📚«سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم»📚
(معرفی تحلیلی کتاب)

#شیما_کاشی

📗کتاب «سفرهای زیارتی در فرهنگ مردم» نوشته سید علیرضا هاشمی فشارکی است که در ۱۹۲صفحه توسط موسسه فرهنگی هنری مشعر منتشر شده است. چاپ نخست این کتاب در سال ۸۷ و چاپ دوم آن در۴۰۰۰نسخه در تابستان سال ۸۸ است. اینکتاب در واقع یک پژوهش اسنادی و توصیفی در خصوص فرهنگ عامه و برگرفته از اسنادی است که از دهه چهل در بایگانی واحد فرهنگ مردم در صدا و سیما نگهداری شده است. این اسناد از نقاط مختلف کشور به درخواست برنامه «فرهنگ مردم» درخصوص آداب و رسوم سفرهای زیارتی به مشهد، قم، عتبات عالیات و همچنین سفرزیارتی حج، تهیه و در هفت بخش شامل مقدمات سفر، بدرقه، چاووش و چاووش‍خوانی، ملزومات و تدابیر سفر، پیشباز، باورها و اعتقادات و ادبیات شفاهی تنظیم شده است.

📘هر کدام از این عناوین دارای چند سرفصل است که مرور آن‌ها می‌تواند به نحوی خلاصه مراحل و آداب سفرهای زیارتی نیز‌ باشد. «مقدمات سفر» شامل تامین مخارج، زمان سفر برای زیارت، وصیت کردن، پرداخت مهریه همسر، طلب بخشش و حلالیت از دیگران، اقرراهی(خرج راهی) است. «بدرقه» شامل قرآن و آب در مراسم بدرقه، تجمع و مشایعت، بیرق‌زنان، آش پشت‍پا است. بخش «چاووش و چاووش‌خوانی» نیز در دو فصل چاووش‍خوانی و اشعار چاووشی نگاشته شده است. «ملزومات و تدابیر» سفر شامل وسایل مورد نیاز سفر، مسیرهای سفر، همراهان سفر و دفن اموات است. بخش پنجم (پیشباز) که به آخرین مرحله یعنی بازگشت اشاره دارد شامل فصل‌های پیک و قاصد، مسافت و مکان پیشباز، خوشامدگویی، قربانی کردن، پذیرایی و ولیمه، هدیه و سوغاتی است.

📕بخش ششم به طور سرخطی به معرفی تعدادی از باورهای مربوط به سفرهای زیارتی پرداخته است و بخش آخر( ادبیات شفاهی)، در دو فصل تمثیل‌ها و مثل‌ها و امثال و حکم تنظیم شده است..شیوه نگارش کتاب بدین صورت است که ذیل هر عنوان و توضیحی که داده شده متن اصلی سند مربوط به آن با ارجاع به نگارنده آورده شده است. این راویان که اسامی و محل سکونت آن‌ها به طور کامل در بخش منابع فهرست شده است، همگی افرادی عادی از عامه مردم هستند که داستان‌های مربوط به سفرهای زیارتی و آداب و رسوم مربوط به آن را نوشته و به برنامه فرهنگ مردم فرستاده‌اند. آوردن این متن‌ها به جذابیت خواندن کتاب می‌افزاید؛ خصوصا آنکه این اسناد نه فقط مربوط به یک ناحیه خاص بلکه اقصی نقاط کشور است و کمک می‌کند که دیدی به نسبت جامع نسبت به موضوع پیدا کنیم. به علاوه این اسناد در بازه زمانی قابل توجه ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۳ پراکنده‌اند و این نکته نیز به جامعیت کار می‌افزاید. بخش آخر نیز که امثال و حکم و ضرب‌المثل‌هایی را که حول مفهوم زیارت هستند فهرست کرده است، می‌تواند منبع مناسبی برای درک عمق نفوذ سنت‌های مربوط به سفرهای زیارتی در فرهنگ عامه مردم باشد.

