مكتبة المجلسي ودارالتراث

ماهیّت زیبایی و هنر
??????
از منظر حضرت صدرالمتألهین ملا صدرا شیرازی
?????????

دوره­ ای که صدرالمتألهین در آن می­زیست، دوره شکوفایی هنر اسلامی بود. اصفهان به عنوان پایتخت آن روز ایران، مرکز شکوفایی هنر اسلامی بود که بخشی از آثار هنری این شهر، هنوز هم پابرجاست. صدرالمتألهین بخش قابل توجهی از عمر خود را در این شهر گذراند. بدون تردید جریان هنری رایج در آن مکان و زمان بر اندیشه و آثار این فیلسوف بزرگ اسلامی تأثیر گذاشته است.

صدرالمتألهین از هنر با دو عنوان «صنایع لطیفه» و «صنایع دقیقه» نام می­برد. این دو عنوان به تعبیر «صنایع مستظرفه» که بعداً در دوره قاجار، عنوان هنرهای زیبا شد، نزدیک است. صدرالمتألهین حتی مصادیق صنایع دقیقه را نام برد که تقریباً مصادیق اصلی هنر را پوشش میدهد. بنابراین نسبت به فلاسفه پیشین در پرداختن و توجه به آنچه هنر نامیده می­شود، در آثار صدرالمتألهین پیشرفت قابل ملاحظه­ای به چشم می­خورد. این تحوّل چنانچه اشاره شد، می­تواند ناشی از شکوفایی هنر اسلامی در دوره صدرالمتألهین باشد.
اما صدرالمتألهین تعریف مشخصی برای هنر ارائه نکرده است.
??????????
@amirabbasnasirichannel

? هنر خوشنویسی در دوره عثمانی

نویسنده: مهدی قربانی

چکیده: خوشنویسی را باید شریف ترین، مقدس ترین و معنوی ترین هنر اسلامی دانست. با ظهور اسلام در حجاز، مسلمانان برای نخستین بار دست به کتابت قرآن کریم زدند و این امر، با تشویق بزرگان دین رو به رشد و پیشرفت داشت. بدین سان هنر خوشنویسی با مقدس ترین کلمات وحی درآمیخت که حاصل آن، هزاران نسخه نفیس به خطوط گوناگون از قرآن کریم است. در طی این چهارده قرن، در میان ملت های اسلامی، ایران و عثمانی (ترکیه) بیشترین سهم را در رشد و گسترش این هنر داشته اند.
استانبول به عنوان یک مرکز فرهنگ و تمدن – چنانچه مرکزی برای بسیاری از هنرهای دیگر به شمار می آمد- گهواره ‌ای برای هنر خوشنویسی نیز بوده است. «قرآن در مکه نازل شد، در قاهره قرائت گردید و در استانبول کتابت شد»؛ این جمله که سده هاست در جهان اسلام شایع شده، نشان می دهد که استانبول، مرکز اسلوب و ثقل هنر خوشنویسی بوده است. اسلوب های جدید خوشنویسی که در استانبول با علاقه و پشتیبانی پدید آمده بود، با سرعت و حُسنِ مقبولیت در دیگر نقاط و شهرها گسترش یافت و در روزگار ما به سراسر جهان اسلام راه یافته است.
تأسیس مراکز خاص خوشنویسی در این دوره حاصل توجهات معنوی و دینی عثمانیان به موضوع هنر خوشنویسی اسلامی است که تا زمان اضمحلال دولت عثمانی در اوایل قرن چهاردهم هجری به صورت ثابت وجود داشته است. همچنین عثمانی ها با تربیت استادان بزرگی در خوشنویسی اقلام سته، توانسته اند به عنوان استادان این خطوط در هنر اسلامی شناخته شوند؛ زیرا همان طور که خط نستعلیق را با هنر ایران می شناسند، هنر نوشتاری اقلام شش گانه را با دولت عثمانی و ترکیه شناخته اند. همزمان با اقلام سته، خطاطان عثمانى از خطوط ايرانى نيز استفاده مى كردند كه نام هايى متفاوت با آنچه در ايران متداول بود، داشتند. خط نستعليق ايرانى در عثمانى «تعليق» ناميده مى شد و اکنون نیز در ترکیه به همین نام شناخته می شود. خطوطی چون طغری، رقعه، دیوانی و دیوانی جلی نیز از ابداعات خطاطان عثمانی می باشند که هنوز هم در ترکیه و بسیاری از کشورهای عربی مورد توجه هستند.
واژگان کلیدی: خوشنویسی، عثمانی، اقلام سته، آناتولی، استانبول

