?

?اجماع در نگاه محققان شیعه و نقش آن در استنباط

احمد قدسی

#اجماع
#فقه
#مقاله

@AlBasatin

🌟نکات و اشارات🌟

⏺ اصحاب اجماع (3)
🔸بررسی منشأ برخی از اشتباهات در نسخ خطی

آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی:
▪️ حاجی نوری می‌گوید: کشی در رجال در ترجمه حمدان بن احمد می‌گوید: انه من خاصّة الخاصّة اجمعت‌ العصابة على تصحيح ما يصحّ عنه و الإقرار له بالفقه في آخرين. ولی ما در رجال کشی که در دست ماست چنین چیزی را نمی‌یابیم و شاید این مطلب در اصل رجال کشی بوده باشد ولی آنچه در دست ماست اختیار الرجال است که خلاصه‌ای است که شیخ طوسی از کتاب او کرده است. ولی ابن داود که اصل رجال کشی را داشته است شاید این مطلب را از آن نقل کرده باشد.

✅پاسخ به اشکال حاجی نوری
نقول: اصلا رجال کشی نه دست علامه بوده است و نه دست ابن داود. آنی که دست آنها بوده است همان اختیار الرجال بوده است. در تمامی رجال ابن داود فقط از کتاب فوق نقل قول می شود و در بعضی جاها از نسخه احمد بن طاوس که نسخه‌ای از اختیار الرجال را داشته است نقل می‌کند.

🔸 بنابراین آنچه ابن داود نقل می‌کند از باب سهوی بوده است که در کتاب او رخ داده است و این سهو یا توسط خود ابن داود رخ داده است و یا توسط نسّاخ و آن اینکه وقتی او وقتی می‌خواهد حماد بن عیسی را نقل کند به دنبال آن حمدان بن احمد را ذکر می‌کند و بعد عبارت فوق را به دنبال نام حمدان نقل می‌کند.

به نظر ما این عبارت به دنباله عبارت حمّاد بن عیسی است و به اشتباه نام حمدان در این وسط فاصله شده است. حمّاد بن عیسی بلا اشکال از اصحاب اجماع است و بسیار بعید است که ابن داود عبارت فوق را در مورد حمّاد بن عیسی از کشی نقل نکند و حال آنکه همه، آن عبارت را برای او نقل کرده‌اند و بعد که به نام حمدان می رسد آن عبارت را نقل کند در حالی که هیچ کس این عبارت را در مورد او نقل نکرده است.

🔶منشأ برخی اشتباهات در نسخ خطی
این گونه پس و پیش شدن در نسخ بسیار زیاد است و علت آن این است که گاه عبارتی از اصل کتاب از قلم می‌افتد و بعد متوجه می‌شوند و آن را در حاشیه می‌نویسند و بعد جای اصلی آن را گم می‌کنند و نمی‌دانند که اگر بخواهند آن را وارد متن کنند دقیقا باید در کجا قرار دهند.
حتی گاه هنگام استنساخ، چند ورق از قلم می‌افتاد و بعد سعی می‌کردند که آن را در جای خود در متن بگنجانند. حتی در نسخ کافی این اتفاق بسیار رخ داده است.
مثلا در کتاب فقه الرضا که گفته شده است که از امام رضا علیه السلام است، در اواسط آن عباراتی است که هیچ ارتباطی به فقه الرضا و بحث‌های آن ندارد و مشخص است که اوراق در آن پس و پیش شده است و بعد از همان استنساخ شده است.
👈 غالب یا شایع کتب خطی‎ که ما با آنها سر و کار داشتیم، دیده‌ایم که اوراق در آن پس و پیش شده است و بعد از همان صفحات عکس برداری کرده و بعد به مشکل افتاده‌اند. مثلا در مُنطلقة الطالبیین این اشتباه رخ داده است.


📌ادامه دارد...


▪️برگرفته از : دروس رجال معظم له در سال 62، جلسه 11
#نکات_اشارات
#دروس_رجال
#رجال
#اجماع
#نسخ_خطی

—------—

🔍 کانال «مرکز فقهی امام محمد باقر(ع)»：
👉@mfeqhi

@ketabenaab مقاله #اجماع درنگاه محققلن شیعه و نقش آن در# استنباط

🌟نکات و اشارات🌟

📌حجیت اجماع
آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی(دام ظلّه):
«اجماع» چه مدرکی باشد و چه نباشد، اگر اتصال آن به زمان معصوم‏(علیه السلام) ثابت شود، صلاحیت استناد دارد؛ هر چند اجماع مدرکی باشد و حتی خود مدرک، صلاحیت استناد نداشته باشد. زیرا دلیل عمده برای حجیّت اجماع، تقریر معصوم است. یعنی مطلبی که در تمام ازمنه و از جمله دوران معصوم‏(علیه‌السلام) محل ابتلاء بوده و ردع نشده، حجّت می‏باشد و حمل بر تقیّه نیز نمی‏توان کرد. زیرا تقیّه در مورد یک مسأله در تمام ازمنه نبوده است.
البتّه بسیاری از اجماعات متأخرین مستند به استدلالات آنها بوده و اتصال به زمان معصوم را نمی‏توان احراز کرد.

