کتابخانه اسلامی و تصوف

در جستجوی نسخه ای از تفسير قرآن تأليف خواجه محمد پارسا هستم. جناب استاد حسن انصاری چند سال پیش نسخه ای از آن را در ترکیه ملاحظه کرده بودند که به خط عبدالرحمان جامی بوده است و به دنبال تصحیح و چاپ بودند. آیا سروران اطلاعی از این نسخه یا نسخ دیگر این تفسیر دارند؟

نقدی بر تصحیح بهارستان جامی

بهارستان و رسائل جامی، نورالدین عبدالرحمن بن احمد جامی، تصحیح اعلاخان افصح زاده، محمدجان عمر اف و ابوبکر ظهورالدین، میراث مکتوب (با همکاری مرکز مطالعات ایرانی)، تهران، 1379.

بهارستان جامی در کنار گلستان، سال های سال در زمره محبوب ترین و رایج ترین متون درسی بوده و در قرن های اخیر، چاپ ها و ترجمه های متعددی از آن شده است. از قدیم ترین این چاپ ها آن است که در سال 1252ق، به همراه شرح حال ترکی در استانبول منتشر شد.

آخرین چاپ بهارستان که میراث مکتوب در سال 79 آن را منتشر کرده است، موضوع بررسی در این مقاله است.

کتاب گلشن محمود تذکره ای خانوادگی است در شرح احوال پسران فتحعلی شاه. مؤلف این کتاب محمود میرزا قاجار پسر پانزدهم فتحعلی شاه است که آن را به تصریح خود در سال 1236 ه.ق تألیف کرده است و شامل شرح حال و منتخب اشعار چهل و هشت نفر از پسران فتحعلی شاه – که برادران مؤلف هستند – و شش نفر از نوه های آن پادشاه و شرح حال دقیق و نسبتاً مفصلی از خود مؤلف است.

اشعه اللمعات
نویسنده: جامی

کتاب اشعة اللمعات عبدالرحمان جامی کتابی است در شرح کتاب لمعات فخرالدین ابراهیم عراقی شاعر و نویسنده مشهور و از کتب معتبر تصوف به زبان فارسی...🔽
@erfaneeslami1

سوانح حیات ابوالخیر معروف به مقامات اخیار.در احوال شاه ابوالخیرعبدالله نقشبندی .تالیف: شاه ابوالحسن زید فاروقی مجددی...⬇️
@erfaneeslami1

اشعه اللمعات
نویسنده: جامی
.
کتاب اشعة اللمعات عبدالرحمان جامی کتابی است در شرح کتاب لمعات فخرالدین ابراهیم عراقی شاعر و نویسنده مشهور و از کتب معتبر تصوف به زبان فارسی.

