دستنویسی تقدیم میشود که در بر دارنده اطلاعات مهمی از نفوس، مشاغل، محلات و اماکن تاریخی شهر مشهد در فاصله سالهای 1292-1298ق است. این دستنویس زیبا و مذهب را زین‌العابدین بن محمد ولی قاجار بنا بر فرمان رکن‌الدوله فرمانفرمای خراسان تالیف کرده است.
در ابتدای این رساله آمده:
این اثر به ناصرالدين شاه و ركن الدوله، فرمان فرماي خراسان و سيستان. اهدا شده است: این كتابی است مشتمل بر عدد سكنه مشهد رضوی مفصلاً و مشروحاً از مرد و زن، كوچك و بزرگ، پیر و چوان، كور و بینا، فقیر و توانگر، عارف و عامی، گمنام و نامی با ضبط جمیع حرفتها و صنعتها و عدد منازل و مساكن ایشان.
اما این دستنویس ضمیمه مهمی هم دارد که صورت تعداد مدارس و مساجد و تكایا و كاروانسرا و تیمچه جات و حمامها و آب انبارها و كارخانجات شالبافی و شعربافی و باغاتی مهم را شامل می‌شود.
در کل رساله منحصر به فرد و مهمی برای تحقیق و پژوهش است
@aaadab1397farhang

#نسخه #دستنویس #سرشماری_نفوس #مشهد #امام_رضا #آستان_قدس_رضوی #تاریخ_قاجار #ناصرالدین_شاه #تصحیح #جغرافیای_مشهد

?ضریح ائمّه‌ی #بقیع علیهم‌السّلام در سال ۱۳۱۰ق (زمان #ناصرالدین_شاه) به همّت #امین‌السلطنه ساخته شد.

?#طرب_اصفهانی مادّه‌تاریخ ساخت این ضریح را در قطعه‌ای شش بیتی سروده که دو بیت پایانی‌اش چنین است:

خواست تاریخی #طرب از بهر اتمام ضریح
وه! چه تاریخی کز او روشن شود چشم عمی

گشت تاریخ ضریح، اسماء اصحاب ضریح
"سیّد سجّاد و باقر، جعفر و هم مجتبی"
(دیوان طرب، ص۷۲۲)

?مصراع آخر به ابجد، ۱۳۱۰ می‌شود.

☝️پیش از این، دو بیت بالا را در دنیای #مجازی نمی‌یافتیم...


?تعجیل فرج، صلوات?

‍ ✳️ استخاره سید اسمعیل بهبهانى برای سفر #ناصرالدین_شاه به فرنگستان

استخاره برای انجام برخی از امور مهم یکی از سنت های همیشگی شاهان قاجار بوده است. ناصرالدین شاه هم از این قاعده مستثنی نبوده است. در ادامه نظر جالب وی درباره نتایج استخاره ای که سید اسمعیل بهبهانى برای سفر شاه به فرنگستان گرفته بود آمده است :

