#نسخ_خطی

متاسفانه ننوشتن جزییات نسخه های خطی در فهارس آنها(حتی جزییات بسیار کوچکی مثل چگونگی تهیه نسخه)باعث اشتباهات بعدی و سخت شدن کار افرادی میشود که با نسخه ها سر و کار دارند و چه بسا یک نسخه در بین چند کتابخانه چرخیده باشد و در فهارس همه آمده باشد و محقق متوجه نشود که همه اینها یک مورد بوده اند.حقیر تا به حال فقط دو کتابخانه را یافته ام که روش تهیه تمام نسخشان را در جایی نشر داده اند.کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه ملی ایران

به عنوان مثال یکی از نسخه های خطی راجع به حضرت زهرا سلام الله علیها،نسخه ای به شماره ۲۶۲/۲۲ در کتابخانه مرحوم فخرالدین نصیری در شهر تهران است که این کتابخانه در زمان حیات صاحب مجموعه به علت خرید و فروش زیاد ایشان مرتب تغییر میکرده و بعد از فوتشان،همه نسخشان از دست وراثشان رفت و کلا سرنوشت کتابخانه مشخص نشد.برای همین پیدا کردن سرنوشت نسخ آنجا تقریبا محال است مگر اینکه به آن دو کتابخانه رفته باشد یا مقایسه تطبیقی با نسخ کتابخانه های دیگر شود.

بحمدلله چون مرحوم نصیری کاتب آن نسخه و رسایل آن مجموعه را ذکر کرده بودند با مقایسه ای تطبیقی از طریق فنخا(که دست اقای درایتی بابت این تالیف گرانسنگ درد نکند)دریافتیم که این نسخه،نسخه شماره ۱۸۳۹۶ کتابخانه مجلس است که در فهرست آنجا جلد پنجاه صفحه ۱۶۱ تا ۱۶۴ معرفی شده است.

همچنین دو نسخه به شماره های ۱۴۵/۶ و ۱۶۳/۱۰ از کتابخانه شیخ علی حیدر الموید بنام رویای فاطمه المشهوره از شیخ احمد احسائی که بعدها به کتابخانه آستان قدس منتقل شد و الان به شماره های ۳۶۶۰۸ و ۳۶۶۰۹ در انجا نگهداری میشوند که این را از مقایسه اغاز و مولف و محتوای نسخه ها باهم دریافتیم.

یقینا اگر اطلاعات این دو فهرست ناقص بود،نمیتوانستیم دریابیم که این نسخ چه سرنوشتی پیدا کردند و الان در کجا نگهداری میشوند ولیکن به خاطر فهرست نگاری خوب این دو مجموعه توانستیم اینهارا شناسایی کنیم

@fatemipajoh

#نسخ_خطی

یک نسخه خطی که امروز اطلاعاتش را دیدیم ولی متاسفانه به آن دسترسی نداریم نسخه ۸۰۶/۲۵ مجامیع در کتابخانه مرکزی مکه بنام "سوال فی هل ابابکر الصدیق افضل من سیدنا ابراهیم و فاطمه ولدی رسول الله صلی الله علیه و سلم و جوابه" است که مولف آن احمد بن قاسم صباغ عبادی مصری شافعی مذهب متوفی ۹۹۲ قمری است.

از عنوان رساله مشخص است که موضوعش چیست ولیکن متاسفانه در فهرست آنجا،توضیحی نیامده که مولف کدام رای را اختیار کرده است.

اگر مولف قول به رجحان صدیقه کبری سلام الله علیها داده باشد که مساله بسیار مهمی میشود و بسیار به درد مناظرات با اهل سنت میخورد.اگر مولف قول به رجحان خلیفه اول نسبت به صدیقه کبری داده باشد که لازم است آن رساله را بدست اورده و یک نقد مفصل درین زمینه نوشته شود.

اگر کسی از دوستان دسترسی به این رساله دارند ممنون میشویم که آن را برای ما ارسال کنند تا بررسی اش کنیم.

@fatemipajoh

🎥 فیلم

📌 معرفی بخش #نسخ_خطی «کتابخانه ملی رژیم اسرائیل»

📖 پژوهشهای اسلامی و نسخ قدیمی قرآن کریم در #اورشلیم

🔆 ۵ میلیون نسخه کتاب

🆔 @Rejal_science

#نسخ_خطی
#مصحف_حضرت_زهرا

کتاب جفر جامع(مصحف)حضرت زهرا سلام الله علیها:

منسوب است که حضرت زهرا کتابی بنام مصحف داشتند که اخبار شیعیان را تا روز قیامت گفته و منشاء این کتاب،حضرت جبرییل و کاتب آن امیرالمومنین بوده است.

