📚 اربعین؛ روایتی دیگر📚
(گفتگوی ِ تشیع نرم ِ عراقی با تشیع سخت ِ ایرانی)
#دکتر_احمد_شکرچی#گزارش نشست: هادی درویشی
📖 اشاره: دکتر احمد شکرچی –جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی- روز دوشنبه مورخ پنجم آذرماه میهمان گروه مطالعاتی جامعه‌شناسی تشیع بود تا تجربیات و یافته‌های پژوهشی خود را در زمینه مراسم اربعین ۱۳۹۷ در عراق را با حاضران در میان بگذارد. شرح این جلسه در گزارش پیش‌رو آمده است.
📗 دکتر شکرچی در ابتدا با تأکید بر اینکه وقتی از مراسم پیاده‌روی اربعین صحبت به میان می‌آید ما در ایران مسیر نجف تا کربلا را به‌یاد می‌آوریم که ماحصل بازنمایی در رسانه‌های ایرانی است در حالی‌که پیاده‌روی اربعین در عراق شامل مسیرهای متعددی است. یکی از این مسیرهای پیاده‌روی اربعین، مسیری است که از منتهی الیه جنوب ساحل خلیج فارس در منطقه رأس‌البیشه در روز اول ماه صفر با عنوان «من البحر الی النحر» (از دریا تا قتلگاه) آغاز می‌گردد و در روز اربعین به کربلا ختم می‌شود.
📙 طی کردن مسیر مورد نظر که حدود ۵۹۰-یا۶۰۰ کیلومتر است و شامل شهرهای فاو، بصره، ناصریه، خضر، سماوه، دیوانیه، نجف و کربلا می‌شود، بطور میانگین حدود ۱۶ تا ۱۷ روز طول می‌کشد. اگر چه مسیر اصلی از شهرهای گفته شده می‌گذرد و جاده‌محور است اما مسیرهای دیگری نیز وجود دارند که از میان نخلستان‌ها و روستاها عبور می‌کنند و بر اساس زیارت‌گاه‌های متعدد شامل مزار صحابی‌ها، امامزاده‌ها و شخصیت‌های معروف شکل گرفته‌اند، به عبارت دیگر مسیرها از طریق زیارت‌گاه‌ها نشانه‌گذاری شده‌اند.
📕 ویژگی دیگر مسیر گفته شده بر خلاف مسیر نجف تا کربلا در عراقی‌بودن زائران است، توضیح اینکه اگر جمعیت زائران در مراسم اربعین را طبق گفته مقامات رسمی و مذهبی حدود پانزده میلیون نفر در نظر بگیریم از این تعداد دو میلیون نفر ایرانی و حدود یک میلیون نفر هم ملیت‌های دیگر هستند که همه از مسیر نجف تا کربلا به پیاده‌روی می‌پردازند در حالی‌که حدود سیزده میلیون نفر در مراسم، خود عراقی‌ها هستند بنابراین تقریبا همه زائران مسیر ذکر شده مانند سایر مسیرها بر خلاف مسیر نجف تا کربلا عراقی هستند.
📘 شکرچی در زمینه نوحه‌ها و صداهای مورد استفاده در مسیر به توضیح روایت ایرانی پرداخت و گفت معمولا در این روایت میان اربعین و بحث مدافعان حرم و سوریه رابطه جدی وجود دارد که اغلب در موکب‌های ایرانی و با صدای مداحان هیأت رزمندگان اسلام پخش می‌گردد اما در مسیر مورد نظر صداها و نوحه‌های مختلفی به گوش می‌آید. «هوسات» که در لغت به معنی شلوغ‌کردن است، در واقع بیشتر نواهایی بصورت جمعی است و حالت رجزخوانی و حماسی دارد که برای پیشواز زائران یا نوحه‌خوانی اجرا می‌شود. به علاوه، نوحه خوانی مداحان سنتی و همچنین مداحان جوان‌پسند نیز هم‌زمان در رقابتند.
📔 شکرچی در پایان ضمن اشاره به دو روایت عراقی و ایرانی از اربعین افزود در ایران، معمولا روایت رسمی سیاسی- نظامی از مراسم اربعین صورت می‌گیرد که از نجف تا کربلا را شامل می‌شود که بیشتر به شرح پذیرایی سفر و شرح تجربه‌های دینی زائران پرداخته می‌شود و پیاده‌روی تمرینی برای ظهور در نظر گرفته می‌شود اما مسیر عراقی‌ها واقع‌گرایانه و برگرفته از زندگی روزمره مردم و ساختار اقتصادی مردم عراق است. هر چند محققان معمولاً این دو روایت را در تقابل هم قرار می‌دهند اما به نظر می‌رسد مسیر مورد مطالعه را می‌توان مسیر گفت‌و‌گوی روایت‌های رقیب و ترکیب "تشیع نرم عراقی" با "تشیع سخت ایرانی" دانست.
#جامعه‌شناسی_تشیع#نشست_علمی#زیارت_زمان_و_مکانهای_مذهبیکانال گروه مطالعاتی «جامعه‌شناسی تشیع»
جهت عضویت در کانال روی نشانی زیر کلیک کنید:
🖋@Socio_shia