@MehdiQorbani

یکی از بهترین فرصت های امروز را آقایان طباطبائی و قاسمی و آقای اسلامی در اختیارمان گذاشتند. ضریح را باز کردند و توانستیم کاشی هایی که نام امامزاده روی آن بود از نزدیک ببینیم. قرن هفتم.
@jafarian196

در طول نزدیک به هشت قرن (۹۲_۸۹۷ ق./ ۷۱۱_۱۴۹۲ م. ) که اسپانیا به قلمرو اسلامی پیوسته بود، تمدن درخشانی با شهرهای آباد، کشاورزی پیشرفته، صنایع منظم، هنر و معماری شکوهمند در اسپانیای اسلامی (اندلس) پدید آمد. هنر و معماری اندلسی، به دلیل پیوندهای وثیقِ سیاسی و فرهنگی اش با شمال آفریقا شباهت های انکار ناپذیری با هنر و معماری شمال آفریقا داشت. از این روست که کتاب حاضر، معماری و هنر اسپانیای اسلامی در کنار معماری و هنر شمال آفریقا قرار داده شده است.
کتاب در بخش نخست، سیر تطور معماری و هنر اسلامی را در اسپانیا از آغاز تا انجام، از حکومت عبدالرحمن داخل و تاسیس دولت امویان در اندلس، عصر ملوک الطوایف، حکومت های مرابطون و موحدون تا امارت بنو نصر در غرناطه را پی می گیرد. در بخش دوم معماری و هنر اسلامی در سرزمین شمال آفریقا، به ویژه در مراکش، تونس و الجزایر بررسی می شود. در این میان یافته های دست اولِ حاصل از پژوهش های اخیر هنر پژوهان و باستان شناسان، اطلاعات کتاب را روزآمد ساخته است. این اثر زیر نظر مارکوس هاتشتاین و ترجمه ی فائزه دینی در سال ۱۳۹۵ به چاپ رسید.
مریم جعفرپور

روزی که حرم امام رضا (ع) را به توپ بستند...



نوروز ۱۲۸۷ شمسی مصادف با ربیع‌الثانی ۱۳۳۰ قمری، دو ساعت مانده به غروب، صدای توپ‌های روسی، مناجات زائران حرم رضوی را شکافت؛ سربازان روسی که با ماشین‌های مسلسل‌دار به سمت صحن مقدس می‌آمدند، از چند ناحیه به سوی حرم تیراندازی کرده بودند.

به گزارش ایسنا، یکی از مهمترین حوادثی که حرم مطهر امام رضا (ع) با آن روبه‌رو شده، واقعه معروف به «توپ بستن گنبد مطهر رضوی» است. اتفاقی که اگر در کنار دیگر وقایع تاریخی حمله به این حرم مقدس قرار گیرد، شاید باید آن را در صدر فجایع رخ‌داده از نظر آسیب به این بنای مقدس و شهادت زائران آن حضرت قرار داد.



اما داستان از چه قرار بود؟

بعد از تشکیل ژاندارمری مخصوص خزانه‌داری کل ایران توسط «مورگان شوستر آمریکایی»، دولت روسیه که این اقدام را مخالفت مطامع خود در ایران می‏‌دانست، در اولتیماتومی به دولت ایران، خواستار اخراج شوستر از ایران و استخدام اتباع خارجی با اجازه‏ دُوَل روس و انگلیس شد. با رَدّ این اولتیماتوم دخالت‏‌آمیز توسط مجلس شورای ملی، قوای روسی مستقر در تبریز وارد قزوین شدند. هم‏چنین یکی از دست‌نشاندگان دولت روس در مشهد به نام «یوسف هراتی» به تحریک روس‏‌ها، شورشی مصنوعی در مشهد به پا کرد و آن شد تا نوروز ۱۱۰ سال قبل، سربازان روسی در حالی که شیپور می‌زدند، همراه با افسران و صاحب‌منصبان با توپ جنگی وارد مشهد مقدس شدند، در ارک منزل کردند و برای تهدید دولت ایران و نیز بی‏‌احترامی به عقاید و احساسات مذهبی مردم، حرم مطهر امام رضا(ع) را به توپ بستند.

تقریباً دو ساعت به غروب بود که صدای توپ‌های روسی بلند شد و از چند ناحیه به سوی حرم تیراندازی کردند و با ماشین‌های مسلسل‌دار به سمت صحن مقدس آمدند، اوّل غروب وارد صحن شدند، زوّار و متحصنان وارد حرم مطهّر شدند و درهای حرم را بستند. یک دسته از روس‌ها با توپ‌های مسلسل به پشت بام حرم رفتند و از پنجره‌های پشت بام ضریح مقدس امام رضا(ع) را گلوله‌باران کردند و گروهی از روس‌ها با اسلحه وارد «دارالسیاده» شدند و از شبکه‌های پنجره نقره، حرم مطهر و ضریح را هدف قرار دادند.