مقالات و کتابهای متعددی درباره مصحف حضرت زهرا نوشته شده و تحلیلها و بررسی های مفصلی درین زمینه کرده اند.منتهی یک مطلب برای حقیر جالب بود.

یک نسخه کتاب جفر به تاریخ کتابت ۱۰۵۴ قمری توسط سلطان محمد بن محمد علی حکم آبادی نطنزی که خود و برادران و فرزندش شیعه و کاتب نسخ خطی و مقیم اصفهان بودند،در کتابخانه امام جمعه گلپایگان به شماره ثبت ۵۲ وجود دارد که تصویر آن در مرکز احیاء قم موجود است.هرچند که در سایت ذخائر،به اشتباه این نسخه را در کتابخانه امام جمعه زنجان هم با همین مشخصات اورده ولیکن اشتباه است و همان امام جمعه گلپایگان صحیح است.

این کتاب به شکل کتب جفر است و در جدولهای ۱۴ در ۱۴ قرار دارد و ۱۹۶ صفحه دارد.این نسخه نواقصی هم از اغاز کتاب و هم از پایان کتاب دارد.کتاب جفر جامع باید در جداول ۲۸ در ۲۸ باشد و کلا باید ۷۸۴ صفحه باشند.ولی نسخه ما ۱۹۶ صفحه است.

درباره اعتبار انتساب کتاب به حضرت زهرا بحث زیادی است.یکی از احتمالات مربوط به مصحف حضرت زهرا همین است که این کتاب بر اساس علم جفر نوشته شده و به همین دلیل میتواند به سوالات مختلف پاسخ بدهد.نه اینکه واقعا کل اخبار را ریز به ریز مثل کتب تاریخی نوشته باشد.هرچند که این احتمال،مخالفینی دارد و اسنادی بر علیه این ماجرا هست که فعلا جزییاتشان را ذکر نمیکنیم.

درباره کاتب فقط همین را فهمیدیم که شیعه بوده(به خاطر اینکه نسخه ای از کمال الدین و علل الشرایع شیخ صدوق و قواعد الاحکام علامه حلی را کتابت کرده) و اهل اصفهان و نطنز هم بوده(در پایان همین نسخه،قید کرده که مقیم اصفهان بوده.نسخه کمال الدینش را هم در بقعه شیخ مسعود که در نطنز هست کتابت کرده).کتابتهایش بین ۱۰۴۱ تا ۱۱۰۰ بوده پس بازه زمانی عمرش همین حدودها بوده.دو برادر از او میشناسیم که عبدالعلی و نعمت الله هستند و هردو کاتب نسخ خطی بودند.پسرش هم امین الدین علی نام داشته که مثل عموها و پدرش بوده.

پسرش نسخه ای از کتاب رمل را در سال ۱۰۶۳ کتابت کرده.اگر فرض کنیم در زمان کتابت این نسخه،پدرش حداقل چهل سال داشته(بیست ساله بود که ازدواج کرده و پسر گیرش امده و پسرش هم در بیست سالگی کتابت کرده)پس سلطان محمد حداقل متولد ۱۰۲۳ هست و با این مبنا حداقل ۸۰ سال عمر کرده‌(اخرین کتابتش مربوط به ۱۱۰۰ هست).هیچ اطلاعات دیگری ازین کاتب و خانواده اش نیافتیم الا همین مطالب که انها را بر اساس استنادات فنخا در ج ۴۱ ص ۹۳۸ بدست اوردیم.

چون حقیر اطلاعاتی درباره علم جفر ندارم،از اندیشمندان و صاحب نظران درین زمینه تقاضا میشود برای شناسایی این نسخه،کمک بفرمایند.همینطور هر اطلاعات دیگری راجع به نسخه شناسی و مولف و کاتب و اعتبار کتاب و غیره.

@fatemipajoh

#نسخ_خطی

ما سه نسخه خطی پیرامون حضرت زهرا سلام الله علیها در شیراز میشناسیم:

نسخه اول به شماره ۸۳۶/۲ کتابخانه علامه طباطبایی که کتاب الدرة الغراء فی وفاة الزهراء از حسین بن محمد درازی بحرانی است.