📙با توجه به این‌که در زمینه زیارت، آثار بسیار کمی با رویکرد اجتماعی تولید شده، این کتاب جزء معدود آثاری است که به بحث مهم زیارت با رویکردی اجتماعی پرداخته است. خصوصا اینکه برخلاف سایر کارهای مردم‌نگارانه با موضوع زیارت که محلی هستند و به یک شهر یا روستای خاص اختصاص یافته‌اند، این کتاب سنت‌ها و آداب و رسوم مربوط را از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری و براساس مراحل سفر دسته‌بندی کرده‌است. مستند بودن روایت‌ها و تلاش برای بررسی همه‌جانبه جایگاه زیارت در فرهنگ عامه مردم (بخش ادبیات شفاهی و امثال و حکم) نیز نقطه قوت این اثر نسبت به سایر آثار مشابه است. از این جهت می‌توان گفت این کتاب یکی از منابع مفید در زمینه زیارت پژوهشی است.

⬅️ متن کا#جامع](http://www.socio-shia.com/index.php/sociology-of-shia-fields/shia-ziarat/130-safarhaye-ziyarati" rel="nofollow" target="_blank">مل در سایت گروه مطالعاتی (کلیک کنید)

📚طرح‌های توسعه یا طرح‌های تخریب؟📚

#راضیه_شیخ‌رضایی

📗طرح توسعه حرم مطهر امام علی (ع)، طرح توسعه حرم امام حسین (ع) و سایر طرح‌های بازسازی حرم‌های مطهر در عراق و سوریه توسط ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران صورت می‌گیرد. این پروژه‌ها هزینه‌های بسیاری دارد که توسط کمک‌های مردمی، شرکت‌های نیمه‌دولتی و دولتی تأمین می‌شود. چنانکه به مناسبت‌های مذهبی، برای ساخت صحن و شبستان حضرت فاطمه (س) و طرح توسعه حرم مطهر امام حسین (ع) تبلیغات گسترده‌ای توسط رسانه‌ها صورت می‌گیرد تا هزینه این طرح‌ها با مشارکت‌های مردمی تأمین شود. بدین منظور در تمامی رسانه‌ها، درگاه‌های بانکی و اینترنتی برای پرداخت مبلغ و انواع شماره‌گیری‌های کد دستوری تبلیغ می‌شود.

📕طرح‌های توسعه به‌قدری هزینه دارد که تنها کمک‌های مردمی کفاف آن را نمی‌دهد و هرساله بودجه‌ای برای ستاد بازسازی عتبات عالیات پیش‌بینی می‌شود (به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی حج: ۱۳۹۴). برای یافتن این مبلغ بودجه در اینترنت جستجویی کردم ولی متأسفانه اطلاعات کاملی از بودجه‌های مصوبه در هرسال یافت نشد. یکی از این مبالغ که در سایت مجلس ذکرشده بود، مبلغ ۱۰۰میلیون دلار بابت احداث و بازسازی عتبات عالیات از محل افزایش درآمد حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی در سال ۱۳۹۰ بود (بند ۱۷ الحاقی لایحه بودجه ۱۳۹۰، به نقل از سایت مجلس). اگر همین مبلغ سالیانه از طرف دولت را به همراه کمک‌های مردمی و سایر سازمان‌ها و نهادها برای اجرای طرح‌های توسعه در نظر گرفت می‌توان تخمینی از هزینه‌های بسیار طرح‌های توسعه که ملت ایران پرداخت می‌کنند، پی برد.

📘ساخت‌وسازها و اجرای طرح‌های توسعه حرم‌های مطهر و مساجد گرچه ممکن است با نیت‌های خیر و برای رفاه حال زائرین ساخته شود اما ریشه‌های سیاسی- مذهبی پنهان و ابعاد فرهنگی تشیع ایرانی در این پروژه‌ها دخیل است. همچنین این حجم از ساخت‌وسازها پیامدهایی نیندیشیده‌ای دارند که در ادامه توضیح بیشتری خواهم داد.

