى از بزرگان سادات يا علماى علوى را نقيب سادات آن شهر يا منطقه قرار مى‌دادند، ولى تنها در زمان سيد رضى بود كه او نقيب النقباى سراسر دنياى اسلام گرديد.
«در روز جمعه شانزدهم محرم سال ٤٠٣ فخر الملك وزير به فرمان بهاء الدوله ديلمى، در خانۀ خود مجلس باشكوهى بياراست و اشراف و اعاظم را دعوت نمود، و پس از مراسم تشريفات عهدنامۀ نقابت عامۀ شريف رضى را بر حاضرين بخواند، و آن روز يكى از بزرگترين روزهاى تاريخى به شمار رفت.
زيرا چنانكه نگاشتيم نقابت تمامت شهرهاى اسلام به وى تفويض گرديد، و نخستين روزى بود كه اين موضوع صورت وقوع به خود گرفت، و هم رضى اولين و آخرين كسى بود از دودمان ابو طالب كه چنان منصب را دريافت كرد و مى‌بينيم پس از شريف رضى منصب نقابت به صورت اول برگشت و ميان اشراف طالبيين هر شهرى تقسيم شد.
شريف رضى به پاس احترامى كه از بهاء الدوله ديلمى ديد قصيده‌اى پرداخت، و در آن از بهاء الدوله سپاس گزارى نمود و آن را به بصره نزد وى فرستاد. ٦» از زمان خلفاى بنى اميه تا زمان معتضد عباسى علويان پيوسته در معرض تعقيب خلفا و عمال سنگدل آنها بودند، و چون اغلب با طاغوت‌هاى بنى اميه و بنى عباس سر ناسازگارى داشتند، لذا نوعا در شهرها و كشورها و كوه‌پايه‌ها متوارى بودند، يا در جنگ و گريزها با دشمنان به شهادت مى‌رسيدند.
ولى مسئله «نقابت» آنها را از اين پراكندگى و دربدرى نجات داد، و سادات و علويان توانستند بعد از سه قرن سر و سامانى پيدا كنند، كه اين خود كار آسانى نبود و شخصيت نقيب به خصو

سرآغاز جریان چپ مارکسیستی در دوره قاجاریه.

در آستانه انقاب مشروطه انجمن مخفی به سال 1322 هجری اولین نوع تشکل های انقلابی که اعضای آن فدایی می نامیدند، شکل گرفت. انجمن ملی دومین سازمان از این دست بود که هدف خود را آماده کردن راه انقلاب اعلام کرد، از اعضاء و موسس آن می توان به ملک المتکلمین اشاره کرد. کمیته انقلاب به سال 1328 هجری توسط عده ای از اعضای انجمن ملی و با هدف تحکیم مشروطه و مجلس و با سازمان مخفی به وجود آمد که دارای افرادی مسلح نیز بود. این کمیته دارای هیات اجرایی کوچکی نیز بود که عملیات های مخفیانه همچون ترور را طراحی می کرد.
نخستین سازمان‌ها و گروه‌های سوسیال دموکرات ایران در اواخر قرن سیزدهم ه.ش پا به عرصه سیاسی گذاشتند و گفتمان چپ را پایه نهادند. یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری و تاسیس این سازمان‌ها رشد تمایلات سوسیالیستی و گسترش این اندیشه در بین ایرانیان، تحت تاثیر مهاجرت به روسیه و به ویژه ماورای قفقاز، بود. مهاجران ایرانی در ماورای قفقاز سازمان‌های سوسیال دموکرات ایران یعنی «اجتماعیون عامیون» و «عدالت» را تاسیس کردند و سپس فعالیت خود را به داخل کشور گسترش دادند. اجتماعیون عامیون را، در مقام نخستین سازمان سوسیال دموکرات ایران، عده‌ای از ایرانیان مهاجر با همکاری سوسیالیست‌های مسلمان منطقه بنیان نهادند. شعبه‌های این فرقه علاوه بر ماورای قفقاز در شهرهای مختلف ایران نیز دایر شد. طیفی از اجتماعیون فعال در ایران از جمله نیروهای اصلی پایه‌گذار اولین حزب پارلمانی کشور یعنی «حزب دموکرات ایران،‌عامیون» بودند. برخی اعضای حزب دموکرات بعدها «حزب سوسیالیست ایران» را تشکیل دادند.
تاسیس «حزب عدالت» نیز نتیجه فعالیت ایرانیان در فضای سیاسی ماورای قفقاز و تحت تاثیر ایدئولوژی جدیدی بود که در این منطقه آموخته بودند.
رهبران حزب عدالت از میان کسانی بودند که به قصد کار یا تحصیل به روسیه و ماورای قفقاز مهاجرت کردند و در حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه عضویت یافتند. عدالت، نیز همچون عامیون اجتماعیون فعالیت خود را به ایران کشانید و در پی گرایش به کمونیسم سرانجام تحت عنوان «حزب کمونیست» درآمد.
شیخ محمد خیابانی، انقلابی آذربایجانی، به سال 1299 شمسی در اعتراض به انعقاد قرارداد 1919 میلادی (کاکس- وثوق الدوله) پا به عرصه مبارزه قهرآمیز گذاشت. قیام خیابانی در عمل بر مردم و سلاح تاکید داشت و سرانجام هم به طور خشونت آمیز سرکوب شد. قبل از آن نیز قیام انقلابی جنگل در سال های قبل از 1299 شمسی که به قول برخی مورخین بهترین جنبش مسلحانه آن مقطع از تاریخ سیاسی ایران نامیده می شود با رهبری میرزا کوچک خان جنگلی به شکل دسته های مسلحی از تنگدستان شهری و دهقانان جهت مبارزه با سربازان، فئودال ها و محتکران تشکیل گردید. در خراسان نیز حرکت خداوردی در شیروان علیه خوانین و اشغالگران و عمال ارتش انگلیس به وقوع پیوست. قیام محمدتقی خان پسیان با انگیزه های ضد استبدادی علیه خوانین، فئودال های محلی و تا حدودی حکومت مرکزی بود. حرکت ابوالقاسم لاهوتی نیز در این جهت بود...
کتابنامه
- علوی، سید محمد صادق(1379)، بررسی مشی چریکی در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
ابراهیم پور، ماهرخ(1396)، نگاهی به گفتمان چپ در ایران، روزنامه سازندگی، 20 اسفند.
@tarikhpago

