#دانلود_مقاله

💢نسبت دو گفتمان تفسیری شیعی در اواسط سده دوم هجری: طیف مفضل و غالیان تندرو

✍️سیدمحمدهادی گرامی

🔹فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، سال سیزدهم، شماره 49، تابستان 1400

⬅️پژوهش‌های مربوط به اندیشه‌های تفسیری و تاریخ تفسیر یکی از حوزه‌های شناخته شده در مطالعات قرآنی و تفسیری است. با این حال، توجه به تاریخ شکل‌گیری انگاره تفسیر باطن و رابطه آن با گرایش‌های تفسیری غالیانه و باطنی در حوزه تشیع کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

⬅️در دوره امام صادق (ع) و در ادامه آن اواسط سده دوم هجری، گفتمان تفسیری جریان غالیان رادیکال(تندرو) شکل می‌گیرد. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که از لحاظ تاریخی تمایز جدی میان طیف مفضّل و غلات رادیکالی همچون ابوالخطالب و به تبع آن گفتمان تفسیری آنها وجود داشت.

⬅️این پژوهش با کاربست رویکرد تاریخ انگاره و اندیشه در مطالعات اسلامی، در پی آن است تا بررسی کند با گذار به عصر امام صادق (ع) و نزدیک شدن به اواسط سده دوم هجری، چه نسبتی میان گرایش تفسیری طیف مفضل و غالیان رادیکال وجود داشت. این بررسی براساس واکاوی دقیق و تفصیلی تطور گرایش تفسیری طیف مفضل در عصر امام صادق (ع) صورت خواهد گرفت.

#تفسیر_باطن #گفتمان_ظاهر_باطن #طیف_مفضل #غلات #ابوالخطاب #تاریخ_تفسیر #هادی_گرامی