📙ریشه‌های سیاسی- مذهبی اجرای این طرح‌های توسعه، ایجاد و تشدید فضای تقابلی بین تشیع جمهوری اسلامی و تسنن عربستان است. چنانکه ایران خواهان جلوه بخشیدن و پررنگ‌تر کردن حرم‌های مطهر ائمه در ایران و عراق است تا عناصر مادی شیعه را در برابر اهل سنت عربستان تقویت کند. درحالی‌که عربستان نیز پروژه نوسازی مسجدالحرام را دست دارد. این رقابت سیاسی و مذهبی بین ایران و عربستان چنان است که به جلوه‌های بصری جهان اسلام خدشه وارد می‌شود.

📘از پیامدهای نیندیشیده طرح‌های توسعه حرم‌ها می‌توان به تخریب «هویت شهر» و «منظر فرهنگی» حرم‌ها اشاره کرد. تنیدگی‌های انسانی، طبیعی و عناصر فرهنگی و اقتصادی با حرم که در طول سالیان و به اقتضای فضای شهری شکل‌گرفته است هویت شهرهای مذهبی را ساخته است اما به یک‌مرتبه با لودرها و جرثقیل‌ها نابود می‌شوند. بخشی از این نابودی منجر به ساخت شهری منفعت‌طلب و سوداگرانه با هتل‌های بزرگ می‌شود که درواقع فضای منفعت‌گرای گردشگری زیارت بر آن چیره می‌شود؛ مانند شهر مشهد. از طرف دیگر منظر فرهنگی حرم‌ها تخریب می‌شود منظری که باید گنبد از درون صحن‌ها و اطراف حرم پیدا باشد، با ساختمان‌های چندین طبقه درون حرم و بیرون حرم کور می‌شود.

📗درواقع آنچه در اجرای طرح‌های توسعه در آرامگاه‌های امامان و امامزادگان می‌بینیم، بزرگ‌سازی‌های بی‌قواره و نامطلوبی به نظر می‌رسد که نه‌تنها میراث فرهنگی و هنری و میراث دینی را تهدید می‌کند بلکه به صفا و سادگی این فضاها لطمه وارد می‌کند.

#زیارت_زمان_و_مکانهای_مذهبی
#جامعه‌شناسی_تشیع

⬅️ متن کامل مقاله در سایت گروه مطالعاتی (کلیک کنید)

کانال گروه مطالعاتی «جامعه‌شناسی تشیع»
جهت عضویت در کانال روی نشانی زیر کلیک کنید:
🖋@Socio_shia

📚 اربعین؛ روایتی دیگر📚
(گفتگوی ِ تشیع نرم ِ عراقی با تشیع سخت ِ ایرانی)

#دکتر_احمد_شکرچی
#گزارش نشست: هادی درویشی

📖 اشاره: دکتر احمد شکرچی –جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی- روز دوشنبه مورخ پنجم آذرماه میهمان گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع بود تا تجربیات و یافته‌های پژوهشی خود را در زمینه مراسم اربعین ۱۳۹۷ در عراق را با حاضران در میان بگذارد. شرح این جلسه در گزارش پیش‌رو آمده است.

📗 دکتر شکرچی در ابتدا با تأکید بر اینکه وقتی از مراسم پیاده‌روی اربعین صحبت به میان می‌آید ما در ایران مسیر نجف تا کربلا را به‌یاد می‌آوریم که ماحصل بازنمایی در رسانه‌های ایرانی است در حالی‌که پیاده‌روی اربعین در عراق شامل مسیرهای متعددی است. یکی از این مسیرهای پیاده‌روی اربعین، مسیری است که از منتهی الیه جنوب ساحل خلیج فارس در منطقه رأس‌البیشه در روز اول ماه صفر با عنوان «من البحر الی النحر» (از دریا تا قتلگاه) آغاز می‌گردد و در روز اربعین به کربلا ختم می‌شود.