برخی منابع دیگر مانند سایت پژوهش‌های اسلامی رسانه این‌طور نقل می‌کند: «در ماجرای به توپ بستن حرم که به دلیل اغتشاشات مردم علیه اعلامیه روس‌ها به راه افتاده بود، سپاهیان روس بنا به درخواست کنسول وقت دولت روسیه، وارد مشهد شده و در «باغ خونی» و سایر عمارت‌های دولتی اطراف محل دژبانی مستقر شدند واز این اماکن گنبد مطهر و مسجد جامع گوهرشاد را به توپ بستند و مردم متحصن در آستان قدس رضوی را به خاک خون کشیدند.

 در اثر شلیک توپخانه، به سَردَرها و گلدسته‏ های حرم رضوی، خسارت‌های فراوانی وارد شد. هم‏چنین خزانه  حضرتی را به بانک روس منتقل کرده و اشیای قیمتی حرم را به غارت بُردند. پس از آن، مقداری از اموال را برگردانده ولی متولی حرم را با تهدید به مرگ وادار کردند تصدیق کند که تمام خزانه را تحویل گرفته است.»

اسناد مختلف تعداد کشته شدگان در این فاجعه را بیش از صد نفر عنوان می‌کنند و می‌نویسند «به مدت چهار شبانه‌روز حرم و رواق‌ها در تصرف روس‌ها بود.»



براساس ان چه در پایگاه موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی منتشر شده مرحوم محمدتقی مدرس رضوی در کتاب «سال شمار وقایع مشهد» در شرح این اتفاق، تاریخ رخداد را مربوط به سال قمری اوایل محرم ۱۳۳۰ می‌داند. 
 

 چکیده
یکی از بهترین اسناد برای مطالعه و شناخت سیر تطور بناهای تاریخی، مراجعه به اسناد مکتوب و تصاویر مربوط به بنا در گذر زمان است. نگاره «حرم امام رضا(ع)» در موزه دیوید، تا حد زیادی بیان‌گر چگونگی معماری و جزییات فضای حرم مطهر امام رضا (ع) در عهد شاه تهماسب صفوی می‌باشد. فالنامه تهماسبی در زمان حکومت شاه تهماسب، به سال 957 ه.ق. در قزوین مصور شده است. این نسخه دارای کاربرد ویژه، ابعاد بزرگ و کتاب‌آرایی خاصی است و با تأثیرپذیری از مبانی شیعی و آموزه‌های آن و شرایط حاکم بر جامعه آن روز، دارای ساختار ویژه و نمادهای شیعی در حیطه مضمون و نگاره‌ها می‌باشد. پژوهش حاضر بر آن است که نگاره «حرم امام رضا(ع)» را به‌عنوان سند مصور شکل ضریح و گنبد مطلا حرم مطهر امام رضا (ع) در سال 957 ه.ق. در عهد شاه تهماسب صفوی معرفی کند. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی است و اطلاعات، از منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده ‌است. یافته‌های کلی تحقیق، حاکی از شباهت ضریح مصور شده در نگاره «حرم امام رضا(ع)» با ضریح مطهر ایشان در عهد شاه تهماسب است و تطبیق این نگاره با نگاره «معجزه دو انگشت امام علی(ع)» بر این نکته صحّه می‌گذارد که حرم رضوی دارای اولین گنبد مطلا و ضریح شبکه‌ای در بین سایر ائمه معصومین (علیهم‌السلام) بوده است.
🆔 @ihlib

📚📚📚

✅ کتابشناسی هنر اسلامی(۲)

📕مجموعه مقالات اولين همايش هنر اسلامي، به اهتمام محمد خزائي؛ برگزارکنندگان: دانشگاه تربيت مدرس - فرهنگستان هنر؛ با همکاري دانشگاه هنر - دانشگاه الزهرا، تهران، مؤسسه مطالعات هنر اسلامي، 1381.

📗نقاشي انقلاب‏ ‏= Painting of revolution، مرتضي گودرزي (ديباج)، تهران، فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران‏، 1387.

📘سينما از نگاه انديشه (مقالات دومين هم انديشي دين از چشم سينما)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامي، - 1377.

📙سينما از نگاه انديشه (مقالات سومين هم انديشي دين از چشم سينما)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامي، 1379.

📔هنر اسلامي، باربارا برند؛ ترجمه مهناز شايسته‌فر، تهران، ‏مؤسسه مطالعات هنر اسلامي‏، 1389.