👈منبع: درس خارج نکاح، جلسه اول، به تاریخ 22 شهریور 1377
#نکات_اشارات #اجماع #حجیت #تقریر_معصوم #تقیه

______________________
🔍 مقالات و اخبار بیشتر در کانال «مرکز فقهی امام محمد باقر(ع)»：
👉https://telegram.me/joinchat/BODHgj6mACyXBok11LkYWA

📚

🔴تحلیلی بر ارتباط امام‌ زمان علیه السلام با فقه، در پرتو نظریه‌ی اجماع تشرّفی

دکتر شیخ حسینعلی سعدی

فصلنامه مشرق موعود - شماره۲۰ - زمستان ۹۰

#مقاله
#اجماع
#فقه

@AlBasatin

🌟نکات و اشارات🌟

⏺ اصحاب اجماع (1)

آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی:
💥 بحث اصحاب اجماع در فقه ثمرات بسیاری دارد.
کشّی که در قرن چهارم می‌زیسته درباره‌ جماعتی که تعداد آنها به یک حساب هجده نفر و به حساب دیگر بیشتر می‌باشد گفته است که علماء اجماع کرده‌اند که آنها اجماع بوده که عصابه، آنها را در مرویاتشان تصدیق کنند و روایات آنها را تصحیح کنند. چون کلمه اجماع در مورد آنها وارد شده است نام آن عده را اصحاب اجماع گذاشته‌اند.

🔘 ما ابتدا باید عبارت کشی را بخوانیم و بعد بررسی کنیم که عدد آن جمعیت چقدر است و بعد ببینیم مراد کشی از آن عبارت چیست و بعد ملاحظه کنیم که آیا ادعای کشی که اجماع منقول است می تواند حجّت باشد یا نه.

کشی در سه جای کتاب خود این مطلب را نقل می‌کند:
1️⃣ یکی در اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام که آن را تحت عنوان تسمیة الفقهاء ذکر می‌کند و بعد شش نفر را ذکر می‌کند که اصحاب بر تصدیق آنچه آنها نقل می‌کنند اجماع کرده‌اند و به فقه بودن آنها اقرار کرده‌اند و بعد اضافه می‌کند که افقه آنها زراره می‌باشد. این دسته، طبقه ی اولی می‌باشد.(http://lib.eshia.ir/14015/2/507

✅ این شش نفر عبارتند از:
1. زراره
2. محمد بن مسلم
3. بُرید بن معاویه ی عجلی
4. فضیل بن یسار
5. معروف بن خرَّبوذ مکی
6. ابو بصیر

🔹منظور از ابوبصیر چه کسی است؟
کشّی نام ابو بصیر اسدی را می‌برد ولی در ذیل اضافه می‌کند که بعضی به جای ابو بصیر اسدی، ابو بصیر مرادی را ذکر کرده‌اند که همان «لیث بن البختری» است. البته هر دو ابو بصیر جزء اصحاب آن دو امام می‌باشند که گاه این دو را با هم اشتباه می‌گیرند. نام ابو بصیر اسدی، یحیی بن ابی القاسم اسدی است و ابو بصیر مرادی، لیث بن البَختَری است که البَختری نام پدر او است.

👈 بهترین کتاب و رساله‌ای که در مورد ابو بصیر نوشته شده است رساله‌ای است که جدّ پدری آیت‌الله خوانساری، مرحوم سید محمد مهدی خوانساری تألیف کرده است که نام آن: «رسالة عدیم النظیر فی احوال ابی بصیر» است(http://lib.eshia.ir/27368/1/275.
قاموس الرجال هم در مورد ابو بصیر تحقیقاتی دارد ولی به پایه‌ رساله‌ مزبور نمی‌رسد. ایشان در رساله‌ی مزبور تقویت می‌کند که کلام کشی صحیح باشد و مراد از ابو بصیر، اسدی باشد نه مرادی.

2️⃣ طبقه ی ثانیه جزء اصحاب حضرت صادق علیه السلام است که شش نفر در این طبقه وجود دارند که کشی در مورد آنها می‌گوید: «اجمتعت العصابة علی تصحیح ما یصح عنهم و تصدیقهم فیما یقولون و اقروا لهم بالفقه»(ر.ج: http://lib.eshia.ir/14015/2/673 .

✅ این شش نفر که در طبقه‌ شاگردان طبقه‌ قبل هستند عبارتند از:
1. جمیل بن درّاج
2. أبان بن عثمان
3. عبد الله بن بُکیر
4. عبد الله بن مُسکان
5. حمّاد بن عثمان
6. حمّاد بن عیسی
کشّی در جایی دیگر آنها را تحت عنوان تسمیة الفقهاء ذکر کرده است.

3️⃣ طبقه سوم که اصحاب امام رضا علیه السلام هستند (و بعضا از اصحاب امام کاظم و امام جواد علیهما السلام می‌باشند) شش نفر هستند(http://lib.eshia.ir/14015/2/830.