📙 طی کردن مسیر مورد نظر که حدود ۵۹۰-یا۶۰۰ کیلومتر است و شامل شهرهای فاو، بصره، ناصریه، خضر، سماوه، دیوانیه، نجف و کربلا می‌شود، بطور میانگین حدود ۱۶ تا ۱۷ روز طول می‌کشد. اگر چه مسیر اصلی از شهرهای گفته شده می‌گذرد و جاده‌محور است اما مسیرهای دیگری نیز وجود دارند که از میان نخلستان‌ها و روستاها عبور می‌کنند و بر اساس زیارت‌گاه‌های متعدد شامل مزار صحابی‌ها، امامزاده‌ها و شخصیت‌های معروف شکل گرفته‌اند، به عبارت دیگر مسیرها از طریق زیارت‌گاه‌ها نشانه‌گذاری شده‌اند.

📕 ویژگی دیگر مسیر گفته شده بر خلاف مسیر نجف تا کربلا در عراقی‌بودن زائران است، توضیح اینکه اگر جمعیت زائران در مراسم اربعین را طبق گفته مقامات رسمی و مذهبی حدود پانزده میلیون نفر در نظر بگیریم از این تعداد دو میلیون نفر ایرانی و حدود یک میلیون نفر هم ملیت‌های دیگر هستند که همه از مسیر نجف تا کربلا به پیاده‌روی می‌پردازند در حالی‌که حدود سیزده میلیون نفر در مراسم، خود عراقی‌ها هستند بنابراین تقریبا همه زائران مسیر ذکر شده مانند سایر مسیرها بر خلاف مسیر نجف تا کربلا عراقی هستند.

📘 شکرچی در زمینه نوحه‌ها و صداهای مورد استفاده در مسیر به توضیح روایت ایرانی پرداخت و گفت معمولا در این روایت میان اربعین و بحث مدافعان حرم و سوریه رابطه جدی وجود دارد که اغلب در موکب‌های ایرانی و با صدای مداحان هیأت رزمندگان اسلام پخش می‌گردد اما در مسیر مورد نظر صداها و نوحه‌های مختلفی به گوش می‌آید. «هوسات» که در لغت به معنی شلوغ‌کردن است، در واقع بیشتر نواهایی بصورت جمعی است و حالت رجزخوانی و حماسی دارد که برای پیشواز زائران یا نوحه‌خوانی اجرا می‌شود. به علاوه، نوحه خوانی مداحان سنتی و همچنین مداحان جوان‌پسند نیز هم‌زمان در رقابتند.

📔 شکرچی در پایان ضمن اشاره به دو روایت عراقی و ایرانی از اربعین افزود در ایران، معمولا روایت رسمی سیاسی- نظامی از مراسم اربعین صورت می‌گیرد که از نجف تا کربلا را شامل می‌شود که بیشتر به شرح پذیرایی سفر و شرح تجربه‌های دینی زائران پرداخته می‌شود و پیاده‌روی تمرینی برای ظهور در نظر گرفته می‌شود اما مسیر عراقی‌ها واقع‌گرایانه و برگرفته از زندگی روزمره مردم و ساختار اقتصادی مردم عراق است. هر چند محققان معمولاً این دو روایت را در تقابل هم قرار می‌دهند اما به نظر می‌رسد مسیر مورد مطالعه را می‌توان مسیر گفت‌و‌گوی روایت‌های رقیب و ترکیب "تشیع نرم عراقی" با "تشیع سخت ایرانی" دانست.

#جامعه‌شناسی_تشیع
#نشست_علمی
#زیارت_زمان_و_مکانهای_مذهبی


کانال گروه مطالعاتی «جامعه‌شناسی تشیع»
جهت عضویت در کانال روی نشانی زیر کلیک کنید:
🖋@Socio_shia

📚زوال خاطره‌ها📚
(نگاهی به وضعیت ساکنان در بافت پیرامونی حرم‌های مطهر)

#راضیه_شیخ‌رضایی

📘در بحبوحه توسعه شهری، اماکن قدسی تشیع نیز از نوسازی و توسعه در امان نمانده است و به عبارتی ممکن است که نوسازی و اجرای طرح توسعه در مکان امامزاده‌ها حتی بیش از دیگر مکان‌ها با سرعت درحال انجام است.