به نام ایزد یکتا

🌏✒️ نشریه جام یزد
محمد احرامیان پور

🟣 تقویم تاریخ


خوشا شیــــراز و وضع بی‌مثالش
خـــــــداوندا نگه‌دار از زوالـــــش
به شیراز آی و فیض روح قدسی
بجوی از مـــــردم صاحب کمالش

•● حضرت حافظ ●•


امروز ، " چهارشنبه "

📕۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ هجری خورشیدی

📗مهر اشاوهیشتا ۳۷۵۹ زرتشتی

📘5 مه 2021 میلادی

📙۲۲ رمضان ۱۴۴۲ هجری قمری


📚روز "شیراز".

📚روز بزرگداشت
"شیخ صدوق".

📕روزنامه "حشرات الارض" به مدیریت "حاج میرزا آقا بلوری" در تهران منتشر شد. (۱۲۸۷ ه.ش)

📕زادروز "غلامحسین بنان"، خوانندهٔ موسیقی کلاسیک ایرانی، وی عضو شورای موسیقی رادیو و بنیان‌گذار انجمن موسیقی ایران بوده‌است. (۱۲۹۰ ه.ش)

📕قوای روس به قصرشیرین حمله کرد. نظام السلطنه و ملیون به سمت بغداد و کاظمین حرکت کردند. (۱۲۹۵ ه.ش)

📕به دستور رضا شاه، قانون نسخ القاب و درجات نظامی سابق از تصويب مجلس شورای ملی گذشت و افراد ايرانی مكلّف شدند دارای نام و نام خانوادگی باشند. (۱۳۰۴ ه.ش)

📕محمد علی فروغی از مقام رياست وزرائی استعفا داد. (۱۳۰۵ ه.ش)

📕برای ساختن كاخ دادگستری پيمانی با كمپانی "اشكودا" تنظيم و مقرر شد ظرف سی و دو ماه كليه عمليات ساختمانی به پايان برسد. (۱۳۱۶ ه.ش)

📕انحلال رسمی حزب توده در ایران. (۱۳۶۲ ه.ش)

📕صدور فرمان اجرايي دولت آمريكا در تحريم اقتصادی ايران. (۱۳۷۴ ه.ش)

📕درگذشت شاعر توانا و اديب معاصر استاد "محمد علی مردانی". (۱۳۷۸ ه.ش)

📕درگذشت "نجف دریابندری" مترجم و نویسنده صاحب‌ سبک معاصر. (۱۳۹۹ ه.ش)

📚روز جهانی "ماما".

