گفتگوهای تراثی

با سلام دو سه ناهنجاری در حوزه تصحیح متون کهن، مکرر از سوی برخی مشاهده میشود که اشاره به آنها خالی از لطف نیست.
الف. در کانال «آثار در دست تصحیح و نشر»، با این نیت به کارهای در دست انجام در حوزه نسخ خطی، اشاره میشود، که هم محققان از اخبار این حوزه مطلع شوند و هم اینکه از کارهای موازی و تکراری جلوگیری شود، یک ناهنجاری جدیدی که دامنگیر شده که حقیقتا مایه تاسف گردید، اینکه برخی محقق نماها با علم به اینکه مطلع شدند، کسی روی متنی کار میکند، اما با سرعت، با تهیه نسخ اثر، به تصحیح آن میپردازند تا پیش از آن فرد، آن را روانه بازار نمایند و جالبتر آنجاست، بر اساس شنیده ها در حرکتی کاملا ضد اخلاقی برخی دانشگاهها، این آثار در دست تصحیح را به عنوان موضوع دانشگاهی به دانشجو پیشنهاد میدهند و تاکید میکنند تا به سرعت کار را تمام کنند! متاسفانه چند مورد مشاهده شده است، دانشجوئی هنگام دفاع یا نزدیک به آن، مطلع شده است که آن اثر در فلان دانشگاه کشور، در یکی دو ماه اخیر دفاع شده است!!

ب. در یکی از آثار تصحیح شده برخی مدعیان تصحیح متون، سنتی نامیمون مشاهده گردید که حقیقتا مایه تاسف گردید و آن اینکه، تصویر یکی دو صفحه از نسخه ای در مقدمه اثر تصحیح شده آمده است، با این پیش فرض متبادر، این نسخه به عنوان یکی از نسخ مورد استفاده محقق بوده است، در حالی که مصحح مدعی مذکور تنها همین چند صفحه را از نسخه مذکور در اختیار داشته است، به خصوص اخیرا که در برخی کتابخانه های هند و اینها معمول شده که تنها چند برگی از یک نسخه را به فرد تحویل میدهند و نه تصاویر کل نسخه را!

ج. ناهنجار دیگری که در برخی کارها مشاهده گردید اینکه، در آثاری که قبلا تصحیح گردیده و از نسخه هایی بهره جسته شده است، در بازتصحیح، محقق به جای اینکه به اصل یا تصویر نسخه مذکور مراجعه فرماید، سنت نامیمون مراجعه به نسخه بدلهای پاورقی محقق قبلی باب شده است، چیزی که گاهی عملاً جز وجدان خود محقق، هیچ راه اثباتی برای این مساله وجود ندارد!