📗مکان‌ها رد و اثر خاص بودگی دارند که در زیر تیغ توسعه ویژگی خودشان را از دست می‌دهند. حرم «امام رضا» و دیگر حرم‌های بزرگ و کوچک امامزاده‌ها در ایران از جمله مکان‌هایی اند که نه‌تنها برای ما خاص بودگی «قدسی» را دارد بلکه عرصه‌های حافظه جمعی نیز هستند. این اماکن مقدس عمیقاً باتجربه جمعی مذهبی مردم پیوند دارد و فضای فیزیکی آن‌ها در تقویت هویت جمعی نقش دارد. به نظر می‌رسد که خاص بودگی مکان قدسی امامزاده‌ها اولین دلیلی می‌تواند باشد که سرمایه‌های مالی و پولی را جذب می‌کند تا اجرای طرح توسعه مکان مقدس پیش رود. از طرف دیگر جاذبه زیارتی آن‌ها، عامل دیگری است که سوداگران را جذب می‌کند تا از ظرفیت قدسی موجود به نفع خود، از راه‌هایی مختلف کسب درآمد کنند.

📙اما دریغ از اینکه به‌طور ندانسته و ناخواسته، با توسعه اماکن قدسی نه‌تنها صورت بناها نابود می‌شود بلکه حافظه جمعی متبلور در یک بقاع متبرکه به مرور زمان به دست فراموشی سپرده می شود. در این بین، نقش محوری مردم به‌عنوان «راهنما و نشان‌دهندة هویت جمعی» زایل می‌شود و شاید بتوان گفت که اثر خاص بودگی و قدسیت مکان با چالش مواجه خواهد شد.

📕در ارتباط با نارضایتی مردم در اجرای طرح توسعه حرم‌ها می‌توان به تصاویر غم‌آلود فیلم مستند «نسیان» از زندگی مردمان پیرامون حرم مطهر رضوی ارجاع داد. این مستند که توسط «محسن آخوند پور» و به سفارش «پژوهشکده ثامن» در سال ۱۳۹۵ساخته و اکران شد، نمونه‌ای از نمایش فاجعه و بحران در پشت طرح‌های توسعه حرم‌ها است.

📘آخوند پور کارگردان این مستند، از احساس خود به‌عنوان شهروند مشهد و رنج و نارضایتی مردم نسبت به طرح‌های توسعه حرم و پیرامون آن به ماهنامه هنر و تجربه گفت: «راستش می‌دانستم حال منِ شهروندِ مشهدی خراب است، اما نمی‌فهمیدم چرا؟ می‌دانستم همه به‌نوعی به یک بیماری دچاریم، اما نمی‌فهمیدیم مشکل از کجاست؟ درواقع من اسم این کار را ساخت‌وساز نمی‌گذارم، اسم این کار تخریب و ویرانی است. من کم‌کم متوجه شدم این تغییرات، نه‌تنها پیرامون حرم مطهر را صدمه زده و به وضعیت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی امنیتی بافت آن منطقه آسیب جدی وارد کرده، بلکه به بقیه شهر مشهد هم سرایت کرده است. به‌واسطه این‌که حدود ۶۰ هزار نفر از ساکنین اطراف حرم ازآنجا رانده‌شده‌اند و درجاهای دیگری ساکن شده‌اند که با فرهنگ و شرایط زیستی آن‌ها هم‌خوانی ندارد و دچار تضاد فرهنگی شده‌اند. کسانی که صبح با صدای اذان و قرآن و نقاره حرم بیدار می‌شدند، حالا در جای دیگری ساکن شده‌اند که کاملاً حال‌وهوای متفاوتی دارد و این تضاد بیش از پیش رخ می‌نماید.»