«بسم الله الرحمن الرحیم و به نستعین چون در شب غره رمضان سنۀ 1294 اودئیل استخاره به قرآن کردم که در سال بارس‌ئیل سنۀ 95 سفر دوم به فرنگستان بکنم و الحمد لله تعالى استخاره که به توسط آقا سید اسمعیل بهبهانى شده بود بسیار خوب آمده بود.لهذا،از آن شب عزم جزم سفر فرنگستان شد و همه وقت به این مذاکره مى‌گذشت.امین الملک در ماه شوال به فرنگستان رفت که مقدمة الجیش باشد و در این هنگام جنگ مابین روس و عثمانى در کمال شدت بود.اغلب مردم حتى دول خارجه ما را منع از رفتن فرنگ مى‌کردند، بواسطه جنگ و انقلاب.چون استخاره من خوب آمده بود،هیچ‌چیز مانع نمى‌شد،تا اینکه در زمستان روسیه شکستهاى فاحش در سمت اروپا و آسیا چنانچه معروف است به عثمانى داده،قشون روس به دروازۀ اسلامبول رسید.سلطان حمید تجویز به مصالحه شد و خسارات زیاد از حد به دولت عثمانى وارد شد.این معنى هم سبب اسکات مردم و اهتمام در عزیمت سفر بیشتر شد،تا اینکه کم‌کم روزها،ماهها گذشت و عید نوروز آمد.پانزده روز از عید گذشته،صبح زود توپ اعلام سفر انداخته شد،در این مدت از خارج و داخل،زنانه،مردانه آن‌قدر کار کردیم و زحمت دادند و کشیدیم که اگر بخواهم شرح آن را بدهم امکان ندارد.بخصوص،واقعۀ روز 4 شنبه که رفتم زیارت حضرت عبد العظیم و آمدم به شهر و چه نحو کج‌خلق شدم و چه شد و چه قسم اوقاتها تلخ شد و چه قسم شب را صبح کردم و صبح چه قسم سوار شدم،به شرح و بیان و تحریر و تقریر نمى‌آید.خلاصه رخت پوشیدم.با احوال عجیبى که نمى‌دانم چه بود.زنها،کنیزها،خواجه‌ها،طورى حالت پیدا کرده بودند،مثل دیوانه‌ها و مثل اینکه حالا خواهند مرد.من حیران،مات،دهن‌تلخ،خشک،متحیر،نگاه نمى‌توانستم به کسى بکنم.بسیار حالتهاى غم‌انگیزى داشتند که به شرح نمى‌آید.خدا ان شاء الله دیدارها را مجددا تازه نماید.ان شاء الله.»


👇 #کافه_تاریخ را به دوستانتان معرفی کنید👇

www.cafetarikh.com
@cafetarikhcom

مجموعه‌ای از فرامین و نامه‌های ظل‌السلطان
این مجموعه خطی شامل هشتاد و چهارنامه است كه به ظل السلطان مسعود میرزا فرمان فرمای فارس و اصفهان و یزد و عربستان در مورد مسائل مختلف نوشته شده و وی در حاشیه هر كدام دستورهای لازم را صادر نموده است،در اغاز نسخه نامه ناصر الدین شاه به ظل السلطان در مورد رعایت حال اهالی یزد و مهاجرین هندوستانی كه در شعبان ۱۲۹۸ نوشته موجود است.

@aaadab1397farhang


#ظل‌_السلطان #ناصرالدین_شاه #فرامین #قاجار #قاجاریه #تاریخ_قاجار #اصفهان #یزد #شیراز

#کتاب ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه
نوشته س - ج - و بنجامین
ترجمه محمدحسین کردبچه

#تاریخ_ایران
#قاجاریه
#فتحعلی_شاه
#ناصرالدین_شاه

کانال کتابخانه دیجیتالی دفتر تبلیغات اسلامی
@dl_islamicdoc_com

مجموعه‌ای از فرامین و نامه‌های ظل‌السلطان
این مجموعه خطی شامل هشتاد و چهارنامه است كه به ظل السلطان مسعود میرزا فرمان فرمای فارس و اصفهان و یزد و عربستان در مورد مسائل مختلف نوشته شده و وی در حاشیه هر كدام دستورهای لازم را صادر نموده است،در اغاز نسخه نامه ناصر الدین شاه به ظل السلطان در مورد رعایت حال اهالی یزد و مهاجرین هندوستانی كه در شعبان ۱۲۹۸ نوشته موجود است.

@aaadab1397farhang


#ظل‌_السلطان #ناصرالدین_شاه #فرامین #قاجار #قاجاریه #تاریخ_قاجار #اصفهان #یزد #شیراز

جاده‌های رضاخانی یا ادامه پروژه قاجاری

🖊#محمد_رحمانی_فر

📝اهتمام #رضاشاه به امر راهسازی قابل انکار نیست. با این حال، مقایسه فعالیت‌های راهسازی دوره وی با دوران #قاجار بدون در نظر گرفتن کلیه جوانب این امر به همان اندازه غیر منطقی است که کسی بخواهد فعالیت‌های راهسازی در دوره قاجار را با دوران #صفویه یا #زندیه مقایسه کند.