✅ دردهای بی درمان پژوهش و سقوط اخلاقیات!
عزیزی میگفت فلانی شما با نیت خیر بارها میگویید، برای جلوگیری از کارهای موازی، حتما کارهای در دست انجام خود را اعلام کنید (مانند کانال تراثیات در دست تصحیح و نشر)، ولی توجهی ندارید اینجا ایران است، ما اگر چه به ظاهر مسلمانیم ولی الحمدلله آنقدر رشد یافته ایم که رسانه ای کردن پژوهش در دست انجام همان و سرقت موضوع همان! آقای متقی اوضاع خیلی خرابتر از اینهاست به شما فقط برای نمونه عرض کنم، استادنمایی در یکی از شهرها، با اینکه خودش و دانشجویش میداند، در کانال "نسخ خطی در دست تصحیح ونشر" ، به صراحت اشاره شده فلان دانشجو، روی فلان نسخه و اثر کار دانشجویی میکند، اما به دانشجو گفته است، تو کاریت نباشه برو انجام بده قبل از وی دفاع میکنی!
این تذهبون؟! استادی که با علم و یقین به اینکه دانشجویی روی نسخه ای کار میکند با چه منطق و وجدانی به دانشجو چنین توصیه ای میکند؟ شما فقط تصور کنید فلان دانشجوی ارشد یا دکتری بعد از چند سال خونابه و رنج در تصحیح اثر و صرف هزینه های مادی و معنوی، در جلسه دفاع، داور بفرماید، این اثر سه ماه پیش در دانشگاه کذا دفاع شده است، ببینید این دانشجو چه حالی خواهد داشت!!
براستی ما را چه شده است، از نظر اخلاق اینقدر سقوط کرده ایم، آن محقق نمایی که بیکار است و دنبال کاری میگردد با چه حقی به خود اجازه میدهد کاری که به نام دیگری ثبت شده بردارد و کار کند؟! دنائت و رذالت تا به کجا؟
بله ممکن است کسی بگوید بله فلانی صد نسخه خطی را زخمی کرده است و به ظاهر در دست تصحیح دارد و در تیول خود انداخته است (بنده هم فراوان دیده ام) کسی نه وقت دارد ، نه کار میکند نه راه را برای دیگری باز می‌کند. با این کسان چه باید کرد؟
بله اینها دردهای دیگری هستند که به جهت فقدان یک سازمان مثلا برای امر تصحیح، با آن مواجهیم، اگر یک وبسایت یا نهاد یا ساختار منطقی باشد که به مانند سازوکار ثبت اختراع، تصحیح اثر به نام فردی ثبت شود و یک زمان منطقی (متناسب با نفس کار) در نظر گرفته میشود، مثلا سه سال حداکثر، اگر فرد به هر دلیل نتواند در این سه سال مهلت اثر را تصحیح نماید، با اختیار یا به طور هوشمند و ماشینی، این موقعیت از انحصار خارج شود ولی الحال که چنین ساختاری نداریم، به هیچ وجه نه اخلاقاً نه عرفاً و نه حتی شرعاً آقایان اجازه نمیدهند، تا زمان منطقی که فرد ناتوان از تصحیح باشد یا با استفسار از وی از وضعیت پیشرفت کار، یا تحویل کار با رضایت وی به فرد تازه نفس صورت گیرد نه اینکه موضوعات پژوهشی خود را برویم از میان کارهایی که در دست تصحیح قرار دارد انتخاب کنیم، به نظر حقیر این انتخاب نهایت پستی و دنائت را در چنین محقق نمایی نشان می‌دهد و حاکی از سقوط اخلاق در شخصیت چنین فردی است! حقیقتا در جهان امروز یک پدیده غریبی است، چیزی که در جهان غرب حتی یک مورد پیدا نمیکنید، کسی اعلان رسمی بکند روی فلان نسخه کار میکند، اما کسی (که به کارهای ساندویجی اش یقین داریم چون منطقا هر متن تصحیحی اگر کسی درگیر بشود منطقا اگر کاری علمی باشد نه بازاری، حداقل یک یا دو سال وی گرفتار خواهد شد) "با علم و اطلاع" به تصحیح چنین اثری در عرض "دو ماه" روی میآورد و بعد هم وقتی میپرسیم آقاجان چطور تصحیح کردید این اثر را با اینکه فلانی، روی آن کار می‌کرد و لااقل دو سال است، که بنده مطلعم وی اطلاع رسانی کرده است؟ جالبه میگوید خیر قربانتان بنده ده سال است روی این متن کار میکنم و از جمله کارهای قدیم بنده است! میگویم قربانتان این نسخه سه سال بیشتر نیست اصولا در فلان فهرست فلان کتابخانه معرفی شده است چطور میفرمایید ده سال است و کذا و کذا؟ میگوید آقاجان به شما چه؟! مگر شما امام جمعه نسخ خطی هستید گیر افتادیما.. ??
عجیب است 5 میلیون نسخه خطی وجود دارد برای نمونه ما در وبسایت بساتین (منوی کتابخانه دیحیتال) 180 هزار نسخه خطی معرفی کردیم صدها بایسته پژوهشی با محوریت تصحیح معرفی کردیم هزاران فهرست کاغذی و بانک داده تراثی در نت پخشه، دانسته نیست چرا عده ای جاهل، فقط به سان انگل، روی نسخی میچرخند که دانشجوی بیچاره ای بعد از هزار راه رفته و نرفته با آزمون خطا نسخه ای یافته هزاران هزار تومان هزینه کرده و الحال که صادقانه اطلاع رسانی که: «الا یا ایها المحققین و المحققات و الطالبین و الطالبات، بدانید و آگاه باشید بنده به عنوان کار دانشگاهی روی این نسخه کار میکنم، لطفا کسی این متن و موضوع را انتخاب نکند»!
صرف نظر از مسأله محققان آزاد، حقیقتاً رفتار برخی اساتیدی که چنین به دانشجویان میگویند قابل فهم و درک نیست: «تو کاریت نباشه تو برو این نسخه را سریع کار کن و تحویل بده، نگران نباش و مطمئن باش، من به تو قول می‌دهم تو دفاع کردی و تمام شده و اون دانشجوی تنبل هنوز در حال یافتن نسخه است، خیلی به این اطلاع رسانی ها توجه نکن وفقکم الله» !
عافانا الله بمحمد و آله??