جناب مستطاب حضرت عالی
راستش من وقتی می شنوم که یکی مرا «حضرت عالی» یا « جناب عالی» صدا می کند خوشم نمی آید. از شنیدن این القاب و عناوین چندش می شود. چرا؟ برای این که این عناوین متعلق به من نیست. این عناوین به جامعه ای تعلق داشته که مرده و کفنش هم پوسیده. «حضرت» یعنی چه؟ «جناب عالی» یعنی چه؟ درست است که ما با به کار بردن این عناوین می خواهیم به دیگران احترام بگذاریم ولی احترام گذاشتن به دیگران با این القاب و عناوین ذهن ما را به جامعه ای می برد که ما از آن و ارزشهای آن فاصله گرفته ایم. «جناب» به معنی پاشنۀ در یا آستان است و در جامعۀ فئودالی وقتی رعایا می خواستند ارباب یا خان یا پادشاه را خطاب کنند پاشنۀ در آنها را مخاطب قرار می دادند. رعیت کیست که بخواهد خودش را در مرتبۀ پادشاه و خان قرار دهد؟ « ای مگس عرصۀ سیمرغ نه جولانگه تست.» رعیت حد اکثر می تواند پاشنۀ در ، آستانۀ در، یا پائین تخت پادشاه یا ارباب را مورد خطاب قرار دهد. خطاب که نه، ببوسد. بر آستان در سجده کند. «حضرت» هم به همین معنی ست. بعضی ها خیال می کنند که «حضرت» در اینجا به معنی حضور است. و لذا آن را در انگلیسی به presence ترجمه می کنند. من حتی مطمئن نیستم که حضرات خمس را در ابن عربی باید به five presences ترجمه کرد. حضرت وقتی به صورت عنوان به کار می رود به معنی همان جائیست که تخت یا کرسی یا صندلی شاه یا خان قرار دارد. به معنی پای تخت است. مثلا وقتی می گفتند حضرت بخارا یا حضرت هرات منظور بخارا یا هرات است که پای تخت شاه یا سلطان بوده. بنا بر این حضرت تقریبا نزدیک به معنای جناب است. پادشاه آنقدر عزت دارد که هیچ کس دستش به دامن او نمی رسد و حد اکثر می توان به جناب او یا حضرت او نزدیک شد. تازه، خود آن حضرت هم وقتی بلند مرتبه باشد باید او را اعلی حضرت خطاب کرد. "خدمت" هم در دورۀ تیموری به همین معنی به کار می رفته است. مشایخ طریقت را، مثلا شیخ شمس الدین را " خدمت شمس الدین " می خواندند. (یکی از مترجمان که این معنی را نمی دانست خدمت عبدالرحمان جامی را ترجمه کرده بود Jami’s service). این عناوین ، همان طور که می دانیم برای شخصیتهای دینی و مذهبی هم به می رود. مثلا می گویند حضرت رضا یا حضرت شاه عبدالعظیم. حضرت شاه عبدالعظیم در اصل یعنی ری و حضرت رضا یعنی مشهد. البته، این معنی تغییر کرده و عناوین «حضرت» و «خدمت» و «جناب» همه برای ادای احترام به کار می رود. به همین جهت آنها را تحت اللفظی هم نباید ترجمه کرد و مثلا جناب عالی را ترجمه کردhigh threshold. بهتر است در مواردی برای ترجمۀ این عنوانهای احترام آمیز در انگلیسی از همان معادلهائی که از جامعه فئودالی به آنها به ارث رسیده است استفاده کرد. مثلا اعلی حضرت را اگر در مورد شاه باشد ترجمه کرد به his majesty. یا حضرت سفیر را ترجمه کرد به his excellency. به فرانسه و ایتالیائی و زبانهای دیگر هم همینطور. البته این عناوین در زبانهای انگلیسی و فرانسه تا حدودی بی رمق شده است. من یک شب سفیری را در میهمانی his excellency خطاب کردم ، به من خندید و گفت: «لازم نیست مرا این طوری خطاب کنی. من سفیر هیچ پادشاهی نیستم.»

میرزا عبدالوهاب منشی الممالک، فتحلی شاه را به تصوف خوانده بود. میرزا قمی، برآشفت و این نامه را در سال 1230 به عنوان رساله رد صوفیه به فتحعلی شاه نوشت تا او را از این گرایش باز دارد:
@jafarian1964

دزدی از شاه عباس و رفتار شاه عباس با دزد معترف

در صفحه آخر تاریخ عباسی از ملاجلال الدین منجم، منجم شاه عباس، نکته ای لطیف در باره خبر یک دزدی از کاخ شاه آمده است. بنده الان چاپی آن را که سال 1366 سیف الله وحیدنیا چاپ کرد، در اختیار ندارم تا ملاحظه کنم این متن در آن هست یا خیر. اما در تصویری از نسخه خطی آن این مطلب با خطی بسیار خوش آمده نقل می کنم و تصویرش را می گذارم.
مطلب مربوط به سال 1021 و دوران شاه عباس است. اتفاق هم در فرح آباد (شمال) که بخشی از کاخ های سلطنتی در آنجا بنا شده بود افتاده است. ماجرا یک دزدی است و این که خود دزد مدتی بعد اعتراف می کند و پس از آن شاه عباس بخش عمده پول را که اصلش 24 تومان و اندی بوده، به دزد می دهد. زمان این اعتراف، وقتی است که شاه به آمل رفته است. اما نکته لطیف، این است که ملاجلال می گوید من قبلا ـ از روی نجوم ـ این واقعه را پیش بینی کرده و به اطلاع شاه رسانده بودم. این شما و این هم این متن کوتاه:

