سید بزرگواراستاد علی آقای میرافضلی در آخرین فرسته ی موجود درکانال وزین چهارخطی مطلبی با عنوان چند رباعی از عرفا و حکمای پارسی۳و دررباعی های 9و10 از سیدجمالالدین کاشی و کمال الدین اسماعیل نقل رباعی فرموده اید که بنده پیشتر در یکی از نگاشته های موجود در ریزنکته های فرهنگ وادب بدان اشاره کردهام و متن آن مطلب دوباره نقل می شود
دو رباعی اخوانیه ای کوتاه ، ناشناخته و زیبا از اوایل قرن هفتم
در جنگ نظم ونثری که توسط عبدالعلی ابن محمود ابن قاسم ابن الحسن ابن احمد ابن محمد الرفاعی در طول بیش از یک دهه از سال 845 تا 856 در شیراز و شهرهای دیگری هم چون هرات و... نگاشته و اکنون در کنون در پاریس و کتابخانه ملی فرانسه نگهداری می گردد، موارد دست اولی یافت می شود از جمله این اخوانیۀ کوتاه که پیش از سال 635ه.ق سروده شده است عبدالعلی رفاعی می نویسد
لسید جمال الدین کاشانی فی المولی کمال الدین اسماعیل رحمت الله علیهما
ای آتش طبعت حسد باد شمال
وی لفظ خوشت مایه ده آب زلال
در خط و عبارتم اگر نقصان است
زآنست که دارم اشتیاقی به کمال
لکمال الدین اصفهانی فی جوابه
آورد ز کاشان نفس باد شمال
بویی زنسیم سخن وفضل جمال
بر دیده نه بر فرق نهادم سخنش
تا دور بود ز آفت عین کمال
وی در مطلب شان نوشته اند
رباعی ۹ - ۱۰. این دو رباعی در بیاض
متطبب (کتابخانۀ چلبی عبدالله، ۷۶۳ ق، برگ ۲۶پ) به نام همین دو شاعر و در انیس الخلوة ملطیوی نیز بی نام گوینده پشت سر هم نقل شده است (برگ ۱۰۰ر). رباعی دوم، در هیچ کدام از سه چاپ دیوان کمال نیامده است. جالب آن است که رباعیاتی از اثیر اومانی (دیوان، ۵۸۹) و شهابالدین سلیمانشاه (دیوان کمال، ۹۶۴) نیز با همین قافیه خطاب به کمال اسماعیل وجود دارد:
- گفتم برسم مگر پس از چندین سال (اثیر)
- چون نیست مرا به خدمتت راه وصال (شهاب)
گویندۀ رباعی نهم، سید جمالالدین کاشی از گویندگان گمنام نیمۀ اول قرن هفتم است. مایۀ شگفتی است که عبدالعزیز کاشی و محمود گلستانه که هر دو از ادبای کاشان بودهاند، شعری از او در روضة الناظر و انیس الوحدة نقل کردهاند.
وی در متن شان جمال الدین کاشی را شاعر گمنام نیمه اول قرن هفتم دانسته اید بلکه باید وی را شاعری نامور که به قول کمال اسماعیل نسیم سخن و فضل جمال را با هم داشته و تعریف شاعری بلندپایه و در عین حال فضل فروشی چون کمال قطعا نشان دهنده جایگاه والای اوست، از نیمه دوم قرن ششم و اوایل قرن هفتم دانست. و نقل شعر و رباعی از او از سوی شما نباید موجب شگفت زدگی شود، چون همانطور که گفتم او نامبردار و سرشناس بوده است. در جایی ندیده ام ولی براساس قرائن نباید وی جان سالم از یورش دهشتناک مغولان بی فرهنگ به در برده باشد.
نکته ای دیگر در این نوشته ها می تواند مورد توجه باشد امتداد حضور سیدجمالالدین کاشی از سده ششم تا سده نهم هجری در میان منتخبین شعر فارسی است که می تواند دستمایه پژوهشی ارزشمند درباره وی و حتی حیات ادبی ایران مرکزی در این دو سه سده باشد و شاید بتوان از این رهگذر به داشته های حائز اهمیتی در این زمینه دست یافت
#مهدی طهماسبی
@riznokteha