نسخه دوم به شماره ۵۰۸ کتابخانه خانقاه احمدیه است که نامش فاطمیه استرو مولفش یا جلال الدین خاقانی شیرازی است و یا پدرش محمد طاهر و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

نسخه سوم به شماره ۱۰۸ به نام فاطمیه و مولفش حاج علی اکبر شیرازی معرفی شده که قبلا در کانال مطرح شد که احتمالا اشتباهی صورت گرفته باشد و این نسخه،همان نسخه دوم باشد.

حقیر توفیق داشتن این نسخ را نداشتم تا امروز استاد گرامی و فهرست نگار برجسته حضرت اقای محمد برکت(که از مفاخر فهرست نگاری نسخ خطی هستند و طبق فهرست نامه ایران اقای متقی،تا سال ۹۰ ایشان حداقل ۲۲ عنوان فهرست نسخه های خطی نوشتند)تصویر آن دو نسخه را برای موسسه ارسال فرمودند.اجره علی الله.

کتاب الدرة الغراء در سال ۸۹ در بحرین چاپ شد.سال ۹۵ هم توسط عتبه حسینیه چاپ شد.ولی خبری از چاپ کتاب فاطمیه(کتاب دوم در بالا)نداریم.اگر کسی از دوستان تمایل به تصحیح آن دارند به حقیر اطلاع بدهند تا در همه زمینه های مربوط به تصحیح و چاپ،همکاری کنیم.

@fatemipajoh

#نسخ_خطی

یکی از کتب جالب و مهم درباره حضرت زهرا،کتابی از سید محمد مرتضی بن سید حسنعلی صاحب حسینی جونفوری،از علمای شیعه در بلاد هند است.

این عالم بزرگوار از علامه حسن صدر اجازه روایی داشت و کتب متعددی را نوشت که توضیحشان در طبقات اعلام الشیعه اقابزرگ ج ۵ ص ۳۴۲ امده است.

یکی از کتبی که ایشان نوشته اند کتاب "کحل الناظرین فی تفضیل الزهراء علی الانبیاء و المرسلین" است.ترجمه نام کتاب "سرمه کشیدن نگاه کنندگان در برتری حضرت زهرا بر انبیا و پیامبران" است.

طبق گفته اقا بزرگ طهرانی در الذریعه ج ۱۷ ص ۲۸۵ ش ۳۱۸،این کتاب در سال ۱۳۰۲ قمری(۱۲۶۳-۶۴ شمسی) در هند چاپ شده است.چون این عالم اهل جونپور هند بوده احتمالا مطبعه کاظمی آن را چاپ کرده باشد چون تنها مطبعه ای از آن شهر است که آن را میشناسیم.

ولیکن متاسفانه هیچ اطلاعاتی از نسخه خطی و یا چاپی این کتاب گهربار با وجود اهمیت بسیار بالایش یافت نشده که موجب تاسف است.

موسسه یاوران اندیشه فاطمی به ازای هرکسی که بتواند تصویر یا اصل این کتاب را بیاید حاضر است اسکن ۵۰ نسخه خطی از ارشیو موسسه و یا ارشیو پنج سال روزنامه های موجود در موسسه را هدیه بدهد.

برای ارتباط با ما از طریق ایدی زیر ارتباط برقرار کنید:
@mposaiy

@fatemipajoh

#نسخ_خطی
در کتاب فاطمه سلام الله علیها در آیینه کتاب از مرحوم استاد انصاری زنجانی رحمة الله علیه در ویراست ششم که در سال ۹۳ چاپ شد در صفحه ۹۲۶ شماره ۲۶۴۱ امده است که دو نسخه خطی از کتابی بنام فضائل فاطمه در دانشگاه تهران به شماره های ۳۴۹۷ و ۶۱۱۹ وجود دارد و ادرس آن دو شماره را نیز داده اند.

اولا ایشان ادرس شماره ۶۱۱۹ نسخه های میکروفیلمی دانشگاه تهران را داده اند که در واقع،میکروفیلم همان شماره ۳۴۹۷ دانشگاه است.نسخه شماره ۳۴۹۷ یک مجموعه با ۱۲ رساله هست که در فهرست آنجا ج ۱۲ ص ۲۵۰۵ تا ۲۵۰۷،هیچکدام از رساله هایی که فهرستشان امده ارتباطی با حضرت زهرا ندارند و خود نسخه هم مشاهده کردیم و ارتباطی با ایشان نداشت.

