?معرفی کتاب: نقش اسماعیلیان در جنگ‌های صلیبی/ عبدالله ناصری طاهری/ ققنوس
آقای ناصری طاهری که صاحب تألیفاتی متعدد در موضوع جنگ‌ها صلیبی‌ست در این کتاب به شیعیان اسماعیلی و وضعیت آنان در جنگ‌های صلیبی پرداخته است.
فرقۀ اسماعیلیه امروزه بیشتر با وجهه‌ای فرهنگ‌پرور و فرهیخته شناخته می‌شوند ولی بر تاریخ آنها سایۀ اتهامات بسیار بزرگی سنگینی می‌کند. عموم اهل‌سنت به شدت نسبت به آنها بدبین بوده و آنان را ملحد و کافر و بی‌دین می‌شمردند و در مجادلات کلامی آنان را با عنوان قرمطی مورد حمله قرار می‌دادند. عموم شیعیان زیدی و امامی نیز نه تنها از آنان دفاع نمی‌کردند؛ بلکه دامان خود را بیرون کشیده و سعی داشتند به اهل سنت بقبولانند که تمایزی اساسی میان اسماعیلیان و آنان هست و در واقع اسماعیلیان خارج از شیعه هستند. اما علت این همه هجمه به آنها چه بود؟!
چندین دلیل دارد ولی قطعاً از میان آنها باید به رازآلودگی ایشان اشاره کرد. به طور کلی اقلیتی که آموزه و تشکیلات سرّی داشته باشد مورد بدگمانی اکثریت خواهد بود و اسماعیلیان که همواره یکی از لقب‌های‌شان "باطنی" بود، چنین خصلتی داشتند.
عامل مهم دیگری که می‌توان نام آورد واقعیت داشتن پاره‌ای از اتهامات بود. در میان اسماعیلیان غلومسلک‌هایی بوده‌اند که به کسی از پیشوایان نسبت خدایی داده‌اند. در میان آنها اباحی‌مسلکانی بودند که شریعت را نسخ‌شده می‌پنداشتند و از فسق و فجور باکی نداشتند. اما هرگز نباید گمان برد که این طیف، نمایندۀ کل جامعۀ اسماعیلی بوده و هستند!
عامل بسیار مهم دیگر حضور تروریست‌ها در میان اسماعیلیان بود. می‌شود از اسماعیلی‌ها که از یک‌طرف پیشگامان فلسفی‌اندیشی در مذهب بودند، و از طرف دیگر جنگاور و اهل جهاد بودند با عنوان «فیلسوفان مبارز» یاد کرد! اسماعیلی‌ها تربیت نظامی خاصی می‌دیدند و توان رزمی بالایی داشتند. طبیعی‌ست که از میان آنها گروه‌های مختلف مبارز برآید و بعضی از آنان افراطی و تروریست بوده باشند. همین‌طور هم بود؛ عالمان و حاکمان بزرگ اهل‌سنت همواره بر جان خود بیمناک بودند که نکند یکی از فداییان اسماعیلی در پوششی مبدل و ناگهانی، عملیات انتحاری کند و او را از پا درآورد. اتفاقی که برای بعضی از آنان افتاد! شنیدن نام -پیشوای اعظم جنگاوران اسماعیلی-"حسن صباح" بس بود تا لرزه بر تن شهنشاهان بیندازد.
با چنین وضعیتی اسماعیلی‌ها همواره متهم بودند که در جنگ‌های صلیبی خدمت‌گزار صلیبی‌ها بوده و دوشادوش آنان با مسلمانان می‌جنگیدند. ابن‌تیمیه رسماً اشغال بعضی ناحیه‌ها را به گردن آنان می‌اندازد. اما این اتهام -نظیر بعضی از دیگر اتهاماتی که به آنان وارد می‌شود- مغشوش است و از بخشی از حقیقت غفلت کرده‌اند.
با کمال تأسف عالم اسلام در آن‌زمان هم در آتش تفرقه‌های مذهبی می‌سوخت. اشعری‌ها به جان معتزلی و شیعی و صوفی افتاده بودند و میان مذهب‌های فقهی اهل‌سنت نیز جدال بود. اسماعیلی‌ها نیز در این فضا که از همه طرف مورد حمله بودند، به روش‌های تروریستی خود علیه اهل سنت ادامه داده بودند. ولی از مبارزه با صلیبی‌ها نیز غافل نبودند. اتفاقاً اولین مدافعان قدس آنان بودند و مردانه هم مقاوت کردند. در مرحله‌های بعدی هم جنگ‌های چریکی یا عملیات‌های انتحاری علیه آنان ترتیب می‌داند و بعضی بزرگان آنها -از جمله پادشاه شان- را کشتند. با این همه چندین بار پیش‌آمده است که گروهی از مسلمانان و صلیبیان برای مقابله با دشمنان داخلی‌شان با یکدیگر همدست شوند و این اختصاص به اسماعیلیان نداشته است.
اگر اسماعیلیان یکی به میخ زدند و یکی به نعل باید گفت که این عمل را فقط آنها مرتکب نشدند و اگر ملامتی هست بر همه هست!
به جد معتقدم که باید دربارۀ اسماعیلیه بازنگری جدی و توأم با انصاف صورت بگیرد. اصرار بر ترورهای گروهی از آنان در کنار غفلت از جمعیت‌های دیگری از آنان نظیر "اخوان الصفا" که پیشگامان صلح جهانی و وحدت ادیان در میان مسلمانان بودند جوانمردانه نیست.
آقای ناصری طاهری نیز در این کتاب سعی بر رفع پاره‌ای از این اتهامات دارد. و البته کمتر از نصف کتاب مطابق عنوان آن است. بخش‌های زیادی از آن به شرح جنگ‌های صلیبی و مذهب اسماعیلیه پرداخته است. به نظرم بهتر است این قسم کتاب‌ها چکیده و تخصصی باشند. زیرا تصور می‌کنم کسی که چنین کتابی را می‌خرد احتمالاً هم با جنگ‌های صلیبی آشنایی اجمالی دارد و هم اسماعیلیه و حال می‌خواهد همین موضوع خاص را بخواند.
به هر حال با رویکرد نویسندۀ ارجمند تا حد زیادی موافقم.
https://t.me/sfiles/82