📝 به عنوان مثال، به گواه اسناد تاریخی، در دوره صفویه، که اتفاقاً یکی از باشکوه‌ترین دوران‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود، تردد در اغلب مسیرهای مواصلاتی کشور فقط با اسب و قاطر و شتر امکان‌پذیر بود و استفاده از گاری و درشکه در این مسیرها به هیچ وجه مقدور نبود(1). تا جایی که به باور مورخان، در دوران جنگ‌های #صفوی و #عثمانی، ارتش صفویه هم، حداقل در شهری همچون #تبریز ، توپ‌های جنگی در اختیار داشت ولی شرایط حمل آنها به جبهه‌های نبرد فراهم نبود(2).


📝در واقع، همچون اکثر مظاهر مدرنیته، رد پای احداث جاده‌های مدرن را نیز باید در دوران قاجار و مخصوصاً دوره پادشاهی #ناصرالدین_شاه جستجو کرد. ناصرالدین شاه که علاقه زیادی به سفر داشت به خوبی از وضعیت راه‌های ایران و فرنگ باخبر بود (3) و شاید هم از اینرو بود که در بسیاری از سفرهای خود یک مهندس راه را نیز با خود همراه می‌کرد و به همین خاطر هم بود که به تاسیس #وزارت_فوائد_عامه مبادرت ورزید و امور مربوط بر احداث راه، پل و راهداری را به وزارتخانه مذکور محول نمود.


📝به زعم پژوهشگران، اولین اقدامات اساسی در حوزه راهسازی در دوره ناصرالدین شاه صورت پذیرفت و شاه قاجار با واگذاري امتيازات راهسازي به كـشورهاي روسيه و انگلستان، سعي داشت جاده هايي با كيفيت مناسب در ايران به وجود آورد . علاوه بر كشورهاي خارجي، دولتمردان داخلي نيز با استفاده از نفوذ خـود، از ناصـرالدين شـاه امتيازات راهسازی كسب می‌كردند.


📝از جمله مهمترين امتيازاتي كه در زمينـه راه و راه آهن در دوره قاجاريه به اروپاييان داده شد، امتيازات مربوط به راه آهن و تعمير و توسـعه راه‌ها در شمال و جنوب بود . مهمترين اين امتيازات، واگذاري امتيازنامه‌هاي راه آهن حرم عبدالعظيم، تراموا، راه خوزستان، راه آهن دكويل و راه فيمابين دارالسلطنه تبريز و دارالخلافـه تهران بودنـد . اين امتيازها نشان ميدهد دولت قاجار تمركز ويژه‌اي بر روي مسئله جاده داشته است . تـا اوايل دوره ناصرالدين شاه فقط هشت جاده اصلي شوسه در ايران وجود داشته است، ولـي اين آمار در هنگام وقوع انقلاب مشروطيت به شدت افزايش يافت(4). البته، این اقدامات فقط در خصوص راه‌های بین شهری نبود، بلکه با تاکید شخص ناصرالدین‌شاه در دوران حکومت وی برای نخستین بار خیابان‌های #تهران سنگفرش گردید و این امر از کوچه های «ارگ» آغاز گشت(5).


📝بد نیست در پایان این مطلب کوتاه اشاره‌ای هم داشته باشم به رساله محمد حسن خان #اعتمادالسلطنه مترجم دربار ناصری و مسؤول ابنیه سلطنتی در باب راهسازی تحت عنوان "قانون تسهیل ساختن طرق و شوارع" (6) که هر چند به اذعان برخی از پژوهشگران، در زمان خودش اجرایی نشد ولی نباید فراموش کرد که تحریر چنین قانونی از سوی شخصی که روابط بسیار نزدیکی با ناصرالدین‌شاه داشت و حتی پیش از اینکه رسماً از سوی وی به مقام وزارت منصوب شود، یکی از ملازمان و مشاوران مورد توجه خاقان قاجار بود، بیانگر اهمیت موضوع راهسازی در دربار ناصرالدین شاه قاجار می‌باشد. امری که اعتمادالسلطنه در روزنامه خاطراتش هم بارها بدان اشاره کرده است(7).