✅این افراد عبارتند از:
1. عبد الله بن مُغیره
2. صفوان بن یحیی بَجَلی که اهل قبیله بَجلیه بوده است
3. احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی
4. محمد بن ابی عمیر
5. حسن بن محبوب
6. یونس بن عبد الرحمان



📌ادامه دارد...


▪️برگرفته از : دروس رجال معظم له در سال 62، جلسه 11
#نکات_اشارات
#دروس_رجال
#رجال
#اجماع

—------—

🔍 کانال «مرکز فقهی امام محمد باقر(ع)»：
👉@mfeqhi

👤 بیهقی نیز به همین معنا اشاره می‌کند:

🔹أَخْبَرَنَا أَبُو طَاهِرٍ الْفَقِيهُ ، أَخْبَرَنَا أَبُو عُثْمَانَ الْبَصْرِيُّ ، وَالْعَبَّاسُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ قَوْهِيَارَ ، قَالا : حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْوَهَّابِ ، أَخْبَرَنَا يَعْلَى بْنُ عُبَيْدٍ ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ زَيْدِ بْنِ جُدْعَانَ ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيِّبِ ، قَالَ : " رَأَى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَنِي أُمَيَّةَ عَلَى مِنْبَرِهِ فَسَاءَهُ ذَلِكَ ، فَأُوحِيَ إِلَيْهِ إِنَّمَا هِيَ دُنْيَا أُعْطُوهَا ، فَقَرَّتْ عَيْنُهُ " ، وَهِيَ قَوْلُهُ تَعَالَى : وَمَا جَعَلْنَا الرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنَاكَ إِلا فِتْنَةً لِلنَّاسِ سورة الإسراء آية 60 ، يَعْنِي بَلاءً لِلنَّاسِ .

✍الكتب » دلائل النبوة للبيهقي » الْمَدْخَلُ إِلَى دَلائِلِ النُّبُوَّةِ وَمَعْرِفَةِ ... » جُمَّاعُ أَبْوَابِ غَزْوَةِ تَبُوكَ » بَابُ : مَا جَاءَ فِي رُؤْيَاهُ فِي مُلْكِ بَنِي أُمَيَّةَ ...
http://library.islamweb.net/hadith/display_hbook.php?bk_no=681&pid=334945&hid=2874

================

✅⬇️✅ این هم اجماع علمای اهل تسنن بر نزول این آیه در شان بنی‌امیه:::

من تاريخ القاضي شهاب الدين بن أبي الدم قال :‏ وفيها أمر بكتبة الطعن في معاوية وإبنه وأبيه وإباحة لعنهم وكان من جملة ما كتب في ذلك ‏:‏ بعد الحمد لله والصلاة على نبيه وأنـه لما بعثه الله رسولاًً كان أشد الناس في مخالفته بنو أمية وأعظمهم في ذلك أبو سفيان إبن حرب وشيعته مـن بني أمية قال : الله تعالى في كتابه العزيز :‏ والشجرة الملعونة‏ ‌‏، ( ‏الإسراء ‏:‏ 60‏ )👈👈‏ إتفق المفسرون أنه أراد بها بني أمية.‏ 👉👉

✅ مفسرين #اتفاق دارند كه منظور خداوند از شجره ملعونه همان بني اميه هست.

✍الكتاب: المختصر في أخبار البشر المؤلف: أبو الفداء عماد الدين إسماعيل بن علي بن محمود بن محمد ابن عمر بن شاهنشاه بن أيوب، الملك المؤيد، صاحب حماة (المتوفى: 732هـ) الناشر: المطبعة الحسينية المصرية- ج 2 ص 57

__________

⁉️‼️ممکن است این سوال پیش آید که اینجا بیان شده، #اتفاق ، نه #اجماع !

لذا معنای اتفاق و اجماع را بیان می‌کنیم::

♦️فصل: معنى الاجماع
...باب: الأصل الثالث: الإجماع
👈فصل: ومعنى الإجماع👉
👈في اللغة: الاتفاق، 👉يقال: أجمعت الجماعة على كذا: إذا اتفقوا عليه.

🔹معنای اجماع در لغت به معناي اتفاق است.

الكتاب: روضة الناظر وجنة المناظر في أصول الفقه على مذهب الإمام أحمد بن حنبل-المؤلف: أبو محمد موفق الدين عبد الله بن أحمد بن محمد بن قدامة الجماعيلي المقدسي ثم الدمشقي الحنبلي، الشهير بابن قدامة المقدسي (المتوفى: 620هـ)

♦️« اتفاق »
(اِ تِّ) [ ع . ] 1 - (مص ل .) با هم شدن ، با هم بودن . 2 - (اِمص .) اِجماع .
[ فرهنگ فارسی معین | واژه یاب ]

________

🔰و طبق عقیده عامه، كسی که سعی در انكار اجماع و اتفاق مفسرين داشته باشد، دين خود را باطل كرده است:::

بزدودي مي گويد:

ومن انكر الإجماع فقد ابطل دينه كله لان مدار اصول الدين كلها ومرجعها إلى إجماع المسلمين

✍أصول البزدوي ج 1 ص 247

〰〰〰〰〰〰〰

🆔 کانال برهان و اثبات حقایق شیعه از کتب مخالفین
@borrhan