عرض سلام و تحیت
و سپاس بیکران از مهر و لطف وافر شما سرکار خانم دکتر عبدی عزیز

آیا اطلاع رسانی شده است که نسخه مزبور تصحیح شده است یا خیر؟

جهت دستیابی به فایل نسخه، جناب آقای قاسمی که زحمت معرفی این نسخه را (در کانال کتابخانه سپهسالار) کشیده‌اند و در گروه نیز تشریف دارند، می‌توانند یاری برسانند؟

✅ دردهای بی درمان پژوهش و سقوط اخلاقیات!
عزیزی میگفت فلانی شما با نیت خیر بارها میگویید، برای جلوگیری از کارهای موازی، حتما کارهای در دست انجام خود را اعلام کنید (مانند کانال تراثیات در دست تصحیح و نشر)، ولی توجهی ندارید اینجا ایران است، ما اگر چه به ظاهر مسلمانیم ولی الحمدلله آنقدر رشد یافته ایم که رسانه ای کردن پژوهش در دست انجام همان و سرقت موضوع همان! آقای متقی اوضاع خیلی خرابتر از اینهاست به شما فقط برای نمونه عرض کنم، استادنمایی در یکی از شهرها، با اینکه خودش و دانشجویش میداند، در کانال "نسخ خطی در دست تصحیح ونشر" ، به صراحت اشاره شده فلان دانشجو، روی فلان نسخه و اثر کار دانشجویی میکند، اما به دانشجو گفته است، تو کاریت نباشه برو انجام بده قبل از وی دفاع میکنی!
این تذهبون؟! استادی که با علم و یقین به اینکه دانشجویی روی نسخه ای کار میکند با چه منطق و وجدانی به دانشجو چنین توصیه ای میکند؟ شما فقط تصور کنید فلان دانشجوی ارشد یا دکتری بعد از چند سال خونابه و رنج در تصحیح اثر و صرف هزینه های مادی و معنوی، در جلسه دفاع، داور بفرماید، این اثر سه ماه پیش در دانشگاه کذا دفاع شده است، ببینید این دانشجو چه حالی خواهد داشت!!
براستی ما را چه شده است، از نظر اخلاق اینقدر سقوط کرده ایم، آن محقق نمایی که بیکار است و دنبال کاری میگردد با چه حقی به خود اجازه میدهد کاری که به نام دیگری ثبت شده بردارد و کار کند؟! دنائت و رذالت تا به کجا؟
بله ممکن است کسی بگوید بله فلانی صد نسخه خطی را زخمی کرده است و به ظاهر در دست تصحیح دارد و در تیول خود انداخته است (بنده هم فراوان دیده ام) کسی نه وقت دارد ، نه کار میکند نه راه را برای دیگری باز می‌کند. با این کسان چه باید کرد؟
بله اینها دردهای دیگری هستند که به جهت فقدان یک سازمان مثلا برای امر تصحیح، با آن مواجهیم، اگر یک وبسایت یا نهاد یا ساختار منطقی باشد که به مانند سازوکار ثبت اختراع، تصحیح اثر به نام فردی ثبت شود و یک زمان منطقی (متناسب با نفس کار) در نظر گرفته میشود، مثلا سه سال حداکثر، اگر فرد به هر دلیل نتواند در این سه سال مهلت اثر را تصحیح نماید، با اختیار یا به طور هوشمند و ماشینی، این موقعیت از انحصار خارج شود ولی الحال که چنین