از آقا زاده های مرحوم انصاری زنجانی و سایر اعزه درخواست میکنیم اگر اطلاعات دیگری درباره این نسخه دارند بفرمایند.ما ۱۲ نسخه از دانشگاه تهران و ۲ نسخه از کتابخانه های وابسته به آن درباره حضرت زهرا یافتیم ولیکن همچین نسخه ای را نتوانستیم تطبیق بدهیم یا حداقل احتمال غلط املایی به آن بدهیم.

@fatemipajoh

‍‍ ‍‍ ? مقالات

♦️بررسی مفاهیم نمادین نقوس سرلوح آغازین خمسه نظامی موجد در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری)
?پدیدآورده: علی پور، مرضیه؛ مراثی، محسن


✍️ از نسخه های نفیس و منحصر به فرد دوره صفویه می توان به نسخه خمسه نظامی موجود در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری) که توسط خواجه میرک شیرازی به سال 956 ه.ق کتابت شده، اشاره نمود که صفحات مصور آن شامل 30 مجلس نگارگری و 6 سرلوح مذهب بدون امضاء می باشد. علاوه بر این صفحات، میان سطرهای صفحات مقابل نگاره ها و سرلوح ها به طرزی زیبا تذهیب و متن آنها طلا کاری شده است. نوع ترکیب بندی سرلوح مذهب افتتاح خمسه نظامی که متعلق به مخزن الاسرار می باشد از زیباترین نمونه های نسخ خطی می باشد که متشکل از صفحه مزدوجی است که اشعار ابتدایی مخزن الاسرار در 8 مصرع در شمسه های میانی آن به خط نستعلیق و به رنگ طلایی بر زمین های لاجوردی کتابت شده است.
این سرلوح دارای حاشیه بزرگ و اصلی است که سه طرف آن را دربرگرفته است و ضلع چهارم که همخوان با عطف کتاب می باشد، فاقد این حاشیه است. این حاشیه پهن لاجوردی با نقوش اسلیمی و گل و بوته و ختایی (گل شاه عباسی) تزیین شده است. نقوش اسلیمی حرکتی نرم و سیال دارند که نگاه ببینده را در سراسر سطح تزیین شده به حرکت و سکون وامی دارد و طرح های ختایی نیز مانند اسلیمی به تناسب فضا و طرح های موجود روی سطح اثر هنری می چرخند و هنرمند از اشکال واق در تزیینات اسلیمی استفاده کرده است. سرهای بدون گردن و تنه انسانی و حیوانی (شیر، گوسفند، اردک، روباه) در پیچش ها و یا محل برخورد ساقه ها و یا انتهای آنها ترسیم شده اند.
درون جدول مذهب شمسه میانی و دو ترنج تزیینی در بالا و پایین آن و چهار لچکی - با نقوش گیاهی و حیوانی - در اطراف جدول مشاهده می شود. درناهایی با رنگ خاکستری و
حرکاتی موزون بر فراز ابرها بر زمینه طلایی بر گرد شمسه میانی در گردش اند. نقوش واق در اطراف شمسه مرکزی ترسیم شده اند و چهار نقش حیوانی در جهات جغرافیایی به نحوی قرار گرفته اند که بین آنها چهار سر انسانی بر زمینه آبی لاجوردی جای گیرد و همچنین دو سر حیوانی در ترنج های تزیینی به تصویرکشیده شده اند. البته این نوع طراحی در سرلوح افتتاح کتاب کنایه از مضامین حکمی کتاب است. در این تذهیب، نگارگران سعی کرده اند از عناصر بصری ای بهره ببرند که معانی را بهتر انتقال دهند. از این نظر نیز اثر بینظیری را با استفاده از عناصر تجسمی خلق کرده اند که اسراری را نشان می دهد که در عرفان آن زمان متداول بوده است و هنرمندان با
بهره گیری از این مفاهیم، ماورایی بودن موضوع تذهیب را تشدید و تاکید کرده اند.

#مقالات
#نسخ_خطی

@kashifalgetaa

#یادداشت #نسخ_خطی

همانطور که قبلا مکررا در اینجا عرض کردیم،طبق دیدگاه ما قبر حضرت زهرا سلام الله علیها در داخل منزل ایشان قرار داشته که الان آن منزل در داخل مسجد النبی هست و ان شاءلله در اولین فرصت یک کتاب مفصل درین زمینه خواهیم نوشت.