🔰دانلود مقاله از این لینک

🆔 https://t.me/Khanishha

🌺بسم الله الرحمن الرحیم🌺
#تاریخ_تفسیر
💠 پیشینه تاریخ تفسیر
✅ درباره ی تاريخ تفسير در ميان پيشينيان، كتاب مستقلى نوشته نشده است و مباحث آن به طور پراكنده در ميان كتابها وجود دارد، در «فهرستها» و «رجال نويسيها» اشاراتى اجمالى به مفسران و تفاسير آنها شده است كه مى‏توان از الفهرست رجال شيخ طوسى (متوفاى 460 ق)، رجال نجاشى (متوفاى 450 ق)، الفهرست ابن نديم (متولد 390 ق) و كشف الظنون حاجى خليفه (قرن يازده) نام برد.
✅ برخى مفسران از قرن پنجم به بعد، در مقدمه تفسيرهاى خود به سير تطور تفاسير و بررسى آنها اشاراتى داشته‏اند؛ از جمله مى‏توان به تفسير تبيان شيخ طوسى (متوفاى 460 ق) اشاره كرد كه در مقدمه تفسير خود، حدود هفت روش موجود در تفاسير را نام مى‏برد و از هر كدام به يكى از مفسران مهم آن نيز اشاره مى‏كند.
✅ با گذشت زمان، مفسران براى تنظيم و فهرست كردن نام تفاسير و مفسران و بررسى عصر به عصر آنها، كتابهاى مستقلى در اين زمينه نوشته‏اند كه بيشتر با عنوان «طبقات مفسران» نام برده مى‏شود.
🔸 در قرن دهم، جلال الدين سيوطى (متوفاى 911 ق)، طبقات مفسران را به طور مستقل تأليف و نام 136 مفسر بنام را فهرست كرد.
🔸 پس از وى، داوودى (متوفاى 945 ق) و شيخ ابو سعيد صنع اللّه كوزه كنانى (متوفاى 980 ق) به اين مهم اقدام كردند.
🔸 و پس از ايشان طبقات مفسران ادنه وى در قرن يازدهم را مى‏توان نام برد.
✅ در ميان شيعه نيز:
🔹 طبقات مفسران شيعه، تأليف عقيقى بخشايشى
🔹 و تفسير المأثور و تطويره عند الشيعه الاماميه، تأليف احسان امين
🔹 و سير تطور تفاسير شيعه، از سيد محمد على ايازى در قرن حاضر قابل ذكرند.
✅ دانشمندان علوم قرآنی نيز بخشى از كتابهايشان را به تفسير و مفسران اختصاص داده‏اند:
🔸 سيوطى (متوفاى 911 ق) در الاتقان، در نوع هشتادم از انواع مباحث علوم قرآنى، درباره طبقات مفسران بحث مى‏كند و تفاسير صحابه و مفسران پس از آنها را به اختصار معرفى مى‏كند؛
🔸 زرقانى در مناهل العرفان في علوم القرآن، مبحث دوازدهم، به بحث درباره تفسير و مفسران مى‏پردازد؛
🔸 علامه #سيد_حسن_صدر در كتاب تأسيس الشيعه، و علامه #طباطبايى قدس سرّه در كتاب قرآن در اسلام، به طبقات مفسران اشاره كرده‏اند؛ اما نخستين كتاب مستقل در اين موضوع تاريخ التفسير، اثر قاسم قيسى در سال 1966 ميلادى (حدود 40 سال پيش) است.
✅ كتابهاى ديگرى نيز پس از آن با همين عنوان نوشته شده است كه عبارتند از:
🔸 سه مقاله در تاريخ تفسير، سيد محمد باقر حجتى؛ تاريخ تفسير قرآن كريم، حبيب اللّه جلاليان؛
🔹 تاريخ تفسير، عبد الوهاب طالقانى (انتشارات نيوى)؛
🔸 تاريخ تفسير قرآن كريم، (سده نخست هجرى) دكتر سهراب مروتى (نشر رمز)؛
🔹 مفسران شيعه، دكتر محمد شفيعى؛
🔸 تفسير المأثور و تطوره عند الشيعة الاماميه، احسان امين.
✅ در قرون اخير كتابهاى زير در اين خصوص به رشته تحرير درآمده‏اند:
🔸 التفسير و المفسرون، دكتر محمد حسين ذهبى؛
🔸 دراسات في التفسير و رجاله، ابو يقظان عطيه الجبورى؛
🔸 التفسير و المفسرون في ثوبه القشيب، آية اللّه محمد هادى معرفت
🔸 معجم مصنّفات القرآن الكريم، عبد الكريم شواخ
🔸 و تراث الشیعة القرآنی، تألیف چند تن از اساتید صاحب نام دانشگاهی همچون محمدعلی مهدوی راد و فتح الله نجارزادگان.
♦️ يادآور مى‏شود كه كتابهاى معاجم مانند: #الذريعة الى تصانيف الشيعه، حاج آقا بزرگ تهرانى؛ #اعيان_الشيعه، علّامه سيّد محسن امين، #معجم_رجال_الحديث، سيّد ابو القاسم خويى؛ #الفهرست، ابن نديم و #كشف_الظنون، حاجى خليفه، از منابع عامى است كه در ضمن آن به مفسران و تفاسير اشاره شده است.
🌺 ادامه دارد...
#سرفصل_علوم_قرآنی
#آموزشی
🆔 @quranied

💐به یاد #محمود_ایوب استاد لبنانی/آمریکایی در حوزه شیعه شناسی که اخیرا رخت از این جهان برکشید

💢#دانلود_مقاله «قرآن ناطق و قرآن صامت: پژوهشی در خصوص مبانی تفسیر شیعه امامیه و تکامل آن»

✍️نویسنده: محمود ایوب

🔹ترجمه سیدمحمدهادی گرامی و محمد قندهاری

🔹امامت پژوهی، زمستان 1391، ش 8

🔹اشاره: نویسنده در بخش اول مقاله، جایگاه امامان را در نزد شیعه به عنوان تنها مفسران حقیقی قرآن شناسانده و سپس به دیدگاه های امامیه دربارۀ قرآن اشاره کرده و تفاسیر امامیه را معرفی کرده است. در بحث از اصول تفسیری در نزد امامیه به مسأله تحریف قرآن اشاره کرده و پس از بیان نظر چند تن از علما، نظر شیعه را عدم تحریف قرآن دانسته است. در انتهای بحث، محمود ایوب به عنوان نمونه، آیه 67 سوره مائده را که به ماجرای غدیر خم می پردازد از منظر مفسران شیعی مورد بررسی قرار داده است.


#محمود_ایوب #شیعه‌شناسی #مطالعات_قرآنی #هادی_گرامی #محمد_قندهاری #تاریخ_تفسیر

🆔 https://t.me/Khanishha