در فرح آباد، شبی دزدی چند صندوق از سرکار نواب کامیاب شکافته، مبلغ بیست و چهار تومان و ششهزار دینار نقد که بود، برده، بعد از چند روز، دزد آمده گفت که من این مال را برده ام، و حال، چهار رستمداری از من گرفته اند. چون به آمل نزول اجلال واقع شد، رستم داریان آمده، مبلغ مذکور را آوردند. نواب اشرف پنج تومان آن را به رستمداریان شفقت فرموده، و تتمه را به انعام دزد مقرّر فرمودند.
قبل از وقوع جلال منجم، معروض داشته بود که در ذو الحجة الحرام سنه 1021 از راه روی، دزد به خزانه عامره دست یابد و دزد پیدا شود و ضرر نیابد و مال به خزانه عاید نگردد. تم بالخیر.
(تصویر مطلب را ذیلا ملاحظه فرمایید).
@jafarian1964

اتفاقی شگفت در سفر ناصرالدین شاه به کربلا
در زيارت شاه از حرم مطهر حضرت امام حسين عليه السلام چنين شهرت يافته بود كه وقتى او به صحن مطهر وارد مى‏شود، از روضه‏خوانى دعوت مى‏كنند كه براى پادشاه ذكر مصيبت كند و مجلس روضه‏اى بخواند. اين شخص براى اين كه به اصطلاح مجلس خود را گرم كند با توجه به نام ناصر و جمله معروف حضرت ابا عبد الله در زمان شهادت، اشاره به ضريح مقدس مى‏نمايد و حضرت حسين بن على را مخاطب قرار داده و مى‏گويد: اى حسين در روز عاشورا فرياد زدى: «هل من ناصر ينصرنى»، اكنون «ناصر» براى يارى تو آمده، اما افسوس كه دير رسيده است. و چنين شهرت يافته بود كه با شنيدن اين جملات ناصر الدين شاه از شدت گريه به حالت اغما افتاده و اطرافيان او را به حال مى‏آوردند.
@jafarian1964

اشعه اللمعات
نویسنده: جامی
.@litera9
کتاب اشعة اللمعات عبدالرحمان جامی کتابی است در شرح کتاب لمعات فخرالدین ابراهیم عراقی شاعر و نویسنده مشهور و از کتب معتبر تصوف به زبان فارسی.

تصوف_از_ديدگاه_ائمه_اطهار
حجه الاسلام داود_الهامى
معرفی اجمالی:
نگارنده در ابتدا با اشاره به اینکه برخی از ۸۰ تا ۱۰۰۰ تعریف برای تصوف ادعا کرده اند، تصوف را یک طریقه التقاطی ونامنظم وبی حد وحصر معرفی می کند که متناسب با هر زمان تغییر شکل یافته است .
بنابراین نمیتوان یک تعریف_جامع برای همه فِرَق آن ارائه داد .
✅در بخش دوم به پیدایش_تصوف درقرن ۲پرداخته و وجود این اصطلاح را در عصر پیامبر اکرم ردّکرده است .
سپس به منابع_خارجی تصوف اشاره کرده وتصوف را آمیزه ای از افکار بودائی و ایرانی ومسیحی وفلاسفه یونان می شمرد.

در بخش سوم با توجه به مخالفت متشرعه و فقها ونفرت عموم مسلمان از پشمینه_پوشان که در اشعار_عربی وفارسی بازتاب یافته ، تصوف را بیگانه از اسلام خوانده است .
✅ مولف در بخش چهارم که مهم ترین بخش کتاب است ۱۰ مورد از احادیث_مذمت تصوف ، راذکر کرده وذیل هریک نکات وبرداشت های خود را به طور مختصر بیان کرده است.
✅در بخش پنجم ۴روایت مدح تصوف را بررسی کرده و باتوجه به عامی بودن، جعلی بودن وعدم اعتبار منابع ، آن ها را نقد کرده است .

درود و احترام محضر اساتید
سوالی داشتم
"رضا" در تصوف خراسان به پیروی از حارث محاسبی از جمله احوال است و در عراق از جمله مقامات.
اما قشیری در رساله اش، ذیل بحث "رضا" عکس این قضیه را مطرح می کند،

آیا این خلط مربوط به نسخ رساله قشیریه است، یا در اصل چنین بوده و خود قشیری خلط کرده است
یا بنده دچار اشتباه شده ام 😅

سپاسگزارم