ساختاری نداریم، به هیچ وجه نه اخلاقاً نه عرفاً و نه حتی شرعاً آقایان اجازه نمیدهند، تا زمان منطقی که فرد ناتوان از تصحیح باشد یا با استفسار از وی از وضعیت پیشرفت کار، یا تحویل کار با رضایت وی به فرد تازه نفس صورت گیرد نه اینکه موضوعات پژوهشی خود را برویم از میان کارهایی که در دست تصحیح قرار دارد انتخاب کنیم، به نظر حقیر این انتخاب نهایت پستی و دنائت را در چنین محقق نمایی نشان می‌دهد و حاکی از سقوط اخلاق در شخصیت چنین فردی است! حقیقتا در جهان امروز یک پدیده غریبی است، چیزی که در جهان غرب حتی یک مورد پیدا نمیکنید، کسی اعلان رسمی بکند روی فلان نسخه کار میکند، اما کسی (که به کارهای ساندویجی اش یقین داریم چون منطقا هر متن تصحیحی اگر کسی درگیر بشود منطقا اگر کاری علمی باشد نه بازاری، حداقل یک یا دو سال وی گرفتار خواهد شد) "با علم و اطلاع" به تصحیح چنین اثری در عرض "دو ماه" روی میآورد و بعد هم وقتی میپرسیم آقاجان چطور تصحیح کردید این اثر را با اینکه فلانی، روی آن کار می‌کرد و لااقل دو سال است، که بنده مطلعم وی اطلاع رسانی کرده است؟ جالبه میگوید خیر قربانتان بنده ده سال است روی این متن کار میکنم و از جمله کارهای قدیم بنده است! میگویم قربانتان این نسخه سه سال بیشتر نیست اصولا در فلان فهرست فلان کتابخانه معرفی شده است چطور میفرمایید ده سال است و کذا و کذا؟ میگوید آقاجان به شما چه؟! مگر شما امام جمعه نسخ خطی هستید گیر افتادیما.. 😊🙈
عجیب است 5 میلیون نسخه خطی وجود دارد برای نمونه ما در وبسایت بساتین (منوی کتابخانه دیحیتال) 180 هزار نسخه خطی معرفی کردیم صدها بایسته پژوهشی با محوریت تصحیح معرفی کردیم هزاران فهرست کاغذی و بانک داده تراثی در نت پخشه، دانسته نیست چرا عده ای جاهل، فقط به سان انگل، روی نسخی میچرخند که دانشجوی بیچاره ای بعد از هزار راه رفته و نرفته با آزمون خطا نسخه ای یافته هزاران هزار تومان هزینه کرده و الحال که صادقانه اطلاع رسانی که: «الا یا ایها المحققین و المحققات و الطالبین و الطالبات، بدانید و آگاه باشید بنده به عنوان کار دانشگاهی روی این نسخه کار میکنم، لطفا کسی این متن و موضوع را انتخاب نکند»!
صرف نظر از مسأله محققان آزاد، حقیقتاً رفتار برخی اساتیدی که چنین به دانشجویان میگویند قابل فهم و درک نیست: «تو کاریت نباشه تو برو این نسخه را سریع کار کن و تحویل بده، نگران نباش و مطمئن باش، من به تو قول می‌دهم تو دفاع کردی و تمام شده و اون دانشجوی تنبل هنوز در حال یافتن نسخه است، خیلی به این اطلاع رسانی ها توجه نکن وفقکم الله» !
عافانا الله بمحمد و آله🙌🌷

