روضة الشهدا با استقبال مردم مواجه شد و به دليل فقدان مقتل فارسي و همچنين حمايت دربار، بلافاصله در سراسر ايران رواج پيدا كرد و حتي باعث شد به مجالس عزاداري امام حسين(ع) «روضهخواني» بگويند.
آغاز تحريفات در مقتلنويسي
مقتلنويسي هم به مانند ديگر روايات و احاديثي كه درباره زندگي بزرگان و اولياءالله به ما رسيده از گزند تحريف در امان نمانده است. پوراميني در اين باره ميگويد: تا قبل از روضة الشهدا مقتلنويسها به خودشان اجازه دخل و تصرف در متن روايت اصلي را نميدادند. روايتها همه ساده بود، بدون تشبيه و توصيف اما در روضة الشهدا، بخشهايي كه نويسنده با عنوان «زبان حال حضرت» اضافه كرده بود، كاملا خارج از متن اصلي بود و همين موضوع باعث شد تا امروزه شاهد مباحثي به نام تحريفات عاشورا در حوزه مكتوب باشيم.
دوره صفويه، كتابهاي متعددي به تقليد از روضة الشهدا نوشته شد كه بيشترشان داراي منابع جعلي و روايات بيپايه و اساس بودند. اوج اين كتابها را فاضل دربندي نوشت و نام آن را «اكسير العبادات فياسرار الشهادات» گذاشت.
حجتالاسلام پوراميني درباره تحريفات اين كتاب ميگويد: فاضل دربندي كه رسم قمهزدن را هم باب كرده بود، چيزهاي بسيار عجيبي در كتابش آورده؛ مثل اينكه روز عاشورا از نظر زماني طولانيتر از روزهاي معمولي بوده يا يك جن به ياري امام حسين(ع) آمده يا اينكه امام حسين(ع) در آن روز ۳۰۰ هزار نفر را كشته است.
اين مدرس حوزه علميه به نقد اين نكته پرداخته و ميافزايد: شهيد مطهري در جلد سوم «حماسه حسيني»، آورده است: «من حساب كردم اگر فرض كنيم شمشير مرتب پايين بيايد و در هر ثانيه يك نفر كشته شود، كشتن ۳۰۰ هزار نفر، ۸۳ ساعت و ۲۰ دقيقه وقت ميخواهد!»
البته توكلي درباره تحريفات عاشورا نظر ديگري دارد. او آنچه را كه امروزه ما تحريف ميدانيم در دو بخش بررسي كرده و ميگويد: بخشي از آنچه ما آن را تحريف ميدانيم در اصل در اين دايره نميگنجد و بيشتر حاصل ورود كربلا به داستانها و شعرهاست. ماجرا از اينجا آغاز شده كه شعرا و نويسندگان روايت خود را از اين واقعه وارد متن كرده و بر داستاني بودن آن تاكيد نكردهاند.
اين محقق چنين اتفاقاتي را نوعي تحريف معنوي پوشيده هم ميداند، با اين حال تاكيد ميكند اين موارد تحريف نيست، چون خلل بزرگي در روايت اصل واقعه ايجاد نميكند. توكلي ميافزايد: تحريف را ميتوان در مواردي چون داستان ارينب يافت كه ميگويند زني متاهل بوده كه يزيد ميخواسته شوهرش را وادار به طلاق دادن او كند و امام مانع اين كار ميشود و يزيد هم در واقعه كربلا از ايشان انتقام ميگيرد. به نظرم ساختن چنين سهضلعيهايي به دور از شان امام است و واقعه كربلا را خدايي ناكرده در حد فيلمهاي هندي ميآورد!
او ميگويد: از سوي ديگر ممكن است فردي كه در حال جمعآوري مقتل بوده نتوانسته خيلي از موارد را از هم تمييز دهد، اما خطبا، وعاظ و آنان كه قصد دارند براي مردم شرح واقعه دهند بايد به اين موضوع دقت كنند و آنچه را كه تناقض آشكار با مواضع امام و پيام عاشورا دارد، ارائه ندهند.
اميركبير و موضعگيري نسبت به تحريفات
در يكي دو قرن اخير يكي از كساني كه نسبت به تحريفات مقاتل موضع گرفت، اميركبير بود كه در زمان صدارتش، خواندن اسرار الشهادات در مجالس روضه را ممنوع كرد. سيدجمالالدين اسدآبادي هم دست به نگارش مقتل جديدي زد. حتي پسر عباس ميرزا هم مقتلي خالي از خرافات نوشت. شيخ عباس قمي گردآورنده مفاتيح الجنان، مقتل «نفسالمهموم» را نوشت و همه اين قدمها در مسير اين بود كه تحريفاتي را كه برخي به عاشورا نسبت دادهاند، از ميان ببرند.
مقتلي كه خواندن آن به مداحان توصيه ميشود
از ميان مقاتل به جاي مانده ميتوان به طبقات الكبري اثر ابنسعد، انسابالاشراف نوشته بلاذري، اخبار الطوال اثر دينوري، تاريخ طبري، ارشاد اثر شيخ مفيد، روضةالواعظين به قلم ابن فتال نيشابوري، اعلام الوري نوشته طبرسي، مقتلالحسين اثر خوارزمي، تاريخ مدينه دمشق اثر ابن عساكر، نوشته مناقب ابن شهر آشوب، الكامل فيالتاريخ به قلم ابن اثير، مثير الأحزان به قلم ابن نما، تذكرة الخواص نوشته سبط ابن جوزي، كشف الغمه نوشته اربلي و سير اعلام النبلاء نوشته ذهبي و از همه مهمتر اللهوف علي قتلي المطفوف (لهوف) نوشته سيدبن طاووس اشاره كرد. اين كتاب داراي جايگاهي ممتاز است و بسياري از علماي شيعه از جمله رهبر انقلاب مداحان را به خواندن اين مقتل توصيه كردهاند.
كسب معرفت معنوي با خواندن مقاتل
توكلي به همه مردم و بخصوص جوانان توصيه ميكند مقاتل را بخوانند و ميافزايد: قطعا ثواب خواندن مقتلها در ايام محرم فراوان است و ميتوان گفت از بسياري