📙وی در ادامه بیان کرد: «چیزی که از همه برای من مهم‌تر بود و تا پایان فیلم رهایم نمی‌کرد، درد مردم بود. مردم به‌شدت آزار دیده بودند. بعضی از این محلات دستخوش اتفاقات بدی شده و تا مدت‌ها آسفالت نشده بودند. زمین خاکی و حتی شیوع بیماری سالک زندگی شهری کسانی را تحت‌الشعاع قرار داده بود که در مهم‌ترین موقعیت جغرافیایی و استراتژیک مشهد زندگی می‌کردند؛ شهری که به لحاظ گردش مالی و تراکنش اقتصادی در ایران جایگاه مهمی دارد.»

📘در همین ارتباط می‌توان به حرم «حضرت عبدالعظیم»(ع) در شهرری اشاره کرد. در توسعه اولیه آن شعاع ۲۰۰ متر از حرم مدنظر قرار گرفت که خانه‌ها و مغازه‌های بسیاری در دو محله قدیمی «نفر آباد» و «هاشم‌آباد» توسط تولیت آستان خریداری و تخریب شد که شبهاتی موجود است که مردم تحت‌فشار آستان حضرت عبدالعظیم املاکشان را به قیمت بسیار پایینی داده‌اند و مردم رضایت چندان به این کار نداشته اند. بعد از این طرح توسعه، حال بخش بزرگ‌تری از محله نفر آباد تحت تأثیر طرح توسعه در سال‌های آینده قرارگرفته است، چنانکه ساکنان این محله دیگر رنگ آسایش و آرامش را ندیده‌اند.

📙ساکنان نفر آباد تنها می‌توانند ملک خودشان را به قیمتی بسیار پایین به شهرداری بفروشند، در غیر این صورت مجبورند در جهنمی که شهرداری برایشان ساخته است، زندگی کنند. خانه های خریداری شده توسط شهرداری صاف می شوند و مابین خانه‌های موجود، محلی برای پرسه معتادان و ... به وجود آمده است که اساساً امنیت منطقه از بین رفته است.‌ چنین اقداماتی نارضایتی شدیدی را بین اهالی این محله نسبت به توسعه حرم و وضع موجود ایجاد کرده‌ است.

↙️ مطالعه متن کامل در سایت گروه مطالعاتی (کلیک کنید):
www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/417


#جامعه‌شناسی_تشیع
#زیارت_زمان_و_مکانهای_مذهبی

📚«ساکن خیابان ایران» (معرفی کتاب)📚
[بخش سوم از سه بخش - پایانی]

#زهره_سروشفر

📕در «آخرالزمان شیعی و الاهیات سیاسی جمهوری اسلامی (برگزاری صبحگاه مشترک نیروهای نظامی و انتظامی در مسجد جمکران و دلالت های آن)، نویسنده از شکل‌گیری «تاریخ مقدس» تشیع حول دو محور اصلی «عاشورا» و «ظهور» سخن می‌گوید و رواج ادبیات نزدیکی ظهور و نظریه اتصال حکومت وقت به حکومت امام زمان را دو وجه اشتراک آخرالزمان‌گرایی عهد صفوی و عصر جمهوری اسلامی معرفی می‌کند. از نظر وی به ویژه از میانه دهه ۷۰ مسأله انتظار و ظهور موعود جایگاه دیگری یافته و ابعادش گسترده‌تر شده است. در این زمینه نمادها و نشانگان جدیدی برای «انتظار» مطرح می شود که محور اصلی اش مسجد جمکران است. در سال‌های اخیر دامنه تبلیغات در این خصوص به حدی گسترش یافته است که وارد فضاهایی کاملا رسمی همچون فضای نظامی کشور شده و برای مثال در روز نهم ربیع سال ۱۳۹۶ مراسمی به عنوان «صبحگاه مشترک نیروهای نظامی و انتظامی برای تجدید بیعت با امام زمان» در مسجد جمکران برگزار شد یعنی برای اولین بار در مکان و زمانی غیررسمی برای چنین مراسمی. مظاهری این رویداد را ناشی از حرکت جمهوری اسلامی از یک «نظام اسلامی» به سمت یک «نظام شیعی» و با مرجعیت قم به جای تهران می داند.