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

معذرت سوال را ندیدم.. مناقب ابن شهر آشوب سه چاپ دارد.. یکی چاپ سربی قدیم که متن کتاب است.. دیگری چاپ بیروت که ظاهرا تایپی جدید از چاپ سربی است و هر دو در چهار جلد.. سوم چاپ مکتبه حیدریه است در ۱۰ جلد که آن را آقای سید علی اشرف تحقیق اجمالیی انجام داده و با چند نسخه کهن مقابله کرده اند.. نسخه اصفهان که متعلق به قرن ۶ هجری لست و با خط مولف مقابله شده و نسخه مرعشی که تاریخ ۷۷۷ هجری دارد... این نسخه ها را این بنده حقیر به آقای کتبی مدیر انتشارلت داده بودم تا در تصحیح استفاده شود..
البته این کتاب کار زیادی می برد و یک پژوهشگر و محقق زبده ای نیاز دارد که چند سالی روی آن کار کند.. خدا رحمت کند مرحوم آقای روضاتی را یک وقتی در منزلشان فرمودند که تحقیق این کتاب کار یک عمر است..
البته سالها قبل شنیدم که دوست فاضل ک محققمان جناب آقای جویا جهانبخش کار تصحیح و تحقیق این کتاب را شروع کرده اند حال این کار به کجا رسیده نمی دانم.. البته خود ایشان در گروه هستند و اگر صلاح دانستند ما را مطلع کنند بهتر است..

زنده باشید بله دقیقا سال 92 گویا همان است که کار و دفاع شده است، خب این کار نوعی موازی کاری به حساب نمیآید؟ یعنی جناب آقای صاریان، یا خود ناشر (مجلس) با علم و اطلاع، دوباره به تصحیح آن اثر روی آورده اند؟ یعنی توجیهی داشتند برای بازتصحیح آن اثر؟

با سلام دکتر شکراللهی عزیز با آرزوی قبولی طاعات بله بسیار عالی است اگر بانک داده ای در قالب اوپن سورس باشد که افراد بتوانند اطلاعات آثار در دست تصحیح خود را در آن درج نمایند؛ خیلی عالی است. اما مسأله این است که برای نمونه طبق گفته دکتر سروری گرامی، این کار بازتصحیح با علم و اطلاع خود مصحح بوده است (البته کاری به این مورد خاص نداریم نمونه است) جالبه در هر دو کار موازی که برای نمونه بازفرست کردم (مصباح الرسائل و تحصیل النجاة) هر دو به سفارش مرکزی بوده است، خب اگر شما یقین داشته باشید قبلا کار شده است حقیقتا با این نوع ناهنجاریها چه باید کرد؟ اینکه مرکزی مثل کتابخانه مجلس، هم این را تقاضا کرده باشد (حمل میکنیم اطلاع نداشتند) این حق اولویت افراد که عمری پای تصحیح یک کار نهاده اند به کجا میرود؟ آیا این با اخلاق پژوهشی جمع میشود؟ بنده البته هیچیک از بزرگواران مصحح را نمیشناسم از باب موازی کاری عرض میکنم بلکه جلوی این کارها گرفته شود با سپاس