📜منابع:
1- Iran and the World in the Safavid age, Edited by Willem Floor and Edmund Herzig, P.212
2- اورتا عصرلرده تبریز شهرینین تاریخی، سید آغا عون‌اللهی، انتشارات یاران،
3- پژوهشنامه تاریخ، سال یازدهم، شماره44، بررسی حمل ونقل در دوران قاجار، شیرین شریفی و...
4- مطالعات تاریخ فرهنگی، سال سوم، شماره دهم، تبیین و بررسی امتیازنامه راه شوسه تهران به قم در دوره ناصرالدین شاه، مهدي وزين افضل، حسين اسماعيلي نصرآبادي
5- «روزنامه وقایع اتفاقیه». شماره 36، مورخ پنجشنبه سیزدهم ذیحجه 1267 هجری قمری
6- رسائل اعتمادالسلطنه، تدوین میرهاشم محدث، انتشارات اطلاعات، صص 377-386
7- روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، انتشارات امیرکبیر، ذیل ماده راه و راه‌آهن، صفحات متعدد

t.me/BitkEvi

دستنویسی تقدیم میشود که در بر دارنده اطلاعات مهمی از نفوس، مشاغل، محلات و اماکن تاریخی شهر مشهد در فاصله سالهای 1292-1298ق است. این دستنویس زیبا و مذهب را زین‌العابدین بن محمد ولی قاجار بنا بر فرمان رکن‌الدوله فرمانفرمای خراسان تالیف کرده است.
در ابتدای این رساله آمده:
این كتابی است مشتمل بر عدد سكنه مشهد رضوی مفصلاً و مشروحاً از مرد و زن، كوچك و بزرگ، پیر و جوان، كور و بینا، فقیر و توانگر، عارف و عامی، گمنام و نامی با ضبط جمیع حرفتها و صنعتها و عدد منازل و مساكن ایشان.
اما این دستنویس ضمیمه مهمی هم دارد که صورت تعداد مدارس و مساجد و تكایا و كاروانسرا و تیمچه جات و حمامها و آب انبارها و كارخانجات شالبافی و شعربافی و باغاتی مهم را شامل می‌شود.
در کل رساله منحصر به فرد و مهمی برای تحقیق و پژوهش است.
جالب اینکه مجموع نفوس در آن سالها 57287 نفر بوده است.
@aaadab1397farhang

#نسخه #دستنویس #سرشماری_نفوس #مشهد #امام_رضا #آستان_قدس_رضوی #تاریخ_قاجار #ناصرالدین_شاه #تصحیح #جغرافیای_مشهد

مجموعه‌ای از فرامین و نامه‌های ظل‌السلطان
این مجموعه خطی شامل هشتاد و چهارنامه است كه به ظل السلطان مسعود میرزا فرمان فرمای فارس و اصفهان و یزد و عربستان در مورد مسائل مختلف نوشته شده و وی در حاشیه هر كدام دستورهای لازم را صادر نموده است،در اغاز نسخه نامه ناصر الدین شاه به ظل السلطان در مورد رعایت حال اهالی یزد و مهاجرین هندوستانی كه در شعبان ۱۲۹۸ نوشته موجود است.

@aaadab1397farhang


#ظل‌_السلطان #ناصرالدین_شاه #فرامین #قاجار #قاجاریه #تاریخ_قاجار #اصفهان #یزد #شیراز

مجموعه‌ای از فرامین و نامه‌های ظل‌السلطان
این مجموعه خطی شامل هشتاد و چهارنامه است كه به ظل السلطان مسعود میرزا فرمان فرمای فارس و اصفهان و یزد و عربستان در مورد مسائل مختلف نوشته شده و وی در حاشیه هر كدام دستورهای لازم را صادر نموده است،در اغاز نسخه نامه ناصر الدین شاه به ظل السلطان در مورد رعایت حال اهالی یزد و مهاجرین هندوستانی كه در شعبان ۱۲۹۸ نوشته موجود است.

@aaadab1397farhang


#ظل‌_السلطان #ناصرالدین_شاه #فرامین #قاجار #قاجاریه #تاریخ_قاجار #اصفهان #یزد #شیراز