📙در «گذار از «وحدت» مذهبی به «تعایش» اجتماعی (ضرورت صورت‌بندی جدید در مساله تعامل شیعه/ سنی)» نویسنده ایده وحدت شیعه و سنی را یک ایده شکست‌خورده جمهوری اسلامی معرفی می‌کند که بیشتر به شکاف میان این دو دامن زده است. وی معتقد است باید از ایده وحدت که در هر سه میدان تاریخ، مذهب و دولت ایده‌ای شکست‌خورده است گذر کرد و به زیست این دو در کنار یکدیگر بدون پررنگ کردن موضوعات مذهبی رضایت داد. زیستن در فضایی مشترک منافع و مسائل مشابهی را ایجاد می کند که عامل نزدیکی شیعیان و اهل تسنن ساکن ایران است. همچنین می‌توان به گفتگوی نخبگان غیردینی هر دو مذهب در مورد امور غیردینی و نیز برجسته‌سازی دیگر وجوه هویتی آنها که در آن با شیعیان اشتراک دارند، همت گماشت.

📘«وحدت آمرانه (از نادرشاه تا جمهوری اسلامی)» دیگر یادداشتی است که در آن حسام مظاهری همچنان به پیگیری ایده وحدت شیعه و سنی پرداخته و این بار تبار آن را جسته است تا نشان دهد پیش از جمهوری اسلامی این ایده در حکومت‌های دیگری در ایران نیز سابقه داشته و در آنها نیز به شکست انجامیده است.

📙««واقعیت شیعه بودن» و اقتضائات هویتی (چگونه شعار «وحدت اسلامی» به رشد اندیشه‌های تکفیری در بین شیعیان کمک می کند؟)» مظاهری به این موضوع می پردازد که به نظر می رسد شیعه بودن با مسلمان بودن متفاوت است زیرا شیعه بودن یعنی اعتقاد داشتن به «ولایت» و «امامت». از آنجا که شیعیان یک جامعه اقلیت و تحت فشار بوده‌اند، مناسک و شعایرشان به حکم شرایط و به صورت عمل‌گرایانه حول شکاف میان شیعه و سنی شکل گرفته است. موقعیت اقلیتی موجب تأکید بر مرزهای هویتی و تمیزگذاری‌های میان شیعه و سنی شده است و از همین رو ایده وحدت برای شیعیان همچون خطری برای موجودیتشان تلقی می‌شود. همین امر به قوت گرفتن تشیع هویتی در دوره چهل ساله بعد از انقلاب و همراهی تشیع سنتی و تشیع هویتی برای تقویت مناسک شیعی و روشن کردن هر چه بیشتر مرزهای تشیع و تسنن انجامیده است. در واقع توسعه اندیشه وحدت به گسترش اندیشه‌های تکفیری در دفاع از موجودیت شیعیان منجر شده است.

📘«ساکن خیابان ایران» را می توان اثری دانست که به حکومت دینی در دوران پس از انقلاب در عرصه دینداری جامعه، تحولات حکومت در ارتباط با دینداری و نیز تحولات دینداری در ارتباط با چنین حکومتی پرداخته و مسائل و تناقضات ناشی از زیستن در سایه یک حکومت دینی را برای دینداری و دینداران برشمرده است؛ همچنین شکست سیاست‌های حکومت در این دوران در خصوص رشد و گسترش دینداری و مشخص کردن جهت و مسیر آن را خاطرنشان کرده است.

#جامعه‌شناسی_تشیع
#معرفی_کتاب

مطالعه متن کامل در سایت گروه مطالعاتی (کلیک کنید):
http://www.socio-shia.com/index.php/news-reports/90-mainnews/419