امروز که در حال جمع اوری نسخ مربوط به حضرت زهرا بودیم یک نکته را در همین راستا یافتیم.

سید ابراهیم بن ابوالحسن الحسینی(که متاسفانه هیچ اطلاعاتی راجع به ایشان نیافتیم الا اینکه در موسوعه مولفی الامامیه بدون هیچ سندی امده که ایشان از علمای قرن سیزدهم هستند) کتابی بنام مشکاة الزائرین نوشته که الان نسخه اش در کتابخانه مدرسه حجتیه قم به شماره ۳۲۴ موجود است ولی متاسفانه تاریخی ندارد.

ایشان در این کتاب راجع به مکان قبر حضرت زهرا سلام الله علیها مینویسند:ظاهر اکثر احادیث معتبره آن است که آن حضرت در خانه خود مدفون گردیده که متصل به حجره رسول صلی الله علیه و آله است و اکنون ضریحی برای آن حضرت ساخته اند.

این مطالب در صفحه ۲۶ فهرست نسخه های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم است که استاد رضا استادی در سال ۵۴ این کتاب را تالیف و چاپ کرده اند.

قبلا ما در اینجا تصویری را از قبر حضرت زهرا سلام الله علیها نشان دادیم که یک شئ روی قبر ایشان قرار دارد(شبیه صندوق یا ضریح)و روی آن پارچه سبز کشیده شده و نقاشی ای از قرن دهم هجری هم نشان دادیم که برای قبر آن حضرت،ضریح کشیده بودند.

ان شاءلله در اینده مطالب بیشتری راجع به این زمینه ارسال میکنیم

@fatemipajoh

🔽 برگرفته از اینستاگرام ذکر شده در انتهای فرسته:
دیروز توفیقی دست داد خدمت جناب آقای دکتر متقی عزیز مسئول محترم موسسه بساتین برسم. ایشان، بر ضرورت و اهمیت نسخه های خطی تاکید داشتند. نیز منتقد این مساله بودند که نسخه های خطی جایی در پژوهش در میان نخبگان کشور ما ندارد الا عده قلیلی که قدر و قیمت نسخه های خطی را می دانند و با آنها "زندگی" کرده اند. البته خود او سالهاست با نسخه های خطی زندگی کرده و کارهای ماندگار و بزرگی هم در این عرصه به دور از هیاهو و تبلیغات و با کمترین امکانات انجام داده است. ایشان از خاطراتش در کتابخانه مرعشی قم و سایر کتابخانه ها میگفت و اینکه برخی اندیشمندان غربی با چه ولعی ( و نیز با درکی که از اهمیت نسخه های خطی پیدا کرده بودند، درست بر خلاف ما که لب تشنه کنار دریا نشسته ایم)، به ایشان مراجعه میکردند و حتی حاضر بودند با هزینه های زیادی، دسترسی به نسخه های خطی در ایران جهت انجام تحقیقاتشان پیدا کنند. ایشان حرف های زیادی داشت در این عرصه و به قول شاعر یک سینه حرف در دهانش موج میزد. متاسفانه بسیاری از نخبگان ما هنوز به اهمیت نسخه های خطی به عنوان منبع در پژوهش های خود، وقوف پیدا نکرده اند؛ یعنی به نوعی می توان گفت ناآگاهی! گرچه به قول آقای متقی این ناآگاهی یا بسیط است و یا مرکب! امثال آقای متقی هم با نسخه های خطی زندگی کرده اند، هم سواد لازم در این زمینه را دارند، هم ایمان راسخی به اهمیت و تعیین کنندگی و تحول آفرینیِ نسخ خطی در امر پژوهش دارند و هم عشق لازم را به این کار دارند؛ باید قدر این انسانهای شریف را بیش از پیش دانست و تلاش آنان را ستود و آنان را ارج نهاد؛ چه این ارج نهادن، پاسداشتِ میراثِ سترگ ِ نوشتاری عالمان این سرزمین، بلکه پاسداشت فرهنگ و تاریخِ خود ماست
پی نوشت: سمت چپ تصویر جناب آقای دکتر متقی و سمت راست تصویر دوست عزیزم آقای سید امیر افتخاری هستند
#آقای_دکتر_متقی
#سید_امیر_افتخاری
#محسن_جبارنژاد
#نسخ_خطی
#بساتین
https://www.instagram.com/p/B1AZlZhlaJE/?igshid=rls8ucpa51cs