آنچه بیشتر از اطلاع رسانی لازم است رعایت اصول اخلاقی است. دو نمونه را خدمتتان عرض کنم، شما حدیث مفصل بخوانید از این مجمل.
1. دو سال پیش از طرف مؤسسه ای برای تصحیح یکی از آثار مرحوم سید نعمت الله جزائری با من تماس گرفتند. من آن ایام مشغول کاری بودم و گفتم تا شش ماه آینده وقت انجام این کار را ندارم. در این مدت اگر کسی را پیدا کردید که هیچ و الا شش هفت ماه دیگر در خدمتم. هنوز دو هفته نگذشته بود که دیدم آن کتاب چاپ شده (با تصحیح و تحقیق نه چندان قابل قبول). وقتی به مسؤولان آن مؤسسه گفتم که ماجرای این کتاب چیست، گفتند: همان وقت که با شما تماس گرفتیم با این آقا (که حالا این کتاب را چاپ کرده) هم تماس گرفتیم و به ایشان گفتیم گویا شما مشغول تصحیح این کتاب هستید؟ ایشان در جواب گفتند نه، من کاری نکرده ام، شما با هر کسی که می خواهید قرارداد ببندید!
2. شش سال پیش قصد داشتم کتاب نسبتا مفصلی را تصحیح کنم. مقدمات کار را فراهم کردم. حدود دویست صفحه از متن تایپ شده را هم با نسخه اول مقابله کردم. همان ایام، باد خبر کار مرا به گوش کسی رساند. ایشان پیام دادند که من این کتاب را تصحیح کرده ام و مشغول تهیه مقدمات چاپم، شما کار تکراری نکنید. من هم از ایشان تشکر کردم که جلوی ضرر معتنا به مرا گرفتند. غافل از این که ایشان هیچ کاری برای تصحیح این کتاب انجام نداده اند، بلکه قصد دارند در آینده شروع به تصحیح این کتاب کنند، اما برای این که کس دیگری سراغ این کتاب نرود همه جا شایع کرده اند که من تصحیح این کتاب را تمام کرده ام. پس از گذشت شش سال، هنوز یک صفحه از این کتاب چاپ نشده است!

حضرت آقای متقی، با این جماعت بی اخلاق چه می شود کرد؟ بی اخلاقی درد بی درمان است، با اطلاع رسانی هم مشکلی حل نمی شود، بلکه چه بسا (مانند مورد دومی که گفتم) مشکل دیگری درست کند.

بزرگوار در سنت غربیان (کما اینکه مرحوم افشار در بیاض سفر به مواردی اشاره می‌کند) از قدیم عمدتاً برای پرهیز از موازی کاری، به اشکال مختلف، کارهای در دست انجام (همچون تصحیح) را اطلاع رسانی می‌کنند، بر خلاف ما ایرانی‌ها، که به ندرت، آثار در دست تصحیح خود را اطلاع رسانی می‌‌کنیم، با اینکه کانال‌هایی مانند همین کانال برای این امر ساخته شده است.
پژوهشگران عمدتا علت عدم اطلاع رسانی خود را‌ نسبت کارهای در دست انجام، چنین توجیه می‌کنند:
۱. برخی با مستمسک‌ قرار دادن حدیثی از امام جواد (ع)، به این مضمون که کار تا به کمال نرسیده، از فاش نمودن آن پرهیز کن (که البته با فرض وثاقت حدیث، شاید به جهت اصل حاکم و واردی همچون ضرر موازی‌کاری که مستوجب هزینه‌های فراوان مادی و معنوی است، موضوعاتی نظیر تصحیح متن تخصصا از شمول آن خارج شود).
۲. برخی دیگر بر این باورند، اینجا ایران است، شما شاید درصد قلیلی از محققان منصف پیدا کنید که با آگاهی و اطلاع از نسخ در تصحیح، احیانا به سمت آن نروند، به عکس بخشی از بیماران مصحح‌ نما هستند که به تعبیر محققی، اتفاقا در این کانال‌ها، دنبال موضوع دزدی هستند با اینکه مطلع می‌شوند، محققی یا دانشجویی در حال کار روی متنی است، با نهایت بداخلاقی، آن را گرفته و کار می‌کند!
حقیقتا جامعه به ظاهر علمی ما با این بداخلاقی‌ها به کجا می‌رود؟!
جالب اینکه برخی از کسانی که خود و کار خود را قبول دارند، گاه خمبک‌زنان، در وجود خود، استدلال‌های خنکی می‌کنند، مبنی بر اینکه، این دانشجوها که مصحح حرفه‌ای نیستند، دو تا نسخه پیدا می‌کنند و برای اینکه یک‌ تحقیق دانشگاهی در قالب پایان نامه ارائه دهند و نمره‌ای بگیرند و بعدش هم می‌روند سراغ برنامه‌ها و زندگی خود، پایان نامه‌ای را هم که با گرد و خاک‌ نوشته، در دانشگاه آرشیو می‌شود و بعد مدتی هم همگی دیدیم به عنوان کاغذ باطله با نیسان می‌برند و خمیر می‌کنند که‌نمونه‌اش را چندی پیش دیدیم!
...
بگذریم، اگر ۱% این مطالب، در مراکز علمی و بین‌جامعه‌ مصححان حقیقت داشته باشد دیگر واقعا نمی‌دانم‌ چه باید گفت، به کجا‌ می‌رویم چنین شتابان😔

