الف مبروک. ????
یک رباعی یکتا دربارۀ سیل
ایران کشوری سیل‌خیز است و سیل همواره بخشی از زندگی مردم ما بوده است. شرح جزئیات برخی از این سیلاب‌ها در متون ثبت شده است. بنابراین تعجبی ندارد اگر سیل و سیلاب یک مضمون بسیار رایج در ادبیات فارسی باشد. خدا می‌داند با سیل بلا، سیل ستم، سیل ماتم، سیل غم، سیل درد، سیل فتن، سیل اندوه، سیل جفا، سیل خون، سیل فنا، سیل سرشک، سیل قهر، سیل طمع، سیل حوادث، سیل خشم، سیل تیغ، سیل سیلی، سیل اجل، سیل محنت، سیل لعنت، سیل نکبت، سیل ظلم و سیل مرگ چقدر شعر ساخته شده است.
آن‌قدر سیل و مباحث وابسته به آن در ادب فارسی بازتاب دارد که شاید بتوان رساله و کتابچه ای دربارۀ آن نوشت. برای‌نمونه از دقّت در شعر فارسی درمی‌یابیم که همیشه در ایران «سیل بهاری» وجود داشته است؛ سیلی آن‌چنان بزرگ که سراب را به دریا مبدّل سازد: همی ز سیل بهاری شود سراب چو بحر (معزی). راه‌های مقابله با سیل هم مشخص بوده است... فی‌المثل ضرب‌المثل بوده که وقتی وقوع سیل حتمی است نباید آن‌قدر غافلانه زیست که غافلگیر شد:
نباید غنودن چنان بی‌خبر
که ناگاه سیلی درآید به‌سر (نظامی)
همه می‌دانستند و ضرب‌المثل بوده که:
شک نیست که بر ممرّ سیلاب
چندانکه بنا کنی خراب است (سعدی)...
و این توصیۀ بسیار بدیهی و رایج که: به‌زودی از گذار سیل برخیز (ویس و رامین).
از میان این‌همه شعری که با درون‌مایۀ سیل سروده شده، رباعی حبیب یغمایی، ادیب و شاعر و مدیر مجلۀ ماندنی یغما، چیز دیگری است. درخشان است. دردمندانه و صادقانه است :
زی کاخ بزرگان نشدت میل چرا؟
بر صدر نپرداختی از ذیل چرا ؟
تا آنکه شود«عاليها سافلها»
«طهران» نسپردی به‌پی ای سیل چرا»؟
این توضیح را هم نوشته است:«در اوایل مردادماه ۱۳۳۵ در نواحی جنوبی ایران سیل‌های عظیم برخاست و بسیاری از قرا و قصبات را ویران ساخت؛ اغنام و احشام فراوان تباه گشت و پیش از پانصدتن از کشاورزان هلاك شدند» (یغما٬مهر ۱۳۳۵ ٬ص۳۲۳).
منظور یغمایی از«طهران»، «کاخ بزرگان» است ولاغیر. «عاليها سافلها» نیز تعبیری قرآنی است. شاعر رند کاردرست با به‌کاربردن «عاليها سافلها»٬ کمال نکته‌دانی خود را نشان داده است. انگار سیلی ویژه را برای «کاخ بزرگان» آرزو کرده است؛ سیلی که توصیفش در قرآن کریم آمده است:
فَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا جَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَ أَمْطَرْنَا عَلَيْهَا حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ مَنْضُودٍ...هنگامی که امر ما فرارسید، «آنجا» را زیروزبر کردیم و بارانی از سنگ‌‌گِل‌های برهم‌نهاده، بر آنها نازل فرمودیم...
راست گفت خدایی که بر هر کاری تواناست...
https://t.me/n00re30yah