📒مطالعات هنر اسلامي: کتاب تخصصي هنرهاي تجسمي، هنرهاي کاربردي، پژوهش هنر و معماري، به اهتمام مهناز شايسته‌فر، تهران، مؤسسه مطالعات هنر اسلامي، 1385.

📓هنر و معنويت اسلامي، حسين نصر؛ ترجمه رحيم قاسميان، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، دفتر مطالعات ديني هنر، 1375.

📕سفالگري جهان اسلام در موزه طارق رجب کويت، تأليف گزا فهروري؛ مترجم مهناز شايسته‌فر، تهران، مؤسسه مطالعات هنر اسلامي: مرکز تحقيقات هنر اسلامي نگاره‏، 1388.

📗سلوک روحي بازيگر، مهدي ارجمند، تهران پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامي: دفتر پژوهش‌هاي کاربردي سينما، 1377.

📘جايگاه و منزلت قرآن و مفاهيم آن در تزيين هنر اسلامي، تأليف مهناز شايسته‌فر، تهران، مؤسسه مطالعات هنر اسلامي، 1382.

📙هنر و معنويت (مجموعه مقالاتي در زمينه حکمت هنر) شوان، گنون ...، تدوين و ترجمه ان‌شاالله رحمتي، تهران، فرهنگستان هنر، 1383.

📙هنر و معماري اسلامي در مصر مجموعه مقالات، [گردآورندگان و مترجمان] حسن بلخاري، الهام حاجي نجفي،تهران، فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران‏، 1388.

📔نگارگري اسلامي، ثروت عکاشه؛ ترجمه غلامرضا تهامي، تهران، شرکت انتشارات سوره مهر‏، 1380.

📒آينه خيال[پيايند: مجله]، تهران، [فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران]، 1386

@islamicartgallery

سالگرد ارتحال حضرت معصومه تسلیت باد
دکتر رضوی راد از دوستانم در آلمان و مدیر انستیتوی علوم اسلامی هامبورگ نقل میکند که :

چند سال پیش با گروهی از دانشجویان آلمانی و اتریشی انستیتو علوم اسلامی آلمان سفری داشتیم به ایران.
یکی از آنها خانم دکتر برزانتسکی بود که هم اکنون مدیر علمی و آموزشی شعبه انستیتو در اتریش است .
بعد ازحضور در قم و زیارت ضریح حضرت معصومه در گفت و گوی با بنده می گفت ؛
وقتی می بینم که مردم چقدر علاقمند این خاندان و این بانوی بزرگوار هستند و حتی بزرگترین و بنام ترین علما با تواضع و احترام بر گرد ضریح یک بانو می گردند و او را واسطه بین خود و خدا قرار میدهند ، و اینکه می بینم افتخار و آرزویشان آنست که بعد از وفات در جوار قبر آن حضرت دفن شوند، همه اینها حاکی از ؛
"جایگاه و اهمیت زن در اسلام است."

صلی الله علیکِ یا فاطمة المعصومه.

ماهیّت زیبایی و هنر
🌼🌼🌼🌼🌼🌼
از منظر حضرت صدرالمتألهین ملا صدرا شیرازی
👇👇👇👇👇👇👇👇👇

دوره­ ای که صدرالمتألهین در آن می­زیست، دوره شکوفایی هنر اسلامی بود. اصفهان به عنوان پایتخت آن روز ایران، مرکز شکوفایی هنر اسلامی بود که بخشی از آثار هنری این شهر، هنوز هم پابرجاست. صدرالمتألهین بخش قابل توجهی از عمر خود را در این شهر گذراند. بدون تردید جریان هنری رایج در آن مکان و زمان بر اندیشه و آثار این فیلسوف بزرگ اسلامی تأثیر گذاشته است.

صدرالمتألهین از هنر با دو عنوان «صنایع لطیفه» و «صنایع دقیقه» نام می­برد. این دو عنوان به تعبیر «صنایع مستظرفه» که بعداً در دوره قاجار، عنوان هنرهای زیبا شد، نزدیک است. صدرالمتألهین حتی مصادیق صنایع دقیقه را نام برد که تقریباً مصادیق اصلی هنر را پوشش میدهد. بنابراین نسبت به فلاسفه پیشین در پرداختن و توجه به آنچه هنر نامیده می­شود، در آثار صدرالمتألهین پیشرفت قابل ملاحظه­ای به چشم می­خورد. این تحوّل چنانچه اشاره شد، می­تواند ناشی از شکوفایی هنر اسلامی در دوره صدرالمتألهین باشد.
اما صدرالمتألهین تعریف مشخصی برای هنر ارائه نکرده است.
📚📚📚📚📚📚📚📚📚📚
@amirabbasnasirichannel