📘درگذشت "سپهبد بهرام مهران" (بهرام چوبين) ژنرال معروف و نابغه نظامی ايرانی. (592 م)
📖وی كه در "ری" به دنيا آمده بود در "خراسان خاوری" درگذشت. به نوشته برخی از تاريخ نگاران، سامانيان که باعث احياء زبان فارسی و فرهنگ ايرانی شدند از نسل "بهرام چوبين" بوده‌اند. مخالفت "بهرام چوبين" با پادشاه شدن "خسرو پرويز" كه نهایت به پايان عمر امپراتوری ايران در عهد باستان انجاميد از فصول آموزنده تاريخ عمومی است.

📘تولد "آلفرد كبير" امپراتور بريتانيا معروف به نجيب‏ترين پادشاه انگلستان. (848 م)

📘قوبيلای قاآن (كوبلای خان) نوه چنگيز و برادر هولاگو خان (ايلخان مغول ايران) رئيس كل متصرفات مغولان و خان بزرگ آنان شد كه از چين تا اروپا و خاورميانه گسترش داشت. (1260 م)

📘تولد "كارل ماركس" فيلسوف آلمانی و بنيان‏گذار فلسفه ماترياليسم تاريخی. (1818م)

📘مرگ "ناپلئون بُناپارت" امپراتور فرانسه در تبعيدگاه خود در جزيره سنت هلن. (1821 م)

📘زادروز "هنریک سینکیه‌ویچ" روزنامه‌نگار و رمان‌نویس لهستانیِ برندهٔ جایزه ادبی نوبل سال ۱۹۰۵ میلادی. (1846 م)

📘دکتر "جیمز واتسون" و "دکتر فرانسیس کریک"، کشف ساختار DNA و تشخیص دقیق وراثت، نژاد و مسیر مهاجرت ها رادر مجله تخصصی "Nature" به زبان ساده توضیح مفصل دادند. (1953 م)

📘اولين مسافرت فضايی آمريكا توسط "آلن بارتلت شپرد". (1961 م)

📘خودکشی "یاسوناری کاواباتا"، نویسنده ژاپنی و برندهٔ جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۶۷ میلادی. (1972 م)

📘درگذشت "بابی ساندز" مبارز بزرگ ايرلندی. (1981 م)

📚سومين شب قدر.

📙تصرف مجدد شهر آمل از سوی علويان طبرستان به فرماندهی "داعی كبير". (۲۵۵ ه.ق)
📖حسن بن زيد علوی معروف به "داعی كبير" نخستين سيد علوی از نسل امام "حسن مجتبی(ع)" بود كه در شمال ايران حكومت مستقل شيعی علويان را تشكيل داد و دست خلفای عباسی و عاملان منطقه ‏ای آن‏ها را از طبرستان كوتاه كرد.