با سلام و احترام، دانشمند گرامی جناب آقای سروری عزیز، با آرزوی قبولی طاعات، عرض شود چند سال است، کانال تلگرامی "

با سلام دکتر شکراللهی عزیز با آرزوی قبولی طاعات بله بسیار عالی است اگر بانک داده ای در قالب اوپن سورس باشد که افراد بتوانند اطلاعات آثار در دست تصحیح خود را در آن درج نمایند؛ خیلی عالی است. اما مسأله این است که برای نمونه طبق گفته دکتر سروری گرامی، این کار بازتصحیح با علم و اطلاع خود مصحح بوده است (البته کاری به این مورد خاص نداریم نمونه است) جالبه در هر دو کار موازی که برای نمونه بازفرست کردم (مصباح الرسائل و تحصیل النجاة) هر دو به سفارش مرکزی بوده است، خب اگر شما یقین داشته باشید قبلا کار شده است حقیقتا با این نوع ناهنجاریها چه باید کرد؟ اینکه مرکزی مثل کتابخانه مجلس، هم این را تقاضا کرده باشد (حمل میکنیم اطلاع نداشتند) این حق اولویت افراد که عمری پای تصحیح یک کار نهاده اند به کجا میرود؟ آیا این با اخلاق پژوهشی جمع میشود؟ بنده البته هیچیک از بزرگواران مصحح را نمیشناسم از باب موازی کاری عرض میکنم بلکه جلوی این کارها گرفته شود با سپاس

آنچه بیشتر از اطلاع رسانی لازم است رعایت اصول اخلاقی است. دو نمونه را خدمتتان عرض کنم، شما حدیث مفصل بخوانید از این مجمل.
1. دو سال پیش از طرف مؤسسه ای برای تصحیح یکی از آثار مرحوم سید نعمت الله جزائری با من تماس گرفتند. من آن ایام مشغول کاری بودم و گفتم تا شش ماه آینده وقت انجام این کار را ندارم. در این مدت اگر کسی را پیدا کردید که هیچ و الا شش هفت ماه دیگر در خدمتم. هنوز دو هفته نگذشته بود که دیدم آن کتاب چاپ شده (با تصحیح و تحقیق نه چندان قابل قبول). وقتی به مسؤولان آن مؤسسه گفتم که ماجرای این کتاب چیست، گفتند: همان وقت که با شما تماس گرفتیم با این آقا (که حالا این کتاب را چاپ کرده) هم تماس گرفتیم و به ایشان گفتیم گویا شما مشغول تصحیح این کتاب هستید؟ ایشان در جواب گفتند نه، من کاری نکرده ام، شما با هر کسی که می خواهید قرارداد ببندید!
2. شش سال پیش قصد داشتم کتاب نسبتا مفصلی را تصحیح کنم. مقدمات کار را فراهم کردم. حدود دویست صفحه از متن تایپ شده را هم با نسخه اول مقابله کردم. همان ایام، باد خبر کار مرا به گوش کسی رساند. ایشان پیام دادند که من این کتاب را تصحیح کرده ام و مشغول تهیه مقدمات چاپم، شما کار تکراری نکنید. من هم از ایشان تشکر کردم که جلوی ضرر معتنا به مرا گرفتند. غافل از این که ایشان هیچ کاری برای تصحیح این کتاب انجام نداده اند، بلکه قصد دارند در آینده شروع به تصحیح این کتاب کنند، اما برای این که کس دیگری سراغ این کتاب نرود همه جا شایع کرده اند که من تصحیح این کتاب را تمام کرده ام. پس از گذشت شش سال، هنوز یک صفحه از این کتاب چاپ نشده است!

حضرت آقای متقی، با این جماعت بی اخلاق چه می شود کرد؟ بی اخلاقی درد بی درمان است، با اطلاع رسانی هم مشکلی حل نمی شود، بلکه چه بسا (مانند مورد دومی که گفتم) مشکل دیگری درست کند.

بزرگوار در سنت غربیان (کما اینکه مرحوم افشار در بیاض سفر به مواردی اشاره می‌کند) از قدیم عمدتاً برای پرهیز از موازی کاری، به اشکال مختلف، کارهای در دست انجام (همچون تصحیح) را اطلاع رسانی می‌کنند، بر خلاف ما ایرانی‌ها، که به ندرت، آثار در دست تصحیح خود را اطلاع رسانی می‌‌کنیم، با اینکه کانال‌هایی مانند همین کانال برای این امر ساخته شده است.
پژوهشگران عمدتا علت عدم اطلاع رسانی خود را‌ نسبت کارهای در دست انجام، چنین توجیه می‌کنند:
۱. برخی با مستمسک‌ قرار دادن حدیثی از امام جواد (ع)، به این مضمون که کار تا به کمال نرسیده، از فاش نمودن آن پرهیز کن (که البته با فرض وثاقت حدیث، شاید به جهت اصل حاکم و واردی همچون ضرر موازی‌کاری که مستوجب هزینه‌های فراوان مادی و معنوی است، موضوعاتی نظیر تصحیح متن تخصصا از شمول آن خارج شود).
۲. برخی دیگر بر این باورند، اینجا ایران است، شما شاید درصد قلیلی از محققان منصف پیدا کنید که با آگاهی و اطلاع از نسخ در تصحیح، احیانا به سمت آن نروند، به عکس بخشی از بیماران مصحح‌ نما هستند که به تعبیر محققی، اتفاقا در این کانال‌ها، دنبال موضوع دزدی هستند با اینکه مطلع می‌شوند، محققی یا دانشجویی در حال کار روی متنی است، با نهایت بداخلاقی، آن را گرفته و کار می‌کند!
حقیقتا جامعه به ظاهر علمی ما با این بداخلاقی‌ها به کجا می‌رود؟!
جالب اینکه برخی از کسانی که خود و کار خود را قبول دارند، گاه خمبک‌زنان، در وجود خود، استدلال‌های خنکی می‌کنند، مبنی بر اینکه، این دانشجوها که مصحح حرفه‌ای نیستند، دو تا نسخه پیدا می‌کنند و برای اینکه یک‌ تحقیق دانشگاهی در قالب پایان نامه ارائه دهند و نمره‌ای بگیرند و بعدش هم می‌روند سراغ برنامه‌ها و زندگی خود، پایان نامه‌ای را هم که با گرد و خاک‌ نوشته، در دانشگاه آرشیو می‌شود و بعد مدتی هم همگی دیدیم به عنوان کاغذ باطله با نیسان می‌برند و خمیر می‌کنند که‌نمونه‌اش را چندی پیش دیدیم!
...
بگذریم، اگر ۱% این مطالب، در مراکز علمی و بین‌جامعه‌ مصححان حقیقت داشته باشد دیگر واقعا نمی‌دانم‌ چه باید گفت، به کجا‌ می‌رویم چنین شتابان😔