با سلام و احترام، شاید ارائهء گزارشی از روند طریقت علویت در آناتولی خالی از لطف نباشد، با این توضیح که این آگاهی مبتنی بر یافته‌های راقم بر پایهء اسناد کهن و نسخ خطی است و طبعاً برخی مطالبی که مطرح می‌شود، نیازمند مطالعات و تحقیقات بیشتر است، ان شاء الله دوستان عزیز در گروه منتدی از نقطه نظرات صائب خود، بی‌نصیب نگذارند، با سپاس🙏🌺🙏
عرض شود، علویان آناتولی در میانهء قرن هفتم هجری، یعنی اواخر دورهء سلجوقیان آناتولی و آسیای صغیر، همزمان با تشکیل امپراتوری عثمانی با ریشهء تصوف سکریونِ خراسان بزرگ (در امتداد مشرب تسنن صوفیانهء متسامحانهء کسانی همچون خواجه یوسف همدانی و خواجه احمد یسوی)، تحت رهبری حاجی بکتاش ولی (= سید محمد نیشابوری خراسانی گویا از سادات رضوی)، به تدریج با دو مشربِ نه چندان دور از یکدیگر، یعنی قزلباشی (= اکثریت لایه‌های زیرین اجتماعیِ تحت ظلم عثمانیِ وابسته به درگاه شیخ صفی اردبیلی، که بخش عظیمی از آنها بعدها با کوچ تاریخی به ایران، شاه اسماعیل را، تمام قامت، در تشکیل دولت علوی - شیعی صفوی همراهی کردند) و بکتاشی (= اقلیت متنفذ در حاکمیت عثمانی، بخش قابل توجهی هم از آنان با عنوان ینی‌چری/گارد شاهنشاهی، که بعدها در جنگ چالدران، تحت زعامت یاووز سلیم، به مصاف شاه اسماعیل رفتند) متاثر از باورها و سنت‌های نهادینه شده در میان ترکان آسیای مرکزی (پیش از مهاجرت)، همچون شَمَنیزم (با ریشه‌های بودایی و مانوی) و نیز تاثیر پذیری تدریجی از اندیشه‌های باطنی‌گری متشیعانهء اشراب شده در باورهای مردمانِ آناتولی (پس از مهاجرت ترکان)، همچون علویت نصیری در جنوب آناتولی (سوریهء امروزی) و اسماعیلیه و دروزیه در بطن آناتولی (همچون شهر سیواس) و بالمآل تحت تاثیر شدید باورها و سنت‌های مسیحیان ارتودکسی (بیشتر شاخهء نسطوریه) به تدریج در آناتولی شکل گرفت و علی رغم باور و اندیشهء علویتِ متسنّانه و متصوفانهء اولیه، شرایط و عوامل متعددی، به آرامی، بسیاری از باورها و آموزه‌های شیعی (بیشتر غالیانه) وارد علویت آناتولی گردید.
از طرف دیگر در ایران، در میانهء قرن هشتم هجری، اندیشهء حروفی، به رهبری فضل الله نعیمی استرآبادی، متاثر از باورهای شیعی غالیانه متصوفانه و احتمالا با ریشهء اسماعیلیه نزاریه هفت امامی (که ابتدا با هدف مبارزهء سیاسی با اشغالگرانِ تیموری، شکل گرفته بود، ولی به تدریج صبغهء مذهبی و تشکیلاتی پیدا کرد)، حروفیان به شدت و بدون هیچ مسامحه‌ای توسط تیمور و پس از مرگ وی در حدود ۸۰۷ق توسط فرزندش شاهرخ سرکوب می‌شد، چنانکه تا سال ۸۲۰ق بسیاری از حروفیان همچون فضل الله نعیمی و نسیمی و .. به طرز فجیعی به قتل رسیدند، اما تشکیلات حروفیه توسط کسانی مانند دختر فضل الله همچنان به صورت زیرزمینی فعال بود. البته این وضعیت سرکوب تا زمان ترور نافرجام شاهرخ (گویا ۸۴۰ق) توسط احمد لُر حروفی ادامه داشت، تا اینکه پس از آن واقعه، قلع و قمع حروفیان، شدت گرفت و حروفیان به جهت امنیت، ناچار به مهاجرت مخفیانه به آناتولی شدند و به جهت مشترکات زیادی که حروفیان با علویان آناتولی در باورها و اندیشه داشتند و نیز در اثر تبلیغ کسانی همچون سید اعلی اصفهانی حروفی (در خفا و به دور از چشم عثمانیان)، به سرعت آثار فارسی حروفیان، همچون جاودان نامه، جهت استفادهء علویان آناتولی از محتوای آن متون نسبتاً غامض، به همت ابن ملک (فرشته‌ اوغلی) و دیگران به ترکی عثمانی ترجمه شد.
نیمهء قرن نهم هجری را باید قرن آشنایی و تاثیرات عمیق حروفیه بر علویت آناتولی دانست و شاید به جرات بتوان گفت، بیشترین ورود عناصر شیعی در اندیشهء علویان (بیشتر با کارکرد سیاسی، همچون مفاهیم مرتبط با حادثهء جانسوز کربلا، با هدف مبارزه با دستگاه عثمانی که علویان را به جهت باورهای آنان رسما به سان برده گرفته بودند) متعلق به همین دوره است و شاید فردی توانا، بتواند در یک پژوههء ارزنده‌ای، "ریشه‌های عمیق تاثیرات باورهای مبارزاتی حروفیه را در علویان، در ایجاد تحرک و تشکیل هسته‌های مبارزاتی علویان آناتولی در همراهی شاه اسماعیل و شکل گیری دولت صفویه" به تصویر بکشد.
به هر تقدیر، در اسناد و متون کهن علویان، پیش از حضور حروفیه در آناتولی، مفاهیم و عناصر سیاسی، همچون موضوع کربلا (نماد و عنصر برجستهء شیعی) تقریباً بسیار کمرنگ است. البته ناگفته نماند، در اواخر قرن ۹ و اوایل قرن ۱۰ هجری، همزمان با تشکیل دولت علوی - شیعی صفوی، در اندیشهء علویتِ بکتاشی، ما با دومین تزریق گستردهء اندیشه، عناصر و مفاهیم شیعی (به انضمام مجموعه‌ای از عناصر نصرانیت) مواجهیم که بسیار هوشمندانه، در مقطعی بسیار حساس، توسط دومین شخصیت برجسته‌ء علویان پس از حاجی بکتاش ولی، یعنی پیرثانی، بالیم سلطانِ پرورش یافته در دامنِ مادری نصرانی صورت گرفت که به گمان راقم، با هدفی کاملاً سیاسی و گویا با هدفِ گرفتن حربه از دست دشمن (صفویه) بوده